Ετυμολογική

ΜΕΤΑ ΑΠΟ 9 ΗΜΕΡΕΣ ΠΟΥ ΜΑΣΤΙΖΕ Ο ΛΟΙΜΟΣ-ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΤΟ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑ ΤΩΝ ΑΧΑΙΩΝ, Ο ΑΧΙΛΛΕΥΣ ΣΥΓΚΑΛΕΙ ΣΥΝΑΞΙΝ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΕΥΘΥΝΕΙ ΛΟΓΟΝ ΣΤΟΝ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ (αἰεὶ δὲ πυραὶ νεκύων καίοντο θαμειαί). Ἐννῆμαρ μὲν ἀνὰ στρατὸν ᾤχετο κῆλα θεοῖο, τῇ δεκάτῃ δ’ ἀγορὴν δὲ καλέσσατο λαὸν Ἀχιλλεύς· τῷ γὰρ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ λευκώλενος Ἥρη· κήδετο γὰρ Δαναῶν, ὅτι ῥα θνήσκοντας ὁρᾶτο· οἳ δ’ ἐπεὶ οὖν ἤγερθεν ὁμηγερέες τ’ ἐγένοντο, τοῖσι δ’ ἀνιστάμενος μετέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· «Ἀτρεΐδη, νῦν ἄμμε παλιμπλαγχθέντας ὀίω ἂψ ἀπονοστήσειν, εἴ κεν θάνατόν γε φύγοιμεν, εἰ δὴ ὁμοῦ πόλεμός τε δαμᾷ καὶ λοιμὸς Ἀχαιούς· ἀλλ’ ἄγε δή τινα μάντιν ἐρείομεν ἢ ἱερῆα, ἢ καὶ ὀνειροπόλον, καὶ γάρ τ’ ὄναρ ἐκ Διός ἐστιν, ὅς κ’ εἴποι ὅ τι τόσσον ἐχώσατο Φοῖβος Ἀπόλλων, εἴ ταρ ὅ γ’ εὐχωλῆς ἐπιμέμφεται ἠδ’ ἑκατόμβης, αἴ κέν πως ἀρνῶν κνίσης αἰγῶν τε τελείων βούλεται ἀντιάσας ἡμῖν ἀπὸ λοιγὸν ἀμῦναι.» Ἤτοι ὅ γ’ ὣς εἰπὼν κατ’ ἄρ’ ἕζετο· τοῖσι δ’ ἀνέστη Κάλχας Θεστορίδης, οἰωνοπόλων ὄχ’ ἄριστος, ὃς ᾔδη τά τ’ ἐόντα τά τ’

(Α', 42)/ 43-52 Ο ΑΠΟΛΛΩΝ ΕΙΣΑΚΟΥΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΛΗΣΙΝ ΤΟΥ ΙΕΡΕΩΣ ΤΟΥ, ΧΡΥΣΟΥ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΕΙ ΤΟΥΣ ΑΧΑΙΟΥΣ  (τίσειαν Δαναοὶ ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσσιν).  Ὣς ἔφατ’ εὐχόμενος, τοῦ δ’ ἔκλυε Φοῖβος Ἀπόλλων, βῆ δὲ κατ’ Οὐλύμποιο καρήνων χωόμενος κῆρ, τόξ’ ὤμοισιν ἔχων ἀμφηρεφέα τε φαρέτρην· ἔκλαγξαν δ’ ἄρ’ ὀϊστοὶ ἐπ’ ὤμων χωομένοιο, αὐτοῦ κινηθέντος· ὁ δ’ ἤϊε νυκτὶ ἐοικώς · ἕζετ’ ἔπειτ’ ἀπάνευθε νεῶν, μετὰ δ’ ἰὸν ἕηκε · δεινὴ δὲ κλαγγὴ γένετ’ ἀργυρέοιο βιοῖο· οὐρῆας μὲν πρῶτον ἐπῴχετο καὶ κύνας ἀργούς, αὐτὰρ ἔπειτ’ αὐτοῖσι βέλος ἐχεπευκὲς ἐφιεὶς βάλλ’· αἰεὶ δὲ πυραὶ νεκύων καίοντο θαμειαί.  Τὸ ἡχητικὸν ἀπόσπασμα ἐδῶ :  ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΣ, Α', 43-52 ...  Σημειώσεις :  «νυκτὶ ἐοικώς» : Πιθανότατα ὁ Ὅμηρος ὅταν ἀναφέρει πὼς ὁ Ἀπόλλων-ἥλιος ἐπορεύετο ὁμοιάζων μὲ νύχτα νὰ μὴ χρησιμοποιεῖ μιᾶ ἁπλὴ προσωποποίησιν, ἀλλὰ νὰ περιγράφει μία ἔκλειψιν ἡλίου, ἡ ὁποία συνέβη πρὶν τὸν μεγάλον λοιμὸν ποὺ ἔπληξε τοὺς Ἀχαιούς. Ἄλλωστε οἱ πρόγονοί μας παρετήρουν καὶ ἐλάμβανον σοβαρὰ ὑπ' ὄψιν τους τὰ οὐράνια φαι

(Α', 1-31)/ 32-42 Η ΕΠΙΚΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΝΑ ΤΙΜΩΡΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΑΧΑΙΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΤΟΥΣ  Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος οὐλομένην, ἣ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε, πολλὰς δ’ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄϊδι προΐαψεν ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν οἰωνοῖσί τε πᾶσι· Διὸς δ’ ἐτελείετο βουλή· ἐξ οὗ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Ἀχιλλεύς. Τίς τ’ ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι; Λητοῦς καὶ Διὸς υἱός· ὁ γὰρ βασιλῆϊ χολωθεὶς νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσε κακήν, ὀλέκοντο δὲ λαοί, οὕνεκα τὸν Χρύσην ἠτίμασεν ἀρητῆρα Ἀτρεΐδης· ὃ γὰρ ἦλθε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν λυσόμενός τε θύγατρα φέρων τ’ ἀπερείσι’ ἄποινα, στέμματ’ ἔχων ἐν χερσὶν ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος χρυσέῳ ἀνὰ σκήπτρῳ, καὶ λίσσετο πάντας Ἀχαιούς, Ἀτρεΐδα δὲ μάλιστα δύω, κοσμήτορε λαῶν·  «Ἀτρεΐδαι τε καὶ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί, ὑμῖν μὲν θεοὶ δοῖεν Ὀλύμπια δώματ’ ἔχοντες ἐκπέρσαι Πριάμοιο πόλιν, εὖ δ’ οἴκαδ’ ἱκέσθαι· παῖδα δ’ ἐμοὶ λύσαιτε φίλην, τὰ δ’ ἄποινα δέχεσθαι, ἁζόμενοι Διὸς υἱὸν ἑκηβόλον Ἀπόλλωνα

(Α', 8-16)/ 17-31 Η ΣΚΛΗΡΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΟΣ ΣΤΟΝ ΙΕΡΕΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ, ΧΡΥΣΗ.  Τίς τ’ ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι; Λητοῦς καὶ Διὸς υἱός· ὁ γὰρ βασιλῆϊ χολωθεὶς νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσε κακήν, ὀλέκοντο δὲ λαοί,  οὕνεκα τὸν Χρύσην ἠτίμασεν ἀρητῆρα Ἀτρεΐδης· ὃ γὰρ ἦλθε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν λυσόμενός τε θύγατρα φέρων τ’ ἀπερείσι’ ἄποινα, στέμματ’ ἔχων ἐν χερσὶν ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος χρυσέῳ ἀνὰ σκήπτρῳ, καὶ λίσσετο πάντας Ἀχαιούς,  Ἀτρεΐδα δὲ μάλιστα δύω, κοσμήτορε λαῶν·  «Ἀτρεΐδαι τε καὶ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί, ὑμῖν μὲν θεοὶ δοῖεν Ὀλύμπια δώματ’ ἔχοντες ἐκπέρσαι Πριάμοιο πόλιν, εὖ δ’ οἴκαδ’ ἱκέσθαι· παῖδα δ’ ἐμοὶ λύσαιτε φίλην, τὰ δ’ ἄποινα δέχεσθαι, ἁζόμενοι Διὸς υἱὸν ἑκηβόλον Ἀπόλλωνα.» Ἔνθ’ ἄλλοι μὲν πάντες ἐπευφήμησαν Ἀχαιοὶ αἰδεῖσθαί θ’ ἱερῆα καὶ ἀγλαὰ δέχθαι ἄποινα· ἀλλ’ οὐκ Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι ἥνδανε θυμῷ, ἀλλὰ κακῶς ἀφίει, κρατερὸν δ’ ἐπὶ μῦθον ἔτελλε ·  «Μή σε, γέρον κοίλῃσιν ἐγὼ παρὰ νηυσὶ κιχείω ἢ νῦν δηθύνοντ’ ἢ ὕστερον αὖτις ἰόντα, μή νύ τοι οὐ χραίσμῃ σκῆπτρ

(Α', 1-7)/ 8-16 Ο ΧΡΥΣΗΣ ΠΑΕΙ ΝΑ ΖΗΤΗΣΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ ΝΑ ΤΟΥ ΔΩΣΕΙ ΠΙΣΩ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΤΟΥ, ΧΡΥΣΗΙΔΑ  Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος οὐλομένην, ἣ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε, πολλὰς δ’ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄϊδι προΐαψεν ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν οἰωνοῖσί τε πᾶσι· Διὸς δ’ ἐτελείετο βουλή·  ἐξ οὗ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Ἀχιλλεύς.  Τίς τ’ ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι; Λητοῦς καὶ Διὸς υἱός· ὁ γὰρ βασιλῆϊ χολωθεὶς νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσε κακήν, ὀλέκοντο δὲ λαοί,  οὕνεκα τὸν Χρύσην ἠτίμασεν ἀρητῆρα Ἀτρεΐδης· ὃ γὰρ ἦλθε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν λυσόμενός τε θύγατρα φέρων τ’ ἀπερείσι’ ἄποινα, στέμματ’ ἔχων ἐν χερσὶν ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος χρυσέῳ ἀνὰ σκήπτρῳ, καὶ λίσσετο πάντας Ἀχαιούς,  Ἀτρεΐδα δὲ μάλιστα δύω, κοσμήτορε λαῶν· Τὸ ἡχητικὸν ἀπόσπασμα ἐδῶ :  ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΣ, A', 8-16 Σημειώσεις :  «Τίς» : = ποιός, -ά, τί = ποιό, τί· ἐν συνθέσει μὲ τὴν ἀντωνυμία οἷος, δίνει τὰ τοῖος, -α, -ον καὶ διὰ συνήθους τροπὴς κοῖος, ποῖος κοκ. Ἐξ οὗ κ

Ἡ Ἰλιὰς τοῦ Ὁμήρου, ὅπως πρέπει νὰ διαβάζεται, ἤτοι ἀπὸ τὸ πρωτότυπον καὶ μόνον, ὥστε νὰ ἐννοοῦνται τὰ βαθειὰ νοήματα καὶ ἀποχρώσεις τοῦ μεγάλου μας Ποιητοῦ, τὰ ὁποῖα ὑποβαθμίζονται ἤ ἀκόμη χειρότερα χάνονται καὶ ἐντελῶς ἀπὸ τὴν ὅποια σύγχρονη ἀπόδοσιν προσπαθεῖ καθεὶς νὰ κάνει.  Ὁ Ὅμηρος, ὡς μουσικός, ποιητής, ἐπιστήμων, διδάσκαλος (καὶ ὄχι μόνον) ΔΕΝ ἀποδίδεται· δὲν χωρᾶ σὲ νεώτερες μεταφράσεις καὶ ἀποδόσεις, ἔμμετρες ἤ ὅ,τι ἄλλον, διότι ὁποιαδήποτε προσέγγισις διαφορετικὴ ἀπὸ τὴν δική του, εἶναι τὸ λιγότερον τιποτένια. Ἤ ἀκολουθεῖς τὴν σκέψιν του καὶ ἐννοεῖς ὅσον δύνασαι, εὑρισκόμενος στὸν ἔνδοξον κόσμον ποὺ ἐξιστορεῖ ἤ κοροϊδεύεις τὸν ἑαυτόν σου, νομιζόμενος πὼς ἔχεις διαβάσει τὰ Ἔπη του.  Ἡ Τζιροπούλου, μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες καὶ μὲ καθαρὴ ματιὰ πραγματικοὺς διδασκάλους-φιλολόγους βοηθᾶ μὲ τὸν καλλίτερον τρόπον στὴν ἐπεξήγησιν καὶ στὴν ἀνακάλυψιν τῆς ἱστορίας ποὺ περιγράφει ὁ Ὅμηρος. Ἀναλύει καὶ ἐτυμολογεῖ τὶς δύσκολες γιὰ τὸν σύγχρονον Ἕλληνα λέξεις καὶ ἔννοιες, ὥστε νὰ γίνουν ἀ

Crétin (κυριολεκτικῶς = ὁ κρετίνος, ὁ ἀσθενῶν ἀπὸ κρετινισμόν-δυσλειτουργία ἤ πλήρη ἔλλειψιν τοῦ θυρεοειδοῦς ἀδένος ποὺ ὁδηγεῖ σὲ νοητικὴ καὶ σωματικὴ ὑστέρησιν· μεταφορικῶς ὁ ἀνόητος, ὁ πράττων ἀνοήτως καὶ ὁ ἠλίθιος)/ crétinisme (μεταφορικῶς = ἡ ἡλιθιότης). Ἐνεδήμει κυρίως σὲ μέρη ἀπομακρυμένα ἀπὸ τὴν θάλασσα, ὅπως π.χ. στὶς Ἄλπεις, καθῶς ἡ ἔλλειψις ἰωδίου λειτουργεῖ καθοριστικῶς στὴν δυσλειτουργία τοῦ θυρεοειδοῦς. Τὸ ἀντιδάνειον crétin ἐτυμολογεῖται ἐκ τοῦ chrétien ( =χριστιανός), ὅπερ ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ χρίω > Χριστός, ὁ ἔχων τὸ χρῖσμα· κρετίνος ὑπὸ τὴν ἔννοια τοῦ «καημένου Χριστιανοῦ». Ὁ κρετινισμὸς ἔχει ὡς κύρια συμπτώματα τὸ χαμηλὸν ἀνάστημα, τὴν ἔλλειψιν τριχοφυίας, τὴν νοητικὴ ὑστέρησιν.  Ἀπὸ πράξεις ποὺ μποροῦν νὰ ἀποδοθοῦν σὲ κρετίνους, ἤτοι σὲ ἀνθρώπους συμπεριφερομένους ἄνευ νοητικῆς καθαρότητος, μεταφορικῶς συμπεριφερομένους παραλόγως, ἀνοήτως, ἠλιθίως φαίνεται πὼς πάσχουν ὅσοι διατείνονται πὼς εἶναι μὲν Ἕλληνες, ἀλλὰ εἶναι καὶ εὐσεβεῖς Χριστιανοί, ἀγνοοῦντες πὼς Ἕλλην κα

Ἡ λέξις «κωμῳδία» προέρχεται ἐτυμολογικῶς ἐκ τῶν «κῶμος» + «ᾠδή», ὅπου ὁ κῶμος εἶναι ἡ λαϊκὴ διονυσιακὴ λιτανεία, τὰ εὔθυμα τραγούδια ποὺ ἐξυμνοῦσαν τὶς ἀναπαραγωγικὲς δυνάμεις τῆς φύσεως -ἐξ οὗ καὶ ἡ φαλληφορία-, οἱ ἀστεϊσμοὶ πεζῇ καὶ ἐξ ἀμάξης, οἱ χοροὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῶν πομπῶν -ἰδιαιτέρως αὐτῶν- τοῦ Διονύσου ἀνὰ τὰς ὁδοὺς τῆς κώμης.  Ἐξ οὗ καὶ ἡ λέξις «ἐγκώμιον» ( < ἐν + κῶμος) ἤ προσόδιον ( < πρός + ὁδός), διότι «ἐκ τοὺς ποιητὰς τοὺς ὕμνους τῶν θεῶν ἐν ταῖς κώμαις τὸ παλαιὸν ᾆδειν» , Προγυμνάσματα, 7,3, Ἑρμογένης.  «Οἱ Μεγαρεῖς οἱ ὁποῖοι διεκδικοῦν -ἀτυχῶς- τὴν πατρότητα τῆς Κωμῳδίας, τὴν ἐτυμολογοῦν ἐκ τοῦ κώμη καὶ ὡδή, δηλαδὴ ἄσμα χωρικῶν.  Ἡ ἀρχαία κωμῳδία ἐγκαταλείπει τὴν ὑπόθεσιν τῶν μύθων. Ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὶς τραγῳδίες εἰσέρχεται ὁρμητικῶς στὸν πραγματικὸν κόσμον. Διακωμῳδεῖ πρόσωπα ὀνομαστικὰ δι' ἐπινοημάτων «εἰς διόρθωσιν ἤθους προτρεπτικῶν». Μόνον γιὰ τρία χρόνια, τὸ 440 π.Χ ψηφίσθηκε νόμος ποὺ ἀπηγόρευε τὴν προσωπικὴν διακωμώδησιν.  «Μὴ κωμῳδεῖν ἐξ ὀνόματο

Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΥ  Ἡ λέξις «διθύραμβος» ( < δίς + θύρα + βαίνω) ἐγεννήθη μαζὶ μὲ τὸν Διόνυσον, καθὼς αὐτὸς ἔβη δύο θύρες γιὰ νὰ γεννηθεῖ. Ὅταν ἡ Ἥρα ἔμαθε πὼς ἡ Σεμέλη περιμένει τὸ παιδὶ τοῦ Διός, βάλθηκε νὰ τὴν σκοτώσει. Ἐνεφανίσθη λοιπὸν μπροστὰ στὴν Σεμέλη μεταμφιεσμένη σὲ παραμάνα καὶ τῆς εἶπε νὰ ζητήσει άπὸ τὸν Δία νὰ ἐμφανιστεῖ μπροστά της ὅπως ἐμφανίζεται στὴν Ἥρα, μὲ τὴν θεϊκήν του ὑπόστασιν. Ὅταν ἡ Σεμέλη τὸ ζήτησε ἀπὸ τὸν ἀγαπημένον της, αὐτὸς δὲν τῆς χάλασε τὸ χατίρι μὲ ἀποτέλεσμα τὸ ἐκτυφλωτικὸν φῶς του νὰ τὴν σκοτώσει. Ὁ Ζεὺς στεναχωρημένος πρόλαβε νὰ σχίσει τὴν κοιλιὰ τῆς ἐγκύου Σεμέλης καὶ νὰ σώσει τὸ πρόωρον παιδί του, ἐμφυτεύοντάς το στὸν μηρόν του, ἀφ' ὅπου ὁ Διόνυσος θὰ ἐτρέφετο μὲ τὸ θεϊκὸν αἷμα τοῦ πατρός του μέχρι νἀ ὁλοκληρωθοῦν οἱ μῆνες τῆς «κυήσεως». Ἔτσι ὁ Διόνυσος ἐγεννήθη μία φορὰ ἀπὸ τὴν κοιλιὰ τῆς μητρός του, Σεμέλης καὶ μία ἀπὸ τὸν μηρὸν τοῦ πατρός του, Διός, ἐξ οὗ καὶ ὠνομάσθη διθυράμβιος Διόνυσος.  «Ὁ διθύραμβος, ὡς εἶδος χορικῆς ποιήσεως