Ετυμολογική

ΣΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΚΗΝΗ ΕΙΣΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΚΑΙ ΧΟΡΕΥΟΥΝ ΚΑΙ ΑΔΟΥΝ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΓΙΑ ΝΑ ΕΟΡΤΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΙΝ.  Τὸ ἀπόσπασμα ἐδῶ :  ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 10ον, στ. 1245-1320)   ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ  (Λάκων ὦ Πολυχαρείδα λαβὲ τὰ φυσατήρια/ φυἁτήρια, ἵν᾽ ἐγὼ διποδιάξω τε κἀείσω/ κἀείὡ καλὸν ἐς τὼς Ἀσαναίως τε καὶ ἐς ἡμᾶς ἅμα)  Ἀθηναῖος λαβὲ δῆτα τὰς φυσαλλίδας πρὸς τῶν θεῶν,    1245 ὡς ἥδομαί γ᾽ ὑμᾶς ὁρῶν ὀρχουμένους. Χορὸς Λακεδαιμονίων ὅρμαον τὼς κυρσανίως ὦ Μναμόνα τάν τ᾽ ἐμὰν Μῶαν*, ἅτις οἶδεν ἁμὲ τώς τ᾽ Ἀσαναίως*,    1250 ὅκα τοὶ μὲν ἐπ᾽ Ἀρταμιτίῳ* πρὤκροον σιοείκελοι/ συείκελοι* ποττὰ κᾶλα τὼς Μήδως* τ᾽ ἐνίκων, ἁμὲ δ᾽ αὖ Λεωνίδας ἆγεν ᾇπερ τὼς κάπρως*    1255 θάγοντας οἰῶ τὸν ὀδόντα· πολὺς δ᾽ ἀμφὶ τὰς γένυας ἀφρὸς* ἤνσει/ ἤνσεεν*, πολὺς δ᾽ ἁμᾷ καττῶν* σκελῶν ἀφρὸς ἵετο. ἦν γὰρ τὤνδρες οὐκ ἐλάσσως    1260 τᾶς ψάμμας τοὶ Πέρσαι. ἀγροτέρα σηροκτόνε* μόλε δεῦρο παρσένε σιὰ* ποττὰς σπονδάς, ὡς συνέχῃς πολὺν ἁμὲ χρόνον.    1265 νῦν δ᾽ αὖ φιλία τ᾽ αἰὲς εὔπο

Σήμερα ἑορτάζουν οἱ χριστιανοὶ τὸν Ἅγιο Γεώργιον τὸν τροπαιοφόρον ποὺ σκότωσε ἕναν τρομερὸν δράκοντα καὶ ἔσωσε ἔτσι μία κοπέλα ἀπὸ τὰ δόντια του, παραδίδοντάς την σώα καὶ ἀσφαλῆ στὸν πατέρα της.  Αὐτὴ ὅμως ἡ ἱστορία εἶναι ἀντιγραφὴ τῆς ἱστορίας τοῦ Περσέως καὶ τῆς Ἀνδρομέδας, ποὺ τὸ ἀρχεῖον τοῦ σύμπαντος διατηρεῖ μέχρι σήμερα ὁρατὴν στὸν οὐρανόν, ὑπενθυμίζοντας τὴν ἀλήθεια σὲ ὅποιον παύσει νὰ εἶναι κυριολεκτικῶς ταπεινὸς καὶ στρέψει ἐπιτέλους ξανὰ τὸ βλέμμα του ψηλά, ὡς Ἕλλην, στὸν οὐρανόν...  Ἀκροθιγῶς, ὁ Περσεὺς μετὰ τὸν φόνο τῆς Μεδούσης πῆρε τὸν δρόμον τῆς ἐπιστροφῆς. Περνώντας ἀπὸ τὴν Αἰθιοπία, συνάντησε σὲ ἕναν βράχο δεμένη τὴν Ἀνδρομέδα, τὴν ὁποία καὶ ἐρωτεύτηκε πολύ. Ἡ Ἀνδρομέδα ἦταν τιμωρημένη ἀπὸ τὸν Ποσειδῶνα καὶ τὶς Νηρηίδες καὶ μάλιστα ὁ Ποσειδῶν εἶχε ἀναθέσει σὲ ἕναν θαλάσσιον δράκοντα, τὸ Κῆτος, νὰ σκοτώσει τὴν κοπέλα. Ὁ Περσεὺς ὅμως δὲν θὰ ἐπέτρεπε νὰ πεθάνει ἡ ἀγαπημένη του καὶ νίκησε τὸν δράκοντα, σκοτώνοντάς τον. Γι’ αὐτὸ καὶ φέρει τὸ προσωνύμιον «Δρακοντοκτόνος», ἀλ

ΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΓΕΝΙΚΩΣ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΟΙ ΛΑΚΩΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ, ΑΓΑΝΑΚΤΙΣΜΕΝΟΙ ΠΛΕΟΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΧΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕ ...ΕΜΦΑΝΗ ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΧΗΣ ΑΥΤΗΣ, ΣΥΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΩΣΤΕ ΝΑ ΣΥΜΦΙΛΙΩΘΟΥΝ ΚΑΙ ΝΑ ΛΗΞΕΙ ΕΤΣΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΤΟΥΣ. Η ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΒΓΑΙΝΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΙΝ (ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΣΚΗΝΗ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΛΛΑΓΗΝ.  Τὸ ἀρχεῖον ἐδῶ :  ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 9ον, στ. 1111-1244) ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ  (Χορός χαῖρ᾽ ὦ πασῶν ἀνδρειοτάτη· δεῖ δὴ νυνί σε γενέσθαι δεινὴν <μαλακήν/ δειλὴν> ἀγαθὴν φαύλην σεμνὴν ἀγανὴν πολύπειρον· ὡς οἱ πρῶτοι τῶν Ἑλλήνων τῇ σῇ ληφθέντες ἴυγγι    1110 συνεχώρησάν σοι καὶ κοινῇ τἀγκλήματα πάντ᾽ ἐπέτρεψαν)  Λυσιστράτη ἀλλ᾽ οὐχὶ χαλεπὸν τοὔργον, εἰ λάβοι γέ τις ὀργῶντας ἀλλήλων τε μὴ ᾽κπειρωμένους. τάχα δ᾽ εἴσομαι ᾽γώ. ποῦ ᾽στιν ἡ Διαλλαγή; πρόσαγε λαβοῦσα πρῶτα τοὺς Λακωνικούς,    1115 καὶ μὴ χαλεπῇ τῇ χειρὶ μηδ᾽ αὐθαδικῇ, μηδ᾽ ὥσπερ ἡμῶν ἅνδρες ἀμαθῶς τοῦτ᾽ ἔδρων, ἀλλ᾽ ὡς γυναῖκας εἰκός, οἰκείως πάνυ, ἢν

Εὑρισκόμεθα πάλι στὶς ἡμέρες ποὺ γίνεται ὁρατὸν στὸν οὐρανόν τὸ φαινόμενον τῶν Λυρίδων (μέσα Ἀπριλίου καὶ κορυφώνεται περὶ τὰ μέσα τοῦ τρίτου δεκαημέρου τοῦ Ἀπριλίου, δηλαδὴ στὴν ἀρχὴ τοῦ Μουνιχιῶνος, μηνὸς άφιερωμένου στὴν Μουνιχία Ἄρτεμιν. Ἡ νέα σελήνη, ἄρα καὶ νουμηνία-ἀρχὴ Μουνιχιῶνος εἶναι στὶς 20 Ἀπριλίου φέτος καὶ συμπίπτει μὲ ὁλικὴ ἔκλειψιν Ἡλίου).  Καὶ ἐπειδὴ τὸ σύμπαν δὲν ἀνελύθη, δὲν ἐπεξηγήθη, δὲν ἀλληγορήθη καὶ πόσῳ μᾶλλον δὲν φθέγγεται οὔτε ἑβραϊκῶς, ὅπως προσπαθοῦν πολὺ νὰ μᾶς πείσουν οἱ ἁβρααμικὲς θρησκεῖες· οὔτε «ἰνδοευρωπαϊκῶς», ὅπως ὑπαγορεύουν οἱ «ἐπιστήμονες»· παρὰ γίνεται ἀντιληπτὸν μόνον μέσῳ τῆς ἑλληνικῆς κοσμοθεάσεως καὶ τῆς ἑλληνικῆς αὐδῆς, τῆς συμπαντικῆς γλώσσης μας, ἀς γίνει ἕνα μικρὸ ἀφιέρωμα γι' αὐτὲς τὶς μέρες τῶν λυρίδων καὶ τοῦ ἀστερισμοῦ τῆς Λύρας, ἐξ οὗ ὠνομάσθησαν.  Γράφει ὁ μεγάλος Ἕλλην ἀστρονόμος (καὶ ὄχι μόνον) Ἐρατοσθένης ὁ Κυρηναῖος στοὺς «Καταστερισμούς» του (ἤ «Ἀστροθεσίαι»), περὶ τῆς Λύρας :  «Αὕτη ἐνάτη κεῖται καί ἐστι Μουσῶν· κατασκευ

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟΝ ΤΟΥ ΚΙΝΗΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΗΡΥΚΑ ΤΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ, ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΣΚΗΝΗ Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ.  Τὸ ἀρχεῖον ἐδῶ :  ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 8ον, στ. 1027-1111) ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ  (Χορὸς Γερόντων οὐδέν ἐστι θηρίον γυναικὸς ἀμαχώτερον, οὐδὲ πῦρ, οὐδ᾽ ὧδ᾽ ἀναιδὴς οὐδεμία πόρδαλις.    1015 Χορὸς Γυναικῶν ταῦτα μέντοι <σὺ> ξυνιεὶς εἶτα πολεμεῖς ἐμοί, ἐξὸν ὦ πόνηρε σοὶ βέβαιον ἔμ᾽ ἔχειν φίλην; Χορὸς Γερόντων ὡς ἐγὼ μισῶν γυναῖκας οὐδέποτε παύσομαι. Χορὸς Γυναικῶν ἀλλ᾽ ὅταν βούλῃ σύ· νῦν δ᾽ οὖν οὔ σε περιόψομαι γυμνὸν ὄνθ᾽ οὕτως. ὁρῶ γὰρ ὡς καταγέλαστος εἶ.    1020 ἀλλὰ τὴν ἐξωμίδ᾽ ἐνδύσω σε προσιοῦσ᾽ ἐγώ. Χορὸς Γερόντων τοῦτο μὲν μὰ τὸν Δί᾽ οὐ πονηρὸν ἐποιήσατε· ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ὀργῆς γὰρ πονηρᾶς καὶ τότ᾽ ἀπέδυν ἐγώ. Χορὸς Γυναικῶν πρῶτα μὲν φαίνει γ᾽ ἀνήρ, εἶτ᾽ οὐ καταγέλαστος εἶ. κεἴ με μὴ ᾽λύπεις, ἐγώ σου κἂν τόδε τὸ θηρίον    1025 τοὐπὶ τὠφθαλμῷ λαβοῦσ᾽ ἐξεῖλον ἂν ὃ νῦν ἔνι).  Χορὸς Γερόντων τοῦτ᾽ ἄρ᾽ ἦν με τοὐπιτρῖβον, δακτύλιος οὑτοσί· ἐκσκάλευσον αὐτό,

  Ἀκόμη μία λέξις μὲ ἀμφιλεγόμενη ὀρθογραφία εἶναι καὶ ἡ «πίττα». Καὶ ἐνῶ στὰ διάφορα λεξικὰ συναντᾶ κανεὶς διαφορετικὲς ἐκδοχὲς γιὰ τὴν ἐτυμολογία της, δὲν ἀναφέρεται πουθενὰ πὼς οἱ προτεινόμενες ἐτυμολογίες της συνδέονται ὅλες μεταξύ τους καὶ ἀνάγονται στὴν ἴδια ἑλληνικὴ ῥίζα, ὅπως καὶ τὸ ὅτι σὲ καμμία περίπτωσιν δὲν δικαιολογεῖται ἡ σημερινὴ γραφή της μὲ ἕνα τ, ὡς πίτα!  Ἡ ἑλληνικοτάτη «πίττα» ἀνάγεται ἐτυμολογικῶς στὸ ῥῆμα «πέσσω» ( =μαλακώνω), διότι αὐτὸ εἶναι ἡ πίττα στὴν κυριολεξία της, κάτι μαλακόν, μὴ περιέχον σκληρὲς ὕλες (ἀκόμα καὶ οἱ κρεατόπιττες δὲν περιέχουν τὰ κόκκαλα, οὔτε κὰν σκληρὰ μέρη κρέατος).  Τὸ ἐκπληκτικὸν εἶναι πὼς ἡ ἑλληνικὴ ντοπιολαλιὰ παρὰ τὶς προσπάθειες τῶν ὅποιων συγχρόνων λεξικῶν, ἔχει διατηρήσει τὴν ὀρθὴ γραφή τῆς πίττας...καὶ ὄχι μόνον. Ἔτσι στὴν διάλεκτον τῶν Δωδεκανήσων (Ῥόδος, Σύμη, Κῶς, Κάρπαθος κοκ), ὅπου διατηρεῖται ἡ προφορὰ τῶν διπλῶν γραμμάτων (σύν-νεφο, λάκ-χος/λάκ-κος, πάπ-φος/πάππος) ἡ «πίττα» φθέγγεται ἀκόμη ἔτσι ὅπως θὰ ἔπρεπε νὰ γράφεται

  Τὸ ἀρχεῖον ἐδῶ :  ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 7ον, στ. 829-1026) ΣΤΗΝ ΣΚΗΝΗ ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ Ο ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΗΣ ΜΥΡΡΙΝΗΣ, Ο ΠΑΙΟΝΙΔΗΣ ΚΙΝΗΣΙΑΣ, ΟΡΕΞΑΤΟΣ ΓΙΑ ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΥΞΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ. Η ΜΥΡΡΙΝΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ ΤΟΝ ΟΡΚΟΝ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΖΙ. Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΓΙΑ ΑΚΟΜΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΛΕΤΟΥ ΓΕΛΙΟΥ.  ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ  Λυσιστράτη ἰοὺ ἰοὺ γυναῖκες ἴτε δεῦρ᾽ ὡς ἐμὲ ταχέως.    830 Γυνή τί δ᾽ ἔστιν; εἰπέ μοι τίς ἡ βοή; Λυσιστράτη ἄνδρ᾽ <ἄνδρ᾽> ὁρῶ προσιόντα παραπεπληγμένον, τοῖς τῆς Ἀφροδίτης ὀργίοις εἰλημμένον. ὦ πότνια Κύπρου καὶ Κυθήρων καὶ Πάφου μεδέουσ᾽, ἴθ᾽ ὀρθὴν ἥνπερ ἔρχι τὴν ὁδόν. Γυνή ποῦ δ᾽ ἐστὶν ὅστις ἐστί;    835 Λυσιστράτη παρὰ τὸ τῆς Χλόης. Γυνὴ ὢ νὴ Δί᾽ ἔστι δῆτα. τίς κἀστίν ποτε; Λυσιστράτη ὁρᾶτε· γιγνώσκει τις ὑμῶν; Μυῤῥίνη νὴ Δία ἔγωγε· κἀστὶν οὑμὸς ἀνὴρ Κινησίας*. Λυσιστράτη σὸν ἔργον ἤδη τοῦτον ὀπτᾶν καὶ στρέφειν κἀξηπεροπεύειν καὶ φιλεῖν καὶ μὴ φιλεῖν,    840 καὶ πάνθ᾽ ὑπέχειν πλὴν ὧν σύνοιδεν ἡ κύλιξ. Μυῤῥίνη ἀμέλει ποιήσω ταῦτ᾽ ἐγώ. Λ

Τὸ ἀρχεῖον ἐδῶ :  ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 6ον, στ. 705-828) ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΔΙΑΠΛΗΚΤΙΣΜΟΝ ΧΟΡΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΕΡΟΝΤΩΝ, ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΣΚΗΝΗ Η ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ ΣΤΕΝΑΧΩΡΗΜΕΝΗ, ΔΙΟΤΙ ΒΛΕΠΕΙ ΟΤΙ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΔΕΝ ΚΡΑΤΗΣΑΝ ΤΟΝ ΟΡΚΟΝ ΤΟΥΣ ΝΑ ΑΠΕΧΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΝΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΡΕΧΕΙ ΝΑ ΤΙΣ ΣΥΜΜΑΖΕΥΣΕΙ. ΑΦΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΥΤΡΑΠΕΛΑ, ΚΑΤΑΦΕΡΝΕΙ ΝΑ ΤΙΣ ΣΥΓΚΡΑΤΗΣΕΙ ΛΕΓΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΧΡΗΣΜΟΣ ΛΕΕΙ ΠΩΣ ΘΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ, ΑΝ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΕΝΩΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ ΝΑ ΑΠΕΧΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΖΥΓΙΚΑ ΤΟΥΣ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ.  ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ Χορὸς Γυναικῶν ἄνασσα πράγους* τοῦδε καὶ βουλεύματος, τί μοι σκυθρωπὸς ἐξελήλυθας δόμων; Λυσιστράτη κακῶν γυναικῶν ἔργα καὶ θήλεια φρὴν ποιεῖ μ᾽ ἄθυμον περιπατεῖν τ᾽ ἄνω κάτω. Χορὸς Γυναικῶν τί φῄς; τί φῄς;    710 Λυσιστράτη ἀληθῆ, ἀληθῆ. Χορὸς Γυναικῶν τί δ᾽ ἐστὶ δεινόν; φράζε ταῖς σαυτῆς φίλαις. Λυσιστράτη ἀλλ᾽ αἰσχρὸν εἰπεῖν καὶ σιωπῆσαι βαρύ. Χορὸς Γυναικῶν μή νύν με κρύψῃς ὅ τι πεπόνθαμεν κακόν. Λυσιστράτη βινητιῶμεν, ᾗ βράχιστον τοῦ λόγου.    715 Χορὸς Γυναικῶν ἰὼ Ζεῦ. Λυσιστράτη