Ετυμολογική

ΜΕΡΟΣ 5 ο «Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε, ἐλευθεροῦτε πατρίδ᾽, ἐλευθεροῦτε δὲ παῖδας, γυναῖκας, θεῶν τε πατρῴων ἕδη, θήκας τε προγόνων· νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών» , Αἰσχύλος, Πέρσαι, 402-5. ( =   Ὦ  παῖδες τῶν Ἑλλήνων, ἐμπρός/ πηγαίνετε νὰ ἐλευθερώσετε τὴν πατρίδα, τὰ τέκνα, τὶς γυναῖκες, τῶν πατρικῶν θεῶν τὰ ἱερὰ καὶ τῶν προγόνων τοὺς τάφους· τώρα ὑπὲρ ὅλων εἶναι ὁ ἀγών/ ποὺ πολεμᾶτε.) ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ (Πλουτάρχου, Θεμιστοκλῆς, 14) «ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΩΣ Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΕΛΑΒΕ ΥΠΟΨΙΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΩΡΑ, ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΤΟΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΝ ΤΟΠΟΝ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ· ΓΙ᾽ ΑΥΤΟ ΚΑΙΡΟΦΥΛΑΧΤΗΣΕ ΚΑΙ ΔΕΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΛΟΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΑ ΣΤΑ ΒΑΡΒΑΡΙΚΑ, ΠΡΙΝ ΕΡΘΕΙ Η ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΗ ΩΡΑ ΠΟΥ ΦΥΣΑΕΙ ΠΑΝΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΣΦΟΔΡΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΠΟΥ ΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΞΕΣΗΚΩΝΕΙ ΤΑ ΚΥΜΑΤΑ. Ο ΔΥΝΑΤΟΣ ΑΥΤΟΣ ΑΝΕΜΟΣ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΛΟΙΑ ΔΕΝ ΤΑ ΠΕΙΡΑΖΕ, ΓΙΑΤΙ ΗΤΑΝ ΧΑΜΗΛΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΑ, ΤΑ ΒΑΡΒΑΡΙΚΑ ΟΜΩΣ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΤΙΣ ΠΡΥΜΝΕΣ ΣΗΚΩΜΕΝΕΣ ΚΑΙ ΨΗΛΑ ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΥΣΚΟΛΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΚΙΝΗΘΟΥΝ, ΤΑ ΞΕΜΑ

ΜΕΡΟΣ 6ο «Κωλιάδες δὲ γυναῖκες ἐρετμοῖσι φρύξουσι» ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ (Ἡροδότου, Ἱστορίαι, 8, 96) «ΚΙ ΟΤΑΝ ΠΗΡΕ ΤΕΛΟΣ Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, ΑΦΟΥ ΕΣΥΡΑΝ ΣΤΗΝ ΣΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΣΑΛΑΜΙΝΑ ΟΣΑ ΝΑΥΑΓΙΣΜΕΝΑ ΚΑΡΑΒΙΑ ΤΥΧΑΙΝΕ ΝΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΑΚΟΜΑ Σ᾽ ΑΥΤΟ ΤΟ ΜΕΡΟΣ, ΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΝ ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΒΛΕΨΙΝ ΟΤΙ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΘΑ ΡΙΞΕΙ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΑ ΚΑΡΑΒΙΑ ΠΟΥ ΤΟΥ ΑΠΕΜΕΙΝΑΝ. ΚΙ ΑΠ᾽ ΤΑ ΣΥΝΤΡΙΜΜΙΑ ΤΩΝ ΝΑΥΑΓΙΩΝ ΠΟΛΛΑ ΤΑ ΑΡΠΑΞΕ ΑΝΕΜΟΣ ΖΕΦΥΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΕΦΕΡΕ ΣΤHN ΑΚΡΟΘΑΛΑΣΣΙA ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΟΥ ΛΕΓΕΤΑΙ ΚΩΛΙΑΔΑ… Ο ΧΡΗΣΜΟΣ ΠΟΥ ΕΙΠΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΟΥΣΑΙΟΝ· ΤΟΝ ΧΡΗΣΜΟN ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΕΙΠΕ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ ΑΠ᾽ ΑΥΤΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Ο ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΟΣ, ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΧΡΗΣΜΟΛΟΓΟΣ, ΚΙ ΕΙΧΕ ΞΕΧΑΣΤΕΙ ΑΠ᾽ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ: «ΤΗΣ ΚΩΛΙΑΔΑΣ ΟΙ ΚΥΡΕΣ ΜΕ ΤΑ ΚΟΥΠΙΑ ΤΩΝ ΚΑΡΑΒΙΩΝ ΘΑ ΒΡΑΖΟΥΝ ΤΑ ΤΣΟΥΚΑΛΙΑ»». ( Ὁ Ξέρξης παρακολουθεῖ ἀπ'τὸν θρόνο του ἀκόμα μία ἧττα ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες. Ὁ στόλος του μὴ μπορώντας νὰ ἐκμεταλλευτεῖ τὴν ἀριθμητική του ὑπεροχὴ στὰ στενὰ τῆς Σαλαμῖνος, ἀποδεκατισμένος ἀρχίζει νὰ ὀπισθοχω

«Ὦ ξεῖν' εὐυδρὸν πότ'έναίομεν ἄστυ Κορίνθου, νῦν δ'ἄμ' Αἴαντος νᾶσος ἔχει Σαλαμίς, ἐνθάδε Φοινίσσας νῆας καὶ Πέρσας ἑλόντες, καὶ Μήδους, ἱερὰν Ἑλλάδα ῥυσάμεθα», Πλούταρχος, Περὶ τῆς Ἡροδότου κακοηθείας, 39 ( = Ὦ ξένε, κάποτε στῆς Κορίνθου τὴν πόλιν μὲ τὰ ὡραῖα νερὰ κατοικούσαμε, τώρα μᾶς κρατᾶ ἡ νῆσος τοῦ Αἴαντος, ἡ Σαλαμίς,  ἐδῶ τῶν Φοινίκων τὰ πλοῖα καὶ τοὺς Πέρσες καὶ τοὺς Μήδους καταστρέφοντας, τὴν ἱερὰ Ἑλλάδα σώσαμε). Αὐτοὶ οἱ στίχοι ἀνεγράφησαν στὴν στήλη ποὺ ἔστησαν οἱ Κορίνθιοι πρὸς τιμὴν τῶν νεκρῶν τους στὴν ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος.  ΜΕΡΟΣ 4 ο Ο ΞΕΡΞΗΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΜΑΧΕΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΤΟΛΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΣΤΟ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΝ, ΠΡΟΗΛΑΥΝΕ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΝΟΤΟΝ. ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΟΥ ΚΑΤΕΣΤΡΕΨΕ ΤΙΣ ΠΛΑΤΑΙΕΣ   ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΤΩΝ   ΘΕΣΠΙΕΩΝ, ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΟΥ ΥΠΕΤΑΣΣΟΝΤΟ. ΣΤΙΣ 21 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 480 Π.Χ. Η ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ Η ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ΕΚΥΡΙΕΥΘΗΣΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΞΕΡΞΗ. ΟΙ ΛΙΓΟΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΟΥ ΕΜΕΙΝΑΝ ΠΙΣΩ ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΟΥΝ ΤΑ ΙΕΡΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥΣ, ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΜΟΙΡΑ

«Ἀκμᾶς ἐστακυῖαν ἐπὶ ξυροῦ Ἑλλάδα πᾶσαν, ταῖς αὐτῶν ψυχαῖς κείμεθα ῥυσάμενοι δουλοσύνης. Πέρσαις δὲ περὶ φρεσὶ πήματα πάντα ἥψαμεν, ἀργαλέης μνήματα ναυμαχίης. Ὀστέα δὲ ἦμιν ἔχει Σαλαμίς. Πατρὶς δὲ Κόρινθος ἀντ' εὐεργεσίης μνῆμ' ἐπέθηκε τόδε», Παλατινὴ ἀνθολογία, 7, 250 ( = Τὴν Ἑλλάδα, ποὺ ὁλόκληρη στὴν κόψιν τοῦ ξυραφιοῦ στεκόταν, ἀφοῦ μὲ τὶς ἴδιες τὶς ψυχές μας τὴν σώσαμε ἀπ΄τὴν δουλοσύνη, ἐδῶ κείμεθα/ἀναπαυόμαστε. Στὴν καρδιὰ τῶν Περσῶν κάθε ὄλεθρον ἀνάψαμε, μνήμη τῆς σκληρῆς ναυμαχίας. Τὰ ὀστᾶ μας τὰ κατέχει ἡ Σαλαμίς. Ἡ πατρίδα μας, Κόρινθος, ἔστησε τὸ μνημεῖον τοῦτο, ὡς ἀνταπόδοσιν στὴν εὐεργεσία μας).  Στὸν ἰσθμὸ τῆς Κορίνθου ὑπῆρχε κενοτάφιο μὲ τὸ ἄνωθεν ἐπίγραμμα, πρὸς τιμὴν τῶν Κορινθίων ποὺ ἔπεσαν στὴν ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος. ΜΕΡΟΣ 2 ο ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ Ο ΞΕΡΞΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΥΡΡΕΙΟΝ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ ΚΑΤΕΒΑΙΝΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΑΝΕΚΑΛΕΣΕ ΤΟΝ ΑΘΗΝΑΪΚΟΝ ΣΤΟΛΟΝ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΝ (ΟΠΟΥ ΔΙΕΞΗΧΘΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΜΕ Τ

ΜΕΡΟΣ 3 ο ΤΟ ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΤΡΟΙΖΗΝΟΣ Στὸ προηγούμενον ἄρθρον ἀνεφέρθη «Τὸ ψήφισμα τῆς Τροιζῆνος». Οἱ πληροφορίες τοῦ τί ἀκριβῶς ἀποφασίστηκε εἶναι γεγραμμένες σὲ μία στήλη ἡ ὁποία πέρασε τὰ πάνδεινα μέχρι τελικῶς νὰ διαβαστεῖ καὶ νὰ ἀναγνωριστεῖ ἡ ἀξία της. Ἡ μαρμάρινη στήλη χαράκτηκε στὶς ἀρχὲς τοῦ 3 ου π.Χ. αἰ., ἄν καὶ κάποιοι ἄλλοι ἰσχυρίζονται πὼς εἶναι μεταγενεστέρα, τῆς ἐποχῆς τοῦ Χρεμωνιδείου πολέμου, ὅταν ἡ Ἀθῆνα, ἡ Σπάρτη καὶ ἄλλες πόλεις τῆς Πελοποννήσου, συμμάχησαν ὑπὸ τὸν Πτολεμαῖον τὸν Β’, τὸν Φιλάδελφον, κατὰ τοῦ μακεδονικοῦ βασιλείου. Ἡ ἐπιγραφὴ τοποθετήθηκε στὴν Τροιζῆνα εἰς ἀνάμνησιν τῆς φιλοξενίας τῶν Ἀθηναίων γυναικοπαίδων ἀπὸ τοὺς Τροιζηνίους. Τὸ κείμενον τοῦ ψηφίσματος βρέθηκε τὸ 1952 στὴν Τροιζῆνα. Ἀνεκαλύφθη τυχαίως ἀπὸ ἕναν χωρικὸ ποὺ ὄργωνε τὸ χωράφι του περὶ τὸ 1930 καὶ χρησιμοποιῆσε τὴν στήλη ὡς κατώφλι τοῦ σπιτιοῦ του. Τὸ 1959 ἕνας δάσκαλος ἀπὸ τὸν Πόρο τοῦ τὴν ζήτησε γιὰ νὰ τὴν προσθέσει στὴν συλλογή του, ποὺ ἐλλείψει χώρου ἐξετίθετο σὲ ἕνα καφενεῖον.

«Πρῶτον μὲν ἠχῇ κέλαδος Ἑλλήνων πάρα μολπηδὸν εὐφήμησεν, ὄρθιον δ᾽ ἅμα ἀντηλάλαξε νησιώτιδος πέτρας  ἠχώ· φόβος δὲ πᾶσι βαρβάροις παρῆν γνώμης ἀποσφαλεῖσιν· οὐ γὰρ ὡς φυγῇ παιᾶν᾽ ἐφύμνουν σεμνὸν Ἕλληνες τότε, ἀλλ᾽ ἐς μάχην ὁρμῶντες εὐψύχῳ θράσει· σάλπιγξ δ᾽ ἀυτῇ πάντ᾽ ἐκεῖν᾽ ἐπέφλεγεν. Εὐθὺς δὲ κώπης ῥοθιάδος ξυνεμβολῇ ἔπαισαν ἅλμην βρύχιον ἐκ κελεύματος, θοῶς δὲ πάντες ἦσαν ἐκφανεῖς ἰδεῖν. Τὸ δεξιὸν μὲν πρῶτον εὐτάκτως κέρας ἡγεῖτο κόσμῳ, δεύτερον δ᾽ ὁ πᾶς στόλος ἐπεξεχώρει, καὶ παρῆν ὁμοῦ κλύειν πολλὴν βοήν· Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε, ἐλευθεροῦτε πατρίδ᾽, ἐλευθεροῦτε δὲ   παῖδας, γυναῖκας, θεῶν τε πατρῴων ἕδη,  θήκας τε προγόνων· νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών. », Αἰσχύλος, Πέρσαι, 388-405 ( = Πρώτ᾽ ἀκούστηκε ἀπ᾽ τὸ μέρος τῶν Ἑλλήνων βουὴ τραγουδιστὰ μὲ ἦχον φαιδρὸν νὰ βγαίνει καὶ δυνατ᾽ ἀντιβούιζαν μαζὶ κι οἱ βράχοι τοῦ νησιοῦ γύρω, ἐνῶ τρομάρα τοὺς βαρβάρους  ἔ πιασεν ὅλους, ποὺ ἔβλεπαν πὼς γελάστηκαν. Γιατὶ δὲν ἦταν γιὰ φευγιὸ ποὺ ἔψαλλαν τότε σεμνὸν παιᾶνα οἱ Ἕλληνες, μὰ σὰν ν

ΜΕΡΟΣ 6 ο Ἀντίλογοι ἀπ'τοὺς χοροὺς στὶς ἑορτὲς τῆς ἀρχαίας Σπάρτης Χορὸς γερόντων :  « Ἄ μμες πόκ΄ ἧμες ἄλκιμοι νεανῖαι»   ( = Ἑμεῖς κάποτε ἤμασταν ἄλκιμοι/ῥωμαλέοι νεανίες) Χορὸς ἀνδρῶν :  « Ἄμμες δέ γ΄ εἶμεν, αἴ δέ λῆς πεῖραν λάβε»  ( =Ἑμεῖς εἴμαστε τώρα, ἄν ἐπιθυμεῖς ἔλα νὰ λάβεις πεῖρα/ δοκιμάσεις). Χορὸς παίδων :  « Ἄμμες δέ γ΄ ἐσσόμεθα πολλῷ κάρρονες» ( = Ἑμεῖς ὅμως θὰ γίνουμε πολὺ καλλίτεροι). (Πλουτάρχου, Λυκοῦργος, 21) ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΟΥ ΕΦΙΑΛΤΟΥ Ο ΠΑΙΑΝΑΣ ΨΑΛΛΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΟΡΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ. ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ ΞΕΧΥΝΟΝΤΑΙ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΛΕΩΝΙΔΑ, ΚΑΤΑ ΚΥΡΙΟΝ ΛΟΓΟΝ. ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΔΥΟ ΑΠ΄ΤΟΥΣ ΥΙΟΥΣ ΤΟΥ ΔΑΡΕΙΟΥ, Ο ΑΒΡΟΚΟΜΗΣ ΚΑΙ Ο ΥΠΕΡΑΝΘΗΣ. ΟΙ ΠΕΡΣΕΣ, ΚΑΤΕΒΑΖΟΥΝ ΣΤΗΝ ΜΑΧΗ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΙΠΠΙΚΟΝ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΙΓΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΥ ΕΝΑΠΕΜΕΙΝΑΝ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΝΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ!  Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ ΠΩΣ ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΤΟΥΣ ΠΛΕΟΝ ΕΙΝΑΙ ΟΣΟ ΤΟ ΔΥΝΑΤΟΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ. ΒΓΑΙΝΕΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΛΟΙΠΟΝ ΧΩΡΙΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟΝ