ΓΛΥΦΩ Ή ΓΛΕΙΦΩ;

Ἕνα ἀπὸ τὰ κλασικότερα ὀρθογραφικὰ λάθη στὶς ἡμέρες μας εἶναι ἡ σωστὴ χρήσις αὐτῶν τῶν δύο ὁμωνύμων. Τὸ θέμα εἶναι πὼς κάποια ἀπὸ τὰ παράγωγά τους, τὰ βλέπεις συνήθως ὀρθῶς γεγραμμένα ἤ πότε ἔτσι, πότε ἀλλοιῶς, ἀναλόγως τὴν διάθεσιν τοῦ γράφοντος! Καὶ νομίζω πὼς τὸ πρόβλημα ξεκινᾶ ἀπ’ τὸ ὅτι δὲν ἔχουμε καταλάβει τὴν ἀκριβὴ σημασία τους καὶ ἁπλῶς ἀποστηθίζουμε τὴν ὀρθογραφία τῶν ὅποιων παραγώγων τους, - μὲ δυσθυμία πολλὲς φορές- στὰ πλαίσια τοῦ νὰ μὴ φανοῦμε ἀνορθόγραφοι. Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα εἶναι τόσο σύνθετη, ὅσο καὶ ἁπλή. ΔΕΝ χρειάζεται νὰ καταπιεῖς λεξικὸν γιὰ νὰ εἶσαι ὀρθογράφος, ἀρκεῖ νὰ εἰσαχθεῖς στὴν λογικὴ τῶν λέξεων!

Ἔτσι, ΓΛΥΦΩ ἤ σπανιοτέρως καὶ ΓΛΑΦΩ σημαίνει κοιλαίνω, σκαλίζω, χαράσσω, σμιλεύω, λαξεύω, ξέω.

Γι΄αὐτὸ καὶ τὸ ὄργανον μὲ τὸ ὁποῖον σκαλίζουμε, χαράσσουμε κάτι λέγεται καὶ ΓΛΥΦΙΔΑ ἤ  ΓΛΥΦΑΝΟΝ. ΟΔΟΝΤΟΓΛΥΦΙΔΑ, ΩΤΟΓΛΥΦΙΔΑ ( αὐτὸ ποὺ κάποιοι σήμερα λένε μπατονέττα) εἶναι κάποια ἀπὸ τὰ ὄργανα ποὺ χρησιμοποιοῦμε γιὰ νὰ σκαλίσουμε/καθαρίσουμε τοὺς ὀδόντες μας καὶ τὰ αὐτιά μας ἀντιστοίχως.

Ἐπίσης, τὸ γλύφω ὡς χαράσσω εἶναι συνώνυμον καὶ τοῦ γράφω (σημ.: «γράφω» κυριολεκτικῶς σημαίνει χαράσσω), γι’αὐτὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἐχάρασσε/ἔγραφε τοὺς τόκους στὴν (τε)τράπεζά/τραπέζι του καὶ τοὺς ὑπελόγιζε μέχρι καὶ τὸ τελευταῖον λεπτόν, τὸν φιλάργυρον καὶ αἰσχροκερδῆ τὸν εἶπαν ΤΟΚΟΓΛΥΦΟ (ὁ γλύφων, χαράττων τοὺς τόκους ἐπὶ τῆς τραπέζης του).

Καὶ ὑπὸ τὴν ἔννοια τοῦ κοιλαίνω, ξέω μάρμαρο, ξύλον ἤ ὁ,τιδήποτε, ὠνομάστηκε καὶ ὁ ΓΛΥΠΤΗΣ καὶ ἡ τέχνη του, ἡ ΓΛΥΠΤΙΚΗ (> γλύφω/γλύπω, τὸ ψιλόπνοο -π μὲ τὸ δασύπνοον -φ εἶναι ὁ ἴδιος φθόγγος, ἁπλῶς στὸ φ «σπρώχνουμε» περισσότερο ἀέρα πάνω στὰ χείλη μας).

Ἀκόμα μία παράγωγή του λέξις, ποὺ τὴν χρησιμοποιοῦμε συχνά, εἶναι ἡ λέξις ΓΛΑΦΥΡΟΣ ( ἀπ’τὸ ἄλλο θέμα του, γλαφ-). Ὅταν ὁ Ὅμηρος ἔγραφε «γλαφυρὸς» γιὰ τὰ πλοῖα τῶν πολεμιστῶν, ἐννοοῦσε τὰ κοῖλα πλοῖα, τὰ στιλπνά, τὰ καλοδουλεμένα. Ὅπως γλαφυρὰ καὶ καλοδουλεμένα ἦταν τὰ γλυπτὰ τῶν Ἑλλήνων γλυπτῶν, γι΄αὐτὸ καὶ συνδέθηκε ὡς λέξις μὲ τὸν παραστατικό, τὸν «ζωντανό», τὸν ἀκριβῆ στὴν περιγραφή.

Τὸ ΓΛΕΙΦΩ ἀπὸ τὴν ἄλλη προέρχεται ἀπὸ τὸ ΕΚΛΕΙΧΩ [> ἐκ +λείχω ( μὲ ἀφαίρεσιν τοῦ ἀρχικοῦ -ε, τροπὴ τοῦ ψιλοπνόου οὐρανικοῦ -κ στὸ μεσόπνοον οὐρανικόν -γ καὶ τροπὴ τοῦ χειλικοῦ -φ στὸ ὁμόπνοόν του, δασὺ οὐρανικόν -χ ).

(Εκ)λείχω/γλείφω σημαίνει σύρω τὴν γλῶσσα μου πάνω σὲ κάτι. Ἑξ οὗ καὶ τὸ ΓΛΕΙΦΙΤΖΟΥΡΙ γράφεται πάντα μέ -ει κι ὄχι μέ -υ.

Ἀπ’αὐτὸ προέρχεται καὶ ὁ ΛΕΙΧΗΝ, ἡ πάθησις τοῦ δέρματος/βλεννογόνων, κάτι σὰν ἐρεθισμὸς διότι <<ἐκ τοῦ λείχειν τὸ πάθος ἐπαίρεται>> (ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ). Ἀλλὰ ἀπὸ αὐτὸ προέρχονται καὶ ἡ Λ(Ε)ΙΧΟΥΔΙΑ, ὁ Λ(Ε)ΙΧΟΥΔΗΣ, ὁ Λ(Ε)ΙΧΑΝΟΣ ( = ὁ δείκτης, τὸ δάκτυλον ποὺ χρησιμοποιοῦμε γιὰ νὰ γλείψουμε κατὰ ἄλλους καὶ ὁ ἀντίχειρ, ἐπειδὴ τὸν γλείφουν τὰ μωρὰ γιὰ νὰ ἡρεμήσουν. Ὁ λιχανὸς ἔδωσε τὸ ὄνομά του καὶ στὴν λίχανον, τὴν τελευταία χορδὴ τῆς λύρας/κιθάρας ποὺ πλήττεται μὲ τὸν δείκτην), ὁ ΤΥΡΟΛΟΙΧΟΣ ( =ὁ ποντικός, μὲ ἑτεροίωσιν τοῦ -ε σέ -ο), ἡ λατινικὴ lingua ( λατ. lingo > λείχω) , ἡ ὁποία μὲ τὴν σειρά της ἔδωσε τὴν ἔννοια <<γλῶσσα>> σὲ πολλοὺς ἀλλοδαποὺς ἀλλὰ καὶ πολλὰ ἄλλα.

Ἄρα ὅταν κάτι σχετίζεται μὲ τὸ λάξευμα, τὸ χάραγμα, τὴν ἀπόδοσιν παραστατικότητος καὸ μορφῆς τὸ γράφουμε μέ -Υ-, ἐκ τοῦ γλύφω.

Ἐνῶ, ὅταν κάτι σχετίζεται μὲ τὸ γλείψιμο, τὴν γλῶσσα μας ἤ συνεκδοχικῶς τὸ φαγητὸ τὸ γράφουμε μέ -ΕΙ-, ἐκ τοῦ γλείφω.

Εἰκών: Ἕνα τυχαῖον ἀλλὰ ἐξαιρετικὸν δεῖγμα γλυπτικῆς εἶναι «τὸ σύμπλεγμα τοῦ Λαοκόοντος» . Πρόκειται γιὰ ἕνα μνημειακὸ μαρμάρινο ἔργον, τὸ ὁποῖον ἀνακαλύφθηκε τὸ 1506 στὸν λόφον Esquiline τῆς Ῥώμης. Τὸ ἔργον ἀγόρασε ὁ πάππας Ἰούλιος Β΄ καὶ τὸ τοποθέτησε στὸν Ὀκταγωνικὸ κῆπο τοῦ ἀνακτόρου Βelvedere, στὸ Βατικανό. Σύμφωνα μὲ τὸν Ῥωμαῖο Πλίνιο τὸν Πρεσβύτερο, ἡ κατασκευή του ἀποδίδεται σὲ τρείς Ῥοδίους καλλιτέχνες, τοὺς Ἀγήσανδρον, Ἀθηνόδωρον καὶ Πολύδωρον. Δὲν εἶναι ὅμως γνωστὸν πότε ἀκριβῶς κατασκευάστηκε. Κάποιοι τοποθετοῦν τὴν δημιουργία του ἀνάμεσα στὸ 42 καὶ 20 π.Χ.. Ἐξάλλου ὑπάρχουν ἀμφιβολίες καὶ γιὰ τὸ κατὰ πόσον τὸ σύμπλεγμα αὐτὸ εἶναι ἔργον πρωτότυπον ἤ ἀντίγραφο παλαιοτέρου γλυπτοῦ. Σύμφωνα μὲ τὸν μύθο, τὸ ἄγαλμα αὐτὸ ἀπεικονίζει τὴν ἱστορία ἑνὸς ἱερέως τοῦ θεοῦ Ἀπόλλωνος, τοῦ Λαοκόοντος, ὁ ὁποῖος τὴν περίοδο τοῦ Τρωικοῦ πολέμου θέλησε νὰ προειδοποιήσει τοὺς συμπολῖτες του καὶ νὰ ἀποκαλύψει τὸν κίνδυνο ποὺ ἔκρυβε ὁ Δούρειος Ἵππος, ποὺ ἄφησαν οἱ Ἀργεῖοι ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη τῆς πόλεως τῶν Τρώων. Τότε οἱ θεοὶ Ἀθηνᾶ καὶ Ποσειδῶν, οἱ ὁποῖοι ἦταν μὲ τὸ μέρος τῶν Ἑλλαδιτῶν σ΄ αὐτὸν τὸν πόλεμο καὶ δὲν ἤθελαν νὰ φανερωθεῖ τὸ τέχνασμά τους, ἔστειλαν δύο θαλάσσια ἑρπετά, τὰ ὁποῖα τυλίχθηκαν γύρω ἀπὸ τὸν Λαοκόοντα καὶ τοὺς δύο υἰούς του καὶ τοὺς ἔπνιξαν. Οἱ Τρῶες ἑρμήνευσαν τὸ γεγονὸς αὐτὸ ὡς ἀπόδειξιν τῆς ἱερότητος τοῦ Δουρείου Ἵππου. Μὲ τὸ ἄγαλμα αὐτὸ ὁ καλλιτέχνης ἐκφράζει τὴν ἀπόλυτη κυριαρχία τοῦ θεϊκοῦ θελήματος ἀνεξαρτήτως ἀπὸ τὶς ἐπιθυμίες τῶν ἀνθρώπων, καθῶς καὶ τὴν ματαιότητα τῆς ἀντιστάσεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπέναντι σὲ αὐτό.

Οἱ πληροφορίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία: <<Ο ΕΝ ΤΗΙ ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ>>, ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ, <<ΛΕΞΙΚΟ LIDELL- SCOTT>>, <<ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ>>, <<ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΣΥΧΙΟΥ>> καὶ <<ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ, ἔκδ.1499>>, Ζ. ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ. Ἡ εἰκὼν καὶ οἱ πληροφορίες σχετικὲς μὲ αὐτὴν ἠντλήθησαν ἀπὸ τὴν διαδικτυακὴ σελίδα <<glyptiki. Weebly.com>>