Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ (ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ)

 

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ: ( Τὴν ἵδρυσε ὁ Πτολεμαῖος Α’ ὁ Σωτήρ, ὕστερα ἀπὸ παρότρυνσιν τοῦ Δημητρίου Φαληρέως περὶ τὸ 300 π.Χ. Φιλοξενοῦσε πάνω ἀπὸ 1.000.000 τόμους βιβλίων) :

(Δημήτριος Φαληρεὺς, ὁ ἐμπνευσθεὶς τὴν ἀρχαίαν βιβλιοθήκην τῆς Ἀλεξανδρείας)

1. 48 π.Χ - Ὁ Ἰούλιος Καῖσαρ, ὅταν ὁ ὄχλος τῆς Άλεξανδρείας ξεσηκώθηκε κατὰ τῶν Ῥωμαίων, ὀχυρώθηκε στὸ λιμάνι καὶ ἔβαλε φωτιὰ γιὰ νὰ τοῦς ἀπομακρύνει, ἡ ὁποία ἐξαπλώθηκε καὶ κατέστρεψε τὴν Βιβλιοθήκη. Ὁ Δίων ὁ Κάσσιος δέχεται πὼς ἐκάησαν μόνον τὰ βιβλία ποὺ ηὐρίσκοντο στὸν ναύσταθμο (μερικὲς δεκάδες χιλιάδες, τουλάχιστον 40.000 κύλινδροι ἀρίστης ποιότητος) , μὲ σκοπὸ τὴν μεταφορά τους στὴν Ῥώμη.

2. 270 μ.Χ- Ὁ αὐτοκράτωρ Αὐρηλιανὸς θέλοντας νὰ καταπνίξει τὴν ἐξέγερσιν στὴν Παλμύρα, ἔδωσε μάχες στὴν Ἀλεξάνδρεια, καταστρέφοντας ἕνα μέρος τῆς βιβλιοθήκης καὶ τὰ ἀνάκτορα.

3. 390 μ.Χ- Μὲ διάταγμα τοῦ μισέλληνος Θεοδοσίου ( τοῦ μεγάλου!), ὁ πατριάρχης Ἀλεξανδρείας, Θεόφιλος ἀφανίζει τὴν βιβλιοθήκη τοῦ Σεραπείου μαζὶ μὲ τὸν ναό. Καταστρέφεται μεγάλο τμῆμα τῆς βιβλιοθήκης -σχεδὸν ἀφανίστηκε- καὶ μαζὶ μὲ αὐτὴν κυνηγεῖται καὶ ὁ,τιδήποτε <<εἰδωλολατρικό>>. Ναοί, βιβλία, τελετές –μεταξύ των καὶ οἱ Ὀλυμπιακοὶ Ἀγῶνες-, ἑορτές, γλυπτὰ εἴτε καταργοῦνται, εἴτε <<φέρονται εἰς ἔδαφος>> .

4. 641 μ.Χ-Ὁ Ἐμίρης  Ἄμρ Ἴμπν ἄλ  Ἄς κατέστρεψε ὁριστικῶς τὴν βιβλιοθήκη, ὡς περιέχουσα ἄχρηστα γιὰ τὴν σοφία τοῦ Κορανίου βιβλία…Τὰ ἐναπομείναντα βιβλία διωχετεύθησαν στὰ 4.000 δημόσια λουτρὰ ὡς καύσιμη ὕλη!! γιὰ νὰ θερμάνουν τὸ νερὸ τῶν λουτρῶν. Ἐπὶ ἕξι ὁλόκληρους μῆνες καιγόταν ἡ κληρονομιά μας, τὰ βιβλία μας. Καὶ μαζί τους ἀφανιζόταν ἡ γνώση… Λέγεται ὁτι ὁ χαλίφης Ὀμάρ ὅταν ἐρωτήθη, τί νὰ τὰ κάνουν τόσα βιβλία, ἀπἠντησε πὼς ἄν τὸ περιεχόμενό τους εἶναι μὴ συμβατὸ μὲ τὸ ἱερό τους βιβλίο, εἶναι ἐπικίνδυνα καὶ ἀνεπιθύμητα. Ἄν δὲν ἀντιτίθενται σὲ αὐτό, τότε εἶναι ἄχρηστα…

Ἀνάμεσα στὰ βιβλία ὑπῆρχαν τὰ πρωτότυπα συγγράμματα τοῦ Αἰσχύλου, τοῦ Σοφοκλέους, τοῦ Πολυβίου τοῦ Μεγαλοπολίτου, τοῦ Τίτου Λιβίου, τοῦ Τακίτου καὶ πολλῶν ἄλλων.

(Σεραπεῖον, Ἀλεξάνδρεια) 

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΕΡΓΑΜΟΥ: ( ἱδρύθηκε ἀπὸ τὸν  Ἄτταλο Α’, τὸ 241 π.Χ καὶ συνεχίστηκε τὸ κτίσιμό της ἀπὸ τὸν ὑιόν του, Εὐμένη τὸν Β’, ὁ ὁποῖος ἔχτισε καὶ τὴν Στοὰ τοῦ Εὐμένους στὴν Ἀθήνα) :

 

(Ἀσκληπιεῖο Περγάμου)

Ἡ Πέργαμος ἦταν ἡ πρώτη πόλις ( κτίσμα Πύρρου, ὑιοὺ τοῦ Ἀχιλλέως) ποὺ χρησιμοποίησε εἰδικῶς κατειργασμένη μεμβράνη ἀπὸ δέρμα ζώων, τὴν περγαμηνή, λόγω τῆς τεραστίας ἀνάγκης ποὺ εἶχαν οἱ ἀντιγραφεῖς τῆς βιβλιοθήκης τῆς. Τόσο σπουδαία ἦταν, τόσο μεγάλη ἦταν ἡ ἀξία τῶν συγγραμμάτων της βιβλιοθήκης της, ποὺ ἀπὸ τότε ὁ πλανήτης ὅλος γέμισε περγαμηνές ( pergamino, pergamena, parchment κοκ).

Ἐπὶ ῥωμαϊκῆς κυριαρχίας ἡ Πέργαμος κυριεύτηκε ἀπὸ τοὺς  Ἄραβες <<οἵτινες κατέστρεψαν τὴν ἐπὶ τῆς πεδιάδος πόλιν...Κατὰ τὴν ἐπιδρομὴ τοῦ Μογγόλου Ταμερλάνου (1401 μ.Χ ) ἡ Πέργαμος ἐδῃώθη ( =κάηκε) ἀγρίως καὶ ἠρεμώθη κατοίκων>>. Τὰ λεηλατηθέντα διεσπάρησαν…

( Πέργαμος > πέργαμα =ὑψηλοὶ πύργοι ἐπὶ τῶν τειχῶν ποὺ περιέβαλλον τὴν πόλιν, ἀκρόπολις. Ἡ Πέργαμος ἦταν κτισμένη πάνω σὲ ἕναν λόφο, ἐξ οὗ καὶ τὸ ὄνομά της.)

(Ἀναπαράστασις τῆς ἀρχαίας Περγάμου)

( Βωμὸς τῆς Περγάμου, ἀφιερωμένος στὸν Δία. Κατασκευάστηκε μὲ ἐντολὴ τοῦ Εὐμένους τοῦ Β' πρὸς τιμὴν τοῦ πατρός του Ἀττάλου Α', μετὰ τὴν νίκην του ἐναντίον τῶν Γαλατῶν. Ὕστερα ἀπὸ συμφωνία τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτκρατορίας καὶ τῶν Γερμανῶν, κομμάτια του βωμοῦ ἐστάλησαν στὸ Βερολίνο. Ἀπὸ τὸ 1930 μέχρι καὶ σήμερα τὰ ἀναστηλωθέντα κομμάτια ἐκτίθενται στὸ Μουσεῖο Περγάμου, στὸ Βερολίνο.) 

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ: Ἀπὸ πυρκαϊὰ καταστρέφεται καὶ ἡ βιβλιοθήκη τῆς Ἀντιοχείας ἐπὶ αὐτοκράτορος Φλ. Ἰοβιανοῦ (360 μ.Χ.). Ἡ Ἀντιόχεια χτίστηκε ἀπὸ τὸν στρατηγὸ του Μ. Ἀλεξάνδρου, τὸν Ἀντίοχο. Ὁ Ἰούλιος Καῖσαρ τὴν εὐνόησε, ἐνῶ ὁ Φλάβιος  Ἰοβιανός, ὅταν ἀνακηρύχθηκε αὐτοκράτωρ, τὸ 363 μ.Χ μετὰ τὴν δολοφονία τοῦ Ἰουλιανοῦ, τοῦ λεγομένου καὶ ὡς <<παραβάτη>>, ἐπειδὴ ἀρνήθηκε νὰ δεχτεῖ τὴν νέα θρησκεία τῆς τότε ἐποχῆς, κατήργησε τὸ διάταγμα τοῦ Ἰουλιανοῦ, ποὺ προστάτευε τὴν ἑλληνικὴ θρησκεῖα καὶ κατέκαυσε τὰ βιβλία.

Τελικῶς ἡ Ἀντιόχεια ἔπεσε στὰ χέρια τῶν Ἀράβων, τὸ 638 καὶ μετέπειτα στὰ χέρια τῶν Τούρκων, τὸ 1268, ὁπότε δὲν ἔμεινε οὔτε τὸ παραμικρὸν ὄρθιον.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΕΦΕΣΟΥ: Ἐκεῖ ηὐρίσκετο καὶ ἕνα ἀπὸ τὰ 7 θαύματα τοῦ κόσμου, ὁ ναὸς τῆς Ἐφεσίας Ἀρτέμιδος. Ἀπὸ τὴν Ἔφεσο, κατήγετο καὶ ὁ Ἡράκλειτος, τοῦ ὁποίου τὸ ἔργον ἦταν ἀρχειοθετημένο ἐντὸς τοῦ ναοῦ, ὁ ὁποῖος κατεστράφη. Σώθηκαν μόνον περίπου 100 μεμονωμένες ῥήσεις του. Τὰ βιβλία τῆς βιβλιοθήκης τῆς Ἐφέσου τὰ μετέφερε στὴν Ῥώμη, στὴν ἰδιωτική του βιβλιοθήκη, ὁ γνωστὸς γιὰ τὰ πλουσιοπάροχα γεύματά του, Λούκουλος. Ἀπὸ ἐκεῖ  πολὺ ἀργότερα διεσπάρησαν στὴν Δύσιν.

( Τὰ ἐρείπια τῆς ἀρχαίας Ἐφέσου)

1.Τὸ 263 οἱ Γότθοι λεηλάτησαν καὶ πυρπόλησαν τὴν  Ἔφεσο.

2. Ὑπῆρξαν καὶ στὴν Ἔφεσον θρησκευτικὲς συγκρούσεις μεταξὺ φανατικῶν χριστιανῶν καὶ  <<ἐθνικῶν>>, ὅπως ἔλεγαν τότε τοὺς ἐπιμένοντες στὸ ἔθνος τους  Ἕλληνες, τοὺς μὴ δεχομένους τὴν πρὸς τὸν Ἰουδαΐσμὸν μετάλλαξιν. Κατὰ τὴν διάρκεια τέτοιων θρησκευτικῶν συγκρούσεων, ἐδόθη ἡ χαριστικὴ βολὴ στὴν βιβλιοθήκη τῆς Ἐφέσου. Ἀργότερα ἐπὶ Κέλσου, ἱδρύθηκε μία μικρότερη βιβλιοθήκη, φέρουσα τὸ ὄνομά του.

3. Τὸ 1404 ἡ Ἔφεσος ἐπυρπολήθη καὶ κατεστράφη ἀπὸ τοὺς Τούρκους.

(Πρόσοψις βιβλιοθήκης τοῦ Κέλσου, Ἔφεσος) 

 ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ: Ὁ Ἀριστοτέλης εἶχε κληροδοτήσει τὰ βιβλία του εἰς τὸν Θεόφραστον καὶ αὐτὸς ἔπειτα στὸν Νηλέα. Ἔπειτα ἀπαίδευτοι ἄνθρωποι τὰ ἔκρυψαν σὲ διώρυγα καὶ τὰ ἔτρωγαν οἱ σκῶροι καὶ ἡ ὑγρασία. Ὅταν ηὐρέθησαν, ὁρισμένα μεταφέρθηκαν στὴν Ἀσία καὶ ἐκεῖ χάνονται τὰ ἴχνη τῶν περισσοτέρων. Τὰ ἐναπομείναντα τὰ ἀγόρασε ὁ Ἀπελλικών -ἔναντι πολλῶν χρημάτων-, τὴν βιβλιοθήκη τοῦ ὁποίου ἀπήγαγε τὸ 83 π.Χ ὁ Σύλλας. Τὰ βιβλία αὐτὰ τὰ κληρονόμησε ὁ Φαῦστος, ὁ ὁποῖος τὰ πούλησε λόγω χρεῶν. Ἔκτοτε ἀγνοεῖται ἡ τύχη τους. Ὑπολογίζεται πὼς ἦταν γύρω στὰ 400 συγγράμματα τοῦ Ἀριστοτέλους, ἐκ τῶν ὁποίων διασώζονται τὰ 48, λίγα σπαράγματα καὶ λίγες μαρτυρίες. Ὁ Ῥόδιος Ἀνδρόνικος ἦταν αὐτὸς ποὺ ἀναδιοργάνωσε τὸ <<corpus aristotelicus>> συνοδευόμενο ἀπὸ πίνακες, ἔκδοση στὴν ὁποίαν διαβάζουμε μέχρι καὶ σήμερα τὸν Ἀριστοτέλη.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΡΙΝΘΟΥ:  Παραμένει ἄγνωστο τὸ πότε ἱδρύθη. Κατεστράφη τὸ 146 π.Χ ἀπὸ τὸν Ῥωμαῖον Μόμμιο, νικήσαντα τὸν Διαῖο –στρατηγὸν τῆς Ἀχαϊκῆς Συμπολιτείας-. Ὁ Μόμμιος ἀφοῦ κατέσκαψε τὴν Κόρινθο, σφαγίασε τοὺς ἄνδρες, τὰ γυναικόπαιδα τὰ πούλησε ὡς δούλους, τοὺς θησαυροὺς ( ἀγάλματα, πίνακες κλπ) τοὺς μετέφερε στὴν Ῥώμη γιὰ νὰ κοσμήσουν τὸν θρίαμβόν του καὶ τὴν κατέκαψε. Ἄλλη μία βιβλιοθήκη μας χάθηκε γιὰ πάντα. Μέχρι τὸ 44 π.Χ ἡ Κόρινθος ἦταν ἐρημωμένη, μέχρι ποὺ ὁ Ἰούλιος Καῖσαρ ἔχτισε νέα πόλι στὰ συντρίμμια της ( προφανῶς μὲ δική της βιβλιοθήκη). Ὁ Νέρων τὸ 67 μ.Χ. τὴν κηρύσσει ἀνεξάρτητη, ἀλλὰ μετὰ τὴν πτώσιν τῶν Ῥωμαίων, οἱ Γότθοι καὶ οἱ Ἐρούλοι θὰ τὴν καταστρέψουν κι αὐτήν.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΔΕΛΦΩΝ: Ἡ βιβλιοθήκη τῶν Δελφῶν ἦταν κάτι σὰν ἐθνικὴ βιβλιοθήκη ὁλόκληρης τῆς Ἑλλάδος, σύμφωνα μὲ τὸν νομπελίστα Γκόλντινγκ. Μάλιστα λέγεται πὼς κάθε συγγραφεὺς ἔπρεπε ἀπαραιτήτως νὰ καταθέσει ἀντίτυπον τοῦ ἔργου του ἐκεῖ. Σ’αὐτὴν διετέλεσε ἱερεὺς ὁ Πλούταρχος ἐπὶ 20 συναπτὰ ἔτη καὶ χρησιμοποίησε τὸ ὑλικό της γιὰ νὰ συγγράψει τὸ ἔργο του. Φιλοξενοῦσε ὅλους σχεδὸν τοὺς συγγραφεῖς  ( Ὅμηρο, Βακχυλίδη, Σαπφώ, Πίνδαρο, Ἀρκτίνο, Σοφοκλή, Αἰσχύλο, Εὐριπίδη κλπ). Λεηλατήθηκε ἀπὸ τὸν Νέρωνα, ὁ ὁποῖος ἀπεκόμισε τουλάχιστον 700 ἀγάλματα καὶ ἀμέτρητα συγγράμματα ἀπὸ ἐκεῖ. Ἀργότερα ὁ <<Μέγας>> Θεοδόσιος τὴν ἀποτελείωσε μὲ τὸ γνωστό του διάταγμα <<ἐς ἔδαφος φέρειν ἅπαντα τὰ τῶν Ἑλλήνων>>. Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ στὴν Ἐλευσίνα. Ἅπαντα τὰ βιβλία, τὸ ἀρχεῖον κατεστράφησαν ἀπὸ τὸν Θεοδόσιο τὸν Β’. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ἴδια ἡ Ἐλευσίς. Ὁ τελευταῖος ἀρχιερεὺς τῆς Ἐλευσῖνος, ὁ Ἰλαρίων, πιστὸς φύλακας τῶν ἱερῶν, ὅταν εἶδε τί μέλλει γενέσθαι, ἔκλεισε τὶς θύρες καὶ τὶς πύλες καὶ ἐπυρπολήθη ζωντανός μαζὶ μὲ τὰ βιβλία, γιὰ νὰ μὴ πέσει οὔτε ἕνα στὰ χέρια τῶν βεβήλων.

(Ἀναπαράστασις ἀρχαίας βιβλιοθήκης)

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: Ἐσυλήθη ἀπὸ τὸν Σύλλα ὅταν κατέστρεψε τὸν Πειραιὰ καὶ πολλὰ βιβλῖα ἐστάλησαν στὴν Ἰταλία.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΟΥ: Ὁ Πεισίστρατος κατέστησε δημόσια βιβλιοθήκη ( μέσα 6^ου αι. π.Χ) πρὸς χάριν τοῦ δήμου Ἀθηναίων. Χάριν αὐτῆς ΣΥΝΗΘΡΟΙΣΕ τὰ ΓΡΑΠΤΑ τοῦ Ὁμήρου, ποὺ ἦταν διάσπαρτα ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὰ ἐξέδωσε. Τὴν βιβλιοθήκη αὐτὴ μὲ τὰ πρωτότυπα χειρόγραφά ὄχι μόνον τοῦ Ὁμήρου, ἀλλὰ καὶ μεγάλων ἱστορικῶν, ποιητῶν, τραγωδῶν κλπ καὶ γενικότερα μὲ τὰ πλούσια συγγράμματά της, τὴν ἅρπαξε καὶ τὴν μετέφερε στὴν Περσία ὁ Ξέρξης μετὰ τὴν μάχη τῶν Θερμοπυλῶν, τὸ 480 π.Χ. Πρὶν τὴν ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος, τὸ 479 π.Χ. εἶχε εἰσέλθει στὴν Ἀθήνα καὶ τὴν πυρπόλησε. Κατέστρεψε, ἅρπαξε καὶ ἐνέπρησε τὰ πάντα, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὴν Πεισιστράτιο βιβλιοθήκη. Μερικὰ ἀπὸ τὰ ἀρπαχθέντα θὰ ἐπαναφέρει στὴν Ἀθήνα γύρω στὸ 300 π.Χ ὁ στρατηγὸς τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου, Σέλευκος Νικάτωρ. Τὰ περισσότερα ἔχουν χαθεῖ. Ὅ,τι διεσώθη θὰ ἀνασυσταθεῖ πολὺ ἀργότερα στὴν βιβλιοθήκη τῆς Ἀγορᾶς, τοῦ Ἀδριανοῦ, καὶ τὴν βιβλιοθήκη τοῦ Τραϊανοῦ.

( <<ΒΥΒΛΙΟΝ ΟΥΚ ΕΞΕΝΕΧΘΗΣΕΤΑΙ ΕΠΕΙ ΩΜΟΣΑΜΕΝ ΑΝΥΓΗΣΕΤΑΙ ΑΠΟ ΩΡΑΣ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΧΡΙ ΕΚΤΗΣ >>, ἐπιγραφὴ σὲ μαρμάρινη πλάκα στὴν ὁποία ἀναγράφεται τὸ ὡράριο λειτουργίας τῆς βιβλιοθήκης, Ἀθῆναι, Μουσεῖον Ἀρχαίας Ἀγορᾶς

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ: Τὴν εἶχε ἱδρύσει στὴν Ἀθήνα ὁ αὐτοκράτωρ Ἀδριανός. Ὁ Παυσανίας γράφει στὰ << Ἀττικά>> πὼς περιεβάλλετο ἀπὸ 100 μαρμάρινους κίονες. Ἀφανίστηκε καὶ αὐτὴ ἀπὸ ἐπελάσεις βαρβάρων.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΕΥΚΛΕΙΔΟΥ: Εἶχε ἴδια τύχη μὲ τὴν βιβλιοθήκη τῆς Ἀγορᾶς.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ: Ἡ Ἀλικαρνασσὸς κτίσθηκε ἀπὸ τοὺς Τροιχηνίους καὶ ἀποικήθη ἀπὸ Ἴωνες καὶ Δωριεῖς. Σὲ αὐτὴν γεννήθηκε καὶ ὁ Ἡρόδοτος. Ἡ βιβλιοθήκη της ἦταν περίφημη καὶ περιεῖχε ἔργα ἀποκλειστικῶς ἑλληνικά. Περιεπλάκη καὶ αὐτὴ σὲ θρησκευτικοὺς πολέμους, κυρίως μονοφυσιτικούς. Ὑπέστη ἐπιδρομὲς Ἀράβων καὶ λεηλατήθηκε κατ’ ἐξακολούθησιν. Ὁ Ἄγγλος Νιοῦτον ἀνέσκαψε αὐτὴν καὶ τὰ ἀρχαιολογικὰ εὐρήματα ( ἀγάλματα, ἔργα τέχνης ποὺ κοσμοῦσαν τὴν βιβλιοθήκη καὶ τοὺς κήπους, παπύρους, ἀντίγραφα, σχόλια ἀρχαίων σχολιογράφων κλπ ) τὰ μετέφερε στὴν Βρετανία.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΩΝ: Τὰ Ἀσκληπιεῖα εἶχαν θαυμαστὲς βιβλιοθῆκες. Ἡ τύχη ὅλων τῶν βιβλῖων ποὺ φιλοξενοῦσαν παραμένει κοινή. Εἴτε ἔγιναν παρανάλωμα τοῦ πυρός, εἴτε ἀπήχθησαν, εἴτε κατεστράφησαν, εἴτε διεστρεβλώθησαν, εἴτε ἀπεκρύφησαν, εἴτε ἐκλάπησαν κλπ. Ἡ ἱστορία ἄλλωστε αὐτὴ ἔχει ξεκινήσει ἀπὸ πολὺ παλιά, ἀπ’ὅταν ὁ Ξέρξης λόγου χάριν πυρπόλισε τὴν Ἀθήνα καὶ συγκέντρωσε καὶ πῆρε μαζί του τὰ βιβλία μας. Τὰ μετέφερε στὴν Περσέπολιν, ἀπ’ὅπου ὁ Μ.Ἀλέξανδρος καὶ οἱ διάδοχοί του τὰ ἐπέστρεψαν ἐκεῖ ποὺ ἀνήκαν. Τὰ περισσότερα ὅμως μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου καὶ τὶς κατακτήσεις ποὺ ἀκολούθησαν,  χάθηκαν γιὰ πάντα…

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΑΓΔΑΤΗΣ: Κατὰ τὴν καταστροφὴ τῆς Βαγδάτης ἀπὸ τὸ τάγμα τῶν Ἀσσασσίνων, κατεστράφη καὶ ἡ γεμάτη ἑλληνικὰ βιβλία, βιβλιοθήκη της. Τόσο μεγάλη ἦταν ἡ βαρβαρότητά τους, ποὺ ἀπὸ τότε τὸ ὄνομά τους ἔμελλε νὰ συνδεθεῖ μὲ τὴν ἔννοια τοῦ δολοφόνου ( βλ. assassins, assassino κλπ)

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΟΣ: Ἡ πλουσιωτάτη σὲ ἑλληνικὰ συγγράμματα, βιβλιοθήκη τοῦ Βησσαρίωνος κατέληξε στὴν βιβλιοθήκη τοῦ Ἁγίου Μάρκου στὴν Βενετία.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΠΕΡΣΕΩΣ: Μετὰ τὴν ἥττα τοῦ τελευταίου βασιλέως τῆς Μακεδονίας, Περσέως ἀπὸ τὸν Αἰμίλιο Παῦλο, τὸ 168 π.Χ. ἀφανίσθηκε ἀκόμη μία βιβλιοθήκη. Ἡ βιβλιοθήκη τοῦ βασιλέως Περσέως, ἡ ὁποία ἦταν γνωστὴ ὄχι τόσο γιὰ τὸ πλῆθος τῶν βιβλίων της, ὅσο γιὰ τὴν παλαιότητά τους. Ὁ Αἰμίλιος Παῦλος παρέδωσε στὸ κοινὸν θησαυροφυλάκειον τοὺς θησαυροὺς ποὺ εἶχε ἁρπάξει, τὰ βιβλία ὅμως τὰ κράτησε γιὰ τὸν ἴδιον.  Ἔκτοτε ἡ τύχη τους ἀγνοεῖται. Ἄγνωστη παραμένει καὶ ἡ τύχη τῶν βιβλίων τοῦ Δημοσθένους <<ὅσα τῆ χειρὶ τῆ αὐτοῦ ὁ ῥήτωρ ἔγραψε, καὶ τὰ τοῦ Θουκυδίδου…>>

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ: (Ἐκτὸς τῆς Βασιλικῆς λειτουργοῦσαν καὶ ἄλλες βιβλιοθῆκες, ὅπως π.χ. ἡ βιβλιοθήκη τῆς Οἰκουμενικῆς σχολῆς τῆς Ἀκαδημίας, τοῦ πανδιδακτηρίου, τὸ σπουδαστήριο τῆς μεγάλης τοῦ γένους σχολῆς κ.ά.)

1.Ἐπὶ Ζήνωνος Ἰσαύρου, τὸν 5^ο αἰ. μ.Χ. πυρπολεῖται ἡ φημισμένη βιβλιοθήκη τοῦ Ἰουλιανοῦ, ἡ ὁποία ἀριθμοῦσε 120.000 τόμους. Ἐπανιδρύθη μὲ 36.500 τόμους.

Τὸ 1073 ποιήματα τῆς Σαπφοῦς καὶ τοῦ Ἀλκαίου κάηκαν δημοσίως ὑπὸ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀρχῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῆς Ῥώμης.

2.Κατὰ τὴν πρώτη ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὸ 1204, οἱ Φράγκοι σταυροφόροι μαζί μὲ τὰ ἀγάλματα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς τέχνης, ἀφανίζουν καὶ τὰ βιβλία μας. Ἐνδεικτικὴ ἀναφορὰ τῆς καταστροφῆς: Μέχρι τὸ 1204 στὴν βιβλιοθήκη τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὑπῆρχαν ΑΚΕΡΑΙΕΣ καὶ οἱ 100 τραγωδίες τοῦ Αἰσχύλου, καὶ οἱ 123 τοῦ Σοφοκλέους, καὶ οἱ 92 τοῦ Εὐριπίδου. Ἀπέμειναν: 7 τοῦ Αἰσχύλου, 7 τοῦ Σοφοκλέους καὶ 18 τοῦ Εὐριπίδου…

Οἱ δυτικοὶ σταυροφόροι ὄχι μόνον λεηλατοῦν τὰ βιβλία μας, ἀλλὰ τὰ χρησιμοποιοῦν καὶ …ὡς κάρβουνα, γιὰ νὰ ψήσουν τὰ κρέατά τους. Κατεστράφησαν τουλάχιστον 300.000 χειρόγραφα…

Κατὰ τὸ 1400 ὁ Γκουαρίνο ντὰ Βερόνα πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ φόρτωσε ἀμέτρητα ἑλληνικὰ χειρόγραφα, ἐκ τῶν ὁποίων πολλὰ χάθηκαν λόγω τρικυμίας. Μετὰ τὴν ἅλωσιν δὲ, καταστράφηκαν τὰ πάντα. Ὁλοσχερῶς κατεστράφη καὶ ἡ βιβλιοθήκη τοῦ Πατριαρχείου.

Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, μὲ τὸ ἐπιχείρημα ὅτι ὁ ἑλληνικὸς λαὸς εὐρίσκεται στὴν κατώτατη στάθμη ὡς πρὸς τὴν παιδεία, ξένοι πράκτορες ἀπογυμνώνουν ὅ,τι ἀπέμεινε ὄρθιο στὶς ἑλληνικὲς βιβλιοθῆκες. Τὸ 1555 ὁ πρεσβευτὴς τῆς Βιέννης στὴν Κων/πολι διαλέγει 240 βιβλία καὶ τὰ ἀποστέλλει στὴν κυβέρνησίν του.

Ὁ Ἰβάν ὁ τρομερὸς συγκεντρώνει πολύτιμα ἑλληνικὰ βιβλία, τὰ ὁποῖα πρὶν τὸν θάνατόν του, τὸ 1584 φροντίζει νὰ ἐξαφανιστοῦν.

Τὸ 1741 Γάλλοι ἀρχαιολόγοι φορτώνουν καραβιὲς βιβλία στὴν Θεσσαλονίκη, λεηλατημένα ἀπὸ τὸ  Ἅγιον Ὄρος.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ: Ἀφανίσθηκε καὶ αὐτὴ ἀπὸ τὶς ἐπιδρομὲς τῶν Περσῶν.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΑΤΜΙΔΩΝ, ΚΑΪΡΟ: Περὶ τὸ 1070, μετὰ τὴν ἐκδήλωσιν λοιμοῦ στὸ Κάιρο, ὁ χαλίφης Ἀλ Μουστανσὶρ γιὰ νὰ συγκεντρώσει χρήματα, ὥστε νὰ μπορέσει νὰ καταβάλει τὶς ἀμοιβὲς στοὺς Τούρκους στρατιώτες του, πούλησε 18.000 ἀρχαῖα βιβλία ἐπιστημονικοῦ περιεχομένου. Ἄλλη φορὰ φόρτωσε 25 καμῆλες μὲ βιβλία γιὰ νὰ πληρώσει δύο ὑπουργούς του. Ὁ Σαλαδίνος ἄλλη φορὰ έκποίησε ὅ, τι εἶχε ἀπομείνει ἀπὸ μία βιβλιοθήκη ( 2.000.000 τόμους! ).

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΕΡΚΥΡΑΣ: Πυρπολήθηκε τὸ 1943 καὶ μαζί μ’αὐτὴν χάθηκαν καὶ 40.000 τόμοι.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΖΑΚΥΝΘΟΥ: Καταστράφηκε ὁλοσχερῶς ἀπὸ πυρκαϊά, ποὺ ξέσπασε κατὰ τὴν διάρκεια σεισμῶν, τὸ 1953.

ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: Στὴν Ἀθήνα τοῦ 21^ου αἰ. εἶναι κοινὸ μυστικὸ ὅτι ἀπὸ τὴν Ἐθνικὴ Βιβλιοθήκη ἔχουν κλαπεῖ 200.000 τόμοι!

Ὁ Πλούταρχος ἀναφέρει στὸν <<βίο τοῦ Νουμά>> ὅτι ὁ Ῥωμαῖος νομοθέτης εἶχε ταφεῖ μὲ βιβλία -τὰ περισσότερα ἑλληνικά- . Ὅταν μετὰ ἀπὸ 400 χρόνια ἔγινε ἡ ἐκταφή του, ὁ στρατηγός Πετίλιος, εἶπε στὴν σύγκλητο ὅτι δὲν πρέπει νὰ κοινοποιηθοῦν στὸ πλῆθος τὰ γραπτὰ καὶ τὰ κατέκαυσε.

Στὴν πυρκαϊὰ τοῦ Καπιτωλίου τῆς  Ῥώμης, καίγονται τὰ ἱερὰ βιβλία τῆς Κυμαίας Σίβυλλας, τὰ ὁποῖα εἶχε ἀγοράσει ὁ Ῥωμαῖος βασιλεὺς Ταρκουΐνιος ἔναντι ὁλόκληρης περιουσίας. Τὰ βιβλία αὐτὰ περιείχαν πολυτίμους χρησμούς. Τὰ περισσότερα συγγράμματα τοῦ Γαληνοῦ καταστρέφονται στὴν πυρκαγιὰ τῆς Ἁγ. Εἰρήνης τῆς Ῥώμης.

(Ὑπατία)

Τὸ 415 μ.Χ. ἐπὶ Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ, ὁ Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Κύριλλος μαζί μὲ τὸν ἀναγνώστη τῆς ἐκκλησίας τῆς Ἀλεξανδρείας, Πέτρον καὶ λοιποὺς φανατικούς, θανατώνουν μὲ βασανιστικὸ τρόπο τὴν φιλόσοφο, Ὑπατία ( <<Ἀποδήσαντες ἐσθῆτα, ὀστράκοις ἀνεῖλον, μεληδόν διασπάσαντες, πυρὶ κατηνάλωσαν >> ). Μαζί της χάνονται καὶ 200 συγγράμματα τὰ ὁποῖα εἶχε συγγράψει.

Τὸ 1067 τουρκικὰ στρατεύματα λεηλάτησαν τὰ ἀνάκτορα, μεταφέροντας 25 φορτία χειρογράφων, τὰ ὁποῖα οἱ Τούρκοι ἀξιωματικοὶ χρησιμοποίησαν γιὰ νὰ θερμαίνουν τὶς κατοικίες τους, ἐνῶ μὲ τὰ δερμάτινα καλύμματά τους ἐπιδιόρθωναν τὰ σανδάλια τῶν δούλων τους.

Δυτικοὶ περιηγητὲς στὴν Ἑλλάδα γράφουν πὼς κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, οἱ καλόγεροι στὰ μοναστήρια χρησιμοποιοῦσαν παπύρους καὶ περγαμηνὲς γιὰ νὰ ἐπισκευάσουν τὰ κελλιά τους!

Ὅταν τὸ 1612 ὁ Μίνιν καὶ ὁ Ποζχάρσκι βάδιζαν κατὰ τῆς Μόσχας, γράφει ὁ Ντυράν, πὼς οἱ πολιορκημένοι ἀναγκάζονταν νὰ τρῶνε ποντικοὺς καὶ ζωμὸν ἀπὸ ἑλληνικὰ χειρόγραφα!!

Τὸ 1850 ὁ ἱστορικὸς Σπυρίδων Λάμπρος εἶχε μεταβεῖ στὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ εἶχε καταγράψει 5.766 χειρόγραφα. Ἀναφέρει ὅμως πὼς πολὺ συχνὰ οἱ πάπυροι καὶ οἱ περγαμηνὲς ἐχρησιμοποιοῦντο ὡς προσάναμμα ἤ γιὰ τὴν ἐπικάλυψιν τῶν ἀγγείων τοῦ γλυκοῦ!

Τὰ μόνα βιβλία ποὺ γλύτωσαν τὴν φωτιὰ ἦταν ἰατρικοῦ περιεχομένου. Αὐτὰ ἁπλῶς τὰ ἔκλεβαν καὶ τὰ ἀπέκρυβαν. Ὄχι ἀπὸ ἀγάπη, οὔτε ἀπὸ φιλομάθεια… ἀλλὰ ἀπὸ ἀνάγκη.

( Ἡ σχολὴ τῶν Ἀθηνῶν, πίναξ τοῦ Ῥαφαήλ) 

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΠΛΑΤΩΝΟΣ, ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ (μὲ 40.000 παπύρους, οἱ ὁποῖοι ἀγνοοῦνται), ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΝΙΚΟΣΤΡΑΤΟΥ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ, ΝΗΛΕΩΣ, ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ, ΕΥΘΥΔΗΜΟΥ, ΚΛΕΑΡΧΟΥ ΚΑΙ ΚΑΘΕ ΕΛΛΗΝΟΣ ΠΟΛΙΤΟΥ ( γνωστοῦ καὶ ἀγνώστου, ἄλλωστε ΟΛΟΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΙΧΑΝ ΛΙΓΑ Ή ΠΟΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΙΑ ΤΟΥΣ. ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΟΛΟΙ ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΑΓΟΡΑΖΑΝ ΜΑΝΙΩΔΩΣ ΒΙΒΛΙΑ <<ΙΔΡΥΟΝΤΑΣ>> ΟΛΟΚΛΗΡΕΣ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΚΑΘΕΝΑΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ), ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΠΑΡΤΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΔΗΛΟΥ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΤΡΩΝ ( μὲ παμπάλαια ἀντίγραφα ), ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΜΥΡΝΗΣ, ΚΩ, ΡΟΔΟΥ, ΣΑΜΟΥ, ΚΥΠΡΟΥ,ΚΝΩΣΣΟΥ, ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ, ΛΕΡΟΥ, ΦΑΝΑΡΙΟΥ ΚΛΠ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΠΛΟΙΩΝ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΠΛΑΤΩΝΟΣ, ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, ΟΥΛΠΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΤΡΑΪΑΝΟΥ, ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ…

Δὲν ἔμεινε ὄρθιο τίποτα!

Τὰ βιβλία μας εἴτε ἐκλάπησαν, εἴτε κάηκαν, εἴτε χρησιμοποιήθηκαν ὡς ὑλικὰ μονώσεως, ἐπιδιορθώσεων κοκ, εἴτε…φαγώθηκαν, εἴτε ἐξύνοντο καὶ παρεχαράσσετο τὸ περιεχόμενόν τους, εἴτε χρησιμοποιήθηκαν ὡς καύσιμη ὕλη, εἴτε βυθίστηκαν σὲ κάποια θάλασσα, εἴτε…εἴτε. 

Μετὰ βίας ἔχει διασωθεῖ τὸ 3-4% τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γραμματείας ( κι αὐτὸ, ἀπὸ τὰ ὅσα μποροῦμε νὰ γνωρίζουμε ὅτι ἐχάθησαν! )

...

ΕΛΛΗΝΕΣ καὶ βάρβαροι…

<<Ἡ κατακτημένη Ἑλλὰς κατέκτησε τὸν νικητή της...>>,  Ὀράτιος. Γιατὶ πάντα τὸ φῶς νικᾶ τὸ σκοτάδι. Καὶ μία ἀκτῖνα μόνον ἀρκεῖ. Δὲν θὰ τῆς τὸ συγχωρέσουν ποτὲ κατὰ πὼς φαίνεται!

Οἱ πληροφορίες ἀντλήθηκαν ἀπὸ τὰ βιβλῖα: <<Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ>>, ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, <<ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ, Γ’ΚΥΚΛΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ>>, ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ