Ετυμολογική

Στὸ «Ὄργανον», σύγγραμμα τὸ ὁποῖον ἀποδίδεται στὸν Ἀριστοτέλη, ὁ ἀναγνώστης ἔρχεται σὲ ἐπαφὴ μὲ τὶς ἀρχὲς τῆς ἐπιχειρηματολογίας, τῆς ὀρθῆς συλλογιστικῆς πορείας, διὰ τὴν ἐπίτευξιν τῆς διαλεκτικῆς καὶ τὴν ἀναζήτησιν τῆς ἀληθείας. Συνάμα στὸ ἴδιο σύγγραμμα (βλ. κεφ. Σοφιστικοὶ Ἔλεγχοι) ἐπεξηγοῦνται οἱ σοφιστικὲς μέθοδοι/ τακτικὲς πειθοῦς τὶς ὁποῖες ὀφείλει ὁ ἀναζητῶν τὴν ἀ-λήθεια νὰ ἀναγνωρίζει, νὰ ἐλέγχει καὶ νὰ ἀποφεύγει, ὥστε νὰ μὴ καθίσταται χειραγωγούμενος καὶ ἕρμαιον τῶν λογικῶν πλανῶν τοῦ ἑκάστοτε συνομιλητοῦ.  Οἱ μέθοδοι αὐτὲς ἐρείζονται σὲ διαφόρων εἰδῶν παραλογισμούς, ἄλλοτε σὲ παραλογισμοὺς ποὺ προκύπτουν παρὰ τὴν λέξιν (ὅπως π.χ. ἡ προσῳδία, βλ. «Ἧξεις ἀφήξεις οὐ θνήξεις ἐν πολέμῳ» ) καὶ ἄλλοτε σὲ πλάνες ποὺ προκύπτουν «ἔξω της λέξεως» ( «Τρόποι δ´ εἰσὶ τοῦ μὲν ἐλέγχειν δύο· οἱ μὲν γάρ εἰσι παρὰ τὴν λέξιν, οἱ δ´ ἔξω τῆς λέξεως» , Σοφιστικοὶ ἔλεγχοι, Α', 4,1), ὅπως εἶναι τὸ νὰ θέτει κανεὶς ἕνα μὴ αἴτιον ὡς αἴτιον τοῦ ἐπιθυμητοῦ ὑπὸ τινὸς ἀποτελέσματος (ὥστε νὰ ἀσχολεῖται

Ὅταν κάποιος ἐρωτᾶται πόσες γλῶσσες ὁμιλεῖ, ἡ ἀπάντησις στὴν πραγματικότητα εἶναι περιττή, καθῶς δὲν ὑπάρχει ἄλλη γλῶσσα πέραν τῆς ἑλληνικῆς. Οἱ βαρβαροποιημένες υποδιάλεκτοί της εἶναι καὶ πάλι ἑλληνικά, ἁπλῶς βαρβαροποιημένα, παρεφθαρμένα· ἄλλοτε περισσότερον (ὅπως οἱ ὑποδιάλεκτοι τῶν Ἀνατολιτῶν ἤ τῶν βορειοευρωπαίων) καὶ ἄλλοτε λιγότερον (ὅπως οἱ ὑποδιάλεκτοι τῆς ἑλληνικῆς δυτικῶς τῆς Ἑλλάδος, ὅπως ὁμιλοῦνται στὴν γῆν τοῦ Πανός, Ἰσπανία ἤ στὴν γῆν τοῦ Ἡρακλείδου Γαλάτου, Γαλλία ἤ στὴν γῆν τοῦ Τηλεγονίδου Ἰταλοῦ, Ἰταλία). Καὶ ἔτσι ἐξηγεῖται καὶ ἡ «ἀπροσδόκητος» κατανόησις τῶν ὑποδιαλέκτων αὐτῶν ὑπὸ πολλὼν Ἑλλήνων, χωρὶς νὰ τὶς ἔχουν διδαχθεῖ, ἀλλὰ καὶ ἡ εὔκολη γλωσσομάθεια τοῦ λαοῦ μας, καθῶς ὁ νοῦς ἀντιλαμβάνεται πολὺ περισσότερα ἀπὸ ὅσα κανεὶς συνειδητῶς νομίζει ὅτι κατανοεῖ. Ἡ ἐκμάθησις ἀρχαίων ἑλληνικῶν σὲ συνδυασμὸν μὲ τὴν ἐκμάθησιν τῶν διαλέκτων τῆς ἑλληνικῆς (ἡ ὁποία δὲν διδάσκεται εἰς βάθος σὲ κανένα πανεπιστήμιον, οὔτε κὰν στὶς «φιλοσοφικὲς σχολές», παρὰ διδάσκονται οἱ μέλλον

Μὲ τὴν νέα μήνη τῆς 13ης Νοεμβρίου τοῦ παρόντος ἔτους ξεκινᾶ ὁ πέμπτος κατὰ σειρὰ μὴν τοῦ ἀττικοῦ ἡμερολογίου, ὁ Μαιμακτηριών (Β' δεκαπενθήμερον σημερινοῦ Νοεμβρίου- Α' δεκαπενθήμερον Δεκεμβρίου). Ὁ Μαιμακτηριὼν ἐτυμολογικῶς προέρχεται ἀπό τὸ ῥῆμα «μαιμάσσω», ποὺ σημαίνει κινῶ ὁρμητικῶς, κλονίζω, ταράσσω, μαίνομαι καὶ ὀφείλει τὸ ὄνομά του στὸν Δία τὸν Μαιμάκτη (ὁ κινῶν τοὺς ὁρμητικοὺς ἀνέμους, ὁ θυελλώδης καὶ λάβρος), τὸν ὁποῖον ἐτίμων οἱ πρόγονοί μας αὐτὸν τὸν μῆνα, τελώντας τὰ Μαιμακτήρια. «ὁ πέμπτος μὴν παῤ Ἀθηναίοις· Δημοσθένης ἐν τῷ πρὸς Τιμόθεον. ὠνόμασται δὲ ἀπὸ Διὸς μαιμάκτου. μαιμάκτης δ̓ ἐστὶν ὁ ἐνθουσιώδης καὶ ταρακτικὸς, ὥς φησι Λυσιμαχίδης ἐν τῷ περὶ τῶν Ἀθήνησι μηνῶν· ἀρχὴν δὲ λαμβάνοντος τοῦ χειμῶνος ἐν τούτῳ τῷ μηνὶ ὁ ἀὴρ ταράττεται καὶ μεταβολὴν ἴσχει» , Λεξικὸν τῶν δέκα ῥητόρων, Ἁρποκρατίων. Ἡ ἑορτὴ γινόταν στὸ τέλος τοῦ μηνὸς ὡς ἰκεσία στὸν Μειλίχιον Δία, ὥστε νὰ τοὺς χαρίσει ἕναν μειλίχιον χειμῶνα καὶ κατάλληλες συνθῆκες γιὰ τὴν σπορὰ καὶ τὸν τρύγον τους. Τὸ

Ἄνωθεν τῆς κεφαλῆς, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τοῦ σώματος συναντᾶ κανεὶς τρίχες. Τὰ σχετικὰ τῶν τριχῶν ἔτυμα ἀποδεικνύουν καὶ αὐτὰ μὲ τὴν σειρά τους τὸν ὑψηλὸν καὶ προχωρημένον πολιτισμὸν ποὺ εἶχαν οἱ πρόγονοί μας, καθῶς συναντᾶται τρομερὴ ποικιλία λέξεων γιὰ νὰ περιγράψουν μὲ ἀκρίβεια καὶ σαφήνεια τὶς διαφορετικὲς «ἀποχρώσεις» τοῦ τριχώματος τοῦ σώματος.  Ἀρχικῶς ἡ λέξις ΘΡΙΞ χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ περιγράψει τὸ ἐπιμέρους στοιχεῖον κάθε εἴδους τριχώματος, ὅπως εἶναι οἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς καὶ τὸ τρίχωμα τῶν ζώων. (Ἡ θρίξ, γεν. τῆς τριχός, λόγῳ τοῦ ἠχοῦντος δασέος χ στὴν γενική, τὸ δασὺ ὀδοντικὸν θ τρέπεται σὲ ψιλὸν ὀδοντικὸν τ, ὥστε νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ συσσώρευσις δασέων συμφώνων καὶ νὰ ἐπιτευχθεῖ ἐμμελέστερον μουσικὸν ἀποτέλεσμα· «ἵνα μὴ ἐκβαίνειν τῆς μουσικῆς ἁρμονίας» , Ποιητ., Δ', 1449,27, Ἀριστοτέλης· διότι ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα διέπεται ἀπὸ μουσική.  «Περὶ τῆς ἐτυμολογήσεως, ποικίλαι αἱ ἐκδοχαί :  α) Ἐκ τοῦ ῥήμ. θρώσκω = ἀναπηδῶ, ὡς ἐξερχόμεναι, ἀναφυόμεναι ἐκ τοῦ δέρματος.  β) Τὸ Ἐτυμολογικὸν τ

Οἱ κοῦροι τοῦ Διός, Διόσκουροι Κάστωρ καὶ Πολυδεύκης εἶναι διαχρονικῶς οἱ ἀρωγοὶ τῶν ναυτιλλομένων, οἱ ὁποῖοι περιγράφονται πὼς κατέφθανον ταχύτατα ὡς ἄγγελοι μὲ ξανθὰ φτερά, πρὸς σωτηρίαν τῶν κινδυνευόντων πλοίων… Ὁ Δάρης ὁ Φρύξ (12) τοὺς περιγράφει ὡς ἀνοιχτοχρώμους, ξανθοὺς μὲ γαλανὰ μάτια. Ὁ Κάστωρ ἦταν δεινὸς ἱππεὺς καὶ ὁ Πολυδεύκης σπουδαῖος πυγμάχος. Ὁ Διόδωρος Σικελιώτης (Ἱστορικὴ βιβλιοθήκη, Δ', 43) ἀναφέρει τὴν ἱστορία πίσω ἀπὸ αὐτὴν τὴν πεποίθησιν, ἡ ὁποία ξεκίνησε ἀπὸ τὴν ἀργοναυτικὴ ἐκστρατεία, στὴν ὁποία οἱ Διόσκουροι εἶχαν λάβει μέρος, ὅταν κάποια στιγμὴ λόγῳ κακοκαιρίας κινδύνευσε ἡ ζωὴ τῶν ἐπιβαινόντων στὴν Ἀργώ : «...Ἐπιγιγνομένης μεγάλης κακοκαιρίας-τρικυμίας καὶ ὅταν οἱ Ἀργοναῦτες εἶχαν χάσει κάθε ἐλπίδα νὰ σωθοῦν, ὁ Ὀρφεὺς, λέγουν, ποὺ ἦταν ὁ μόνος τῶν συμπλεόντων μεμυημένος στὰ μυστήρια τῆς Σαμοθράκης, προσευχήθηκε ὑπὲρ τῆς σωτηρίας τους στοὺς Μεγάλους θεοὺς τῆς Σαμοθράκης. Καὶ ἀμέσως κόπασε ὁ ἄνεμος καὶ ἔπεσαν δύο ἀστέρες στὰ κεφάλια τῶν Διοσκούρων καὶ τότε ὅ