Ετυμολογική

Λέγουν οἱ χριστιανοὶ πὼς κατὰ τὰ Θεοφάνια ἑορτάζεται ἡ βάπτισις τοῦ Ἰησοῦ στὸν Ἰορδάνη ποταμὸν ἀπὸ τὸν Ἰωάννη τὸν Πρόδρομον/ Βαπτιστήν, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁμήλικος τοῦ Ἰησοῦ κατὰ ἕξι μῆνες μόνον μεγαλύτερος, καὶ ἐπειδὴ ἔχει θεσπίσει ἡ Ἐκκλησία αὐθαιρέτως τὴν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ τὴν 25η Δεκεμβρίου (ὥστε νὰ συμπίπτει μὲ τὴν «γέννησιν» τοῦ Ἡλίου, ἤτοι τὴν ἀρχὴ τοῦ χειμερινοῦ ἡλιοστασίου), ἐθέσπισαν καὶ πάλι αὐθαιρέτως τὴν γέννησιν τοῦ Ἰωάννου, ἕξι μῆνες νωρίτερα -στὶς 24 Ἰουνίου-, ὥστε νὰ συμπίπτει μὲ τὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ... θερινοῦ ἡλιοστασίου.  Μάλιστα διόλου τυχαίως ἡ τελευταία ἑορτὴ ὠνομάσθη τοῦ «Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ... Φανιστοῦ» ( < φαίνω =λάμπω, ὅπως τὸ φῶς τοῦ Ἡλίου), ὅπου ἀκολουθῶνται ἔθιμα τὰ ὁποῖα θυμίζουν διονυσιακὲς τελετές*1 καὶ εὐχαριστίες στὸν Ἀπόλλωνα-Ἥλιον, ποὺ φαίνει/ φωτίζει τὰ πάντα, βλ. Ἀπολυτίκιον/Κοντάκιον Φώτων-Θεοφανίων.  Ὠνομάσθησαν δὲ «Θεοφάνια» διότι τὴν ὥρα τῆς βαπτίσεως τοῦ Ἰησοῦ λέγουν πὼς ἐνεφανίσθη ὁ Θεός, ἡ φωνή του γιὰ τὴν ἀκρίβεια, ὁμοῦ μετὰ τοῦ Ἁγίου πνεύμα