ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ( ΜΕΡΟΣ 6ον)

 

ΑΛΛΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΚΑΙ ΤΙΜΕΣ

Στοὺς ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες δὲν συναντοῦσες μόνον ἀθλητὲς μὲ τεράστια σωματικὴ ἰσχὺν καὶ ἀντοχή, ἀλλὰ ἦταν μία καλὴ εὐκαιρία νὰ ἔλθεις σὲ ἐπαφὴ καὶ μὲ τὰ ἔργα μεγάλων ἀνθρώπων τοῦ πνεύματος. Κι αὐτὸ διότι σὲ αὐτοὺς παρουσιάζοντο καὶ πνευματικοὶ ἄνδρες, ὅπως συγγραφεῖς, ῥήτορες, φιλόσοφοι, οἱ ὁποῖοι παρουσίαζαν στὸ κοινὸν τὰ ἔργα τους. Λέγεται πὼς ὁ Ἡρόδοτος διάβασε στὴν  Ὀλυμπία μέρος τῶν Ἱστοριῶν του καὶ αὐτὸ ἦταν κάτι ποὺ ἀνέφλεξε τὸν ζῆλο τοῦ Θουκυδίδου.
Οἱ ῥήτορες Γοργίας καὶ Λυσίας, ὁ σοφιστὴς Ἱππίας ὁ Ἡλεῖος κ.ἄ ἠγόρευσαν ἀπὸ τὸν ὀπισθόδομον τοῦ ναοῦ τοῦ Διός. Διάφοροι ζωγράφοι ἐξέθεταν ἐπίσης τὰ ἔργα τους.
 
Στοὺς Ὀλυμπιακοὺς ἀγῶνες κέρδισε καὶ ὁ Θεμιστοκλῆς τὸν μεγάλον ἔπαινόν του, ὅταν τὸ 476 π.Χ (4 χρόνια μετὰ τὴν ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος), εἰσερχόμενος εἰς τὸ στάδιον, τὸ πλῆθος σηκώθηκε γιὰ νὰ τὸν τιμήσει καὶ τὸν ἐπευφημοῦσε ὡς ἥρωα τῆς ναυμαχίας στὴν Σαλαμῖνα «καὶ γὰρ Θεμιστοκλέους ἐς τιμὴν ἐπανέστη τὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ θέατρον.».
Προφανῶς καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὲς τὶς τιμὲς ὁ Σαλαμινομάχος κατάφερε νὰ ἀπολαύσει ἕναν γλυκὸν ὕπνον, καθῶς ὅπως κατέγραψε ὁ Πλούταρχος (Θεμιστοκλῆς, 3,4) μετὰ τὴν μάχη τοῦ Μαραθῶνος, ὁ Θεμιστοκλῆς ἦταν σκεπτικὸς καὶ ἔμενε ἄυπνος γιὰ μέρες, γιατὶ ὅπως ὁ ἴδιος ἔλεγε: «ὡς καθεύδειν αὐτὸν οὐκ ἐῴη τὸ Μιλτιάδου τρόπαιον». Δὲν τὸν ἄφηνε δηλαδὴ νὰ κοιμηθεῖ ὁ θρίαμβος τοῦ Μιλτιάδου!

ΗΡΑΙΑ , ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ

«διὰ πέμπτου δὲ ὑφαίνουσιν ἔτους τῇ Ἥρᾳ πέπλον αἱ ἓξ καὶ δέκα γυναῖκες: αἱ δὲ αὐταὶ τιθέασι καὶ ἀγῶνα Ἡραῖα. ὁ δὲ ἀγών ἐστιν ἅμιλλα δρόμου παρθένοις: οὔτι που πᾶσαι ἡλικίας τῆς αὐτῆς, ἀλλὰ πρῶται μὲν αἱ νεώταται, μετὰ ταύτας δὲ αἱ τῇ ἡλικίᾳ δεύτεραι, τελευταῖαι δὲ θέουσιν ὅσαι πρεσβύταται τῶν παρθένων εἰσί. Θέουσι δὲ οὕτω: καθεῖταί σφισιν ἡ κόμη, χιτὼν ὀλίγον ὑπὲρ γόνατος καθήκει, τὸν ὦμον ἄχρι τοῦ στήθους φαίνουσι τὸν δεξιόν. ἀποδεδειγμένον μὲν δὴ ἐς τὸν ἀγῶνά ἐστι καὶ ταύταις τὸ Ὀλυμπικὸν στάδιον, ἀφαιροῦσι δὲ αὐταῖς ἐς τὸν δρόμον τοῦ σταδίου τὸ ἕκτον μάλιστα: ταῖς δὲ νικώσαις ἐλαίας τε διδόασι στεφάνους καὶ βοὸς μοῖραν τεθυμένης τῇ Ἥρᾳ, καὶ δὴ ἀναθεῖναί σφισιν ἔστι γραψαμέναις εἰκόνας. εἰσὶ δὲ καὶ αἱ διακονούμεναι ταῖς ἑκκαίδεκα κατὰ ταὐτὰ ταῖς ἀγωνοθετούσαις γυναῖκες. Ἐπανάγουσι δὲ καὶ τῶν παρθένων τὸν ἀγῶνα ἐς τὰ ἀρχαῖα, Ἱπποδάμειαν τῇ Ἤρᾳ τῶν γάμων τῶν Πέλοπος ἐκτίνουσαν χάριν τάς τε ἑκκαίδεκα ἀθροῖσαι γυναῖκας λέγοντες καὶ σὺν αὐταῖς διαθεῖναι πρώτην τὰ Ἡραῖα», Παυσανίας, Ἡλειακά, Β,16

Δηλαδή, κατὰ τὸ πέμπτο ἔτος (ἀφοῦ ἔχουν ὁλοκληρωθεῖ  4 χρόνια) δεκαέξι γυναῖκες ὑφαίνουν τὸ πέπλον τῆς Ἥρας καὶ διοργανώνουν τὰ Ἥραια. Ὁ ἀγὼν εἶναι συναγωνισμὸς σὲ ἀγῶνα δρόμου μεταξὺ παρθένων (ἀγάμων γυναικῶν). Δὲν ἔχουν ὅλες τὴν ἴδια ἡλικία, πρῶτα τρέχουν οἱ νεώτερες, ἔπειτα οἱ μεσαῖες σὲ ἡλικία καὶ ὕστερα οἱ γηραιότερες. Ἔχουν τέτοια ὄψιν: ἔχουν λυτὴ στοὺς ὤμους τὴν κόμην, κοντὸ χιτῶνα μέχρι πάνω ἀπὸ τὸ γόνατον, ὁ ὁποῖος ἀφήνει ἀκάλυπτο τὸν δεξιὸν ὤμον μέχρι τὸ στῆθος. Τοὺς παραχωροῦσαν τὸ Ὀλυμπιακὸν στάδιον γιὰ τοὺς ἀγῶνες, ἀφαιρώντας σὲ αὐτὲς τὸ 1/6 τοῦ δρόμου καὶ ἔδιδον στὶς νικήτριες στεφάνους ἐλαίας καὶ μέρος ἀπὸ τὸ βόδι ( ἀγελάδα, μοσχάρι, ταῦρος) ποὺ ἐγίνετο θυσία στὴν Ἥρα. Ἀκόμα, -οἱ νικήτριες- μποροῦσαν νὰ τοποθετήσουν τὶς εἰκόνες τους στὸν ναὸν τῆς Ἥρας.

Τοὺς ἀγῶνες τῶν παρθένων διοργάνωναν 16 μεγάλες σὲ ἡλικία γυναῖκες, ποὺ ἦταν ἀπὸ ἐπιφανεῖς οἰκογένειες τῆς Ἥλιδος, πρὸς ἀνάμνησιν τοῦ τάματος ποὺ εἶχε κάνει ἡ Ἱπποδάμεια στὴν Ἥρα γιὰ τὸν γάμο της μὲ τὸν Πέλοπα. Ὁ ἀριθμὸς τῶν παρθένων ἦταν αὐτὸς, διότι ἡ Ἱπποδάμεια θέλοντας νὰ ἐκτίσει χάριν στὴν θεὰ εἶχε ἁθροίσει 16 γυναῖκες. Τότε ἱδρύθηκαν οἱ ἀγῶνες, οἱ ὁποῖοι καὶ πῆραν τὸ ὄνομα τῆς θεᾶς. 

Σχετικῶς μὲ τὸν ναὸν τῆς θεᾶς, ὁ Παυσανίας σὲ ἄλλο ἀπόσπασμα (Ἡλειακά, 5,17) ἀναφέρει πὼς ἐντὸς τοῦ Ἡραίου ὑπῆρχαν ἄγαλματα τοῦ Διὸς καὶ τῆς Ἥρας, καθισμένης σὲ θρόνον. Ὁ Ζεὺς εἶχε γενειάδα καὶ ἔφερε περικεφαλαία στὸ κεφάλι. 

(Οἱ Ὧρες μαζὶ μὲ τὸν Διόνυσον)

Παρὰ δίπλα ἦταν καθισμένες σὲ θρόνους καὶ οἱ Ὧρες, τὰ ἀγάλματα τῶν ὁποίων εἶχε φτιάξει ὁ Σμῖλις, ὁ Αἰγινήτης. Τέλος, γράφει πὼς δίπλα στὶς Ὧρες, ὁ Δορυκλείδας ὁ Λακεδαιμόνιος, εἶχε δημιουργήσει ἄγαλμα τῆς Θέμιδος, μητέρας τῶν Ὡρῶν. 

Πληροφορίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία: <<Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ>>, ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, <<ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ>>, ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ,  <<ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ, Β’ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ>>, ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, <<ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ>>, Ζ. ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ έκδ. 1499, <<ΙΣΤΟΡΙΑΙ>>, ΗΡΟΔΟΤΟΣ, <<ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ, ΗΛΕΙΑΚΑ>>, ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, <<ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ>>, <<ΙΣΤΟΡΙΑΙ>>, ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, <<ΡΗΤΟΡΙΚΗ>>, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, <<ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ  Ή ΠΕΡΙ ΓΥΜΝΑΣΙΩΝ>>, ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ, <<ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ>>, ΦΛΑΒΙΟΣ ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, <<ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ, ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ>>, ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, «ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΑΙ», ΑΘΗΝΑΙΟΣ, <<ΗΘΙΚΑ,ΣΥΜΠΟΣΙΑΚΑ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΙΛΙΑΣ>>, ΟΜΗΡΟΣ, <<ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ>>, ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Ο ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ, <<ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΟΙ>>, ΠΙΝΔΑΡΟΣ, <<ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ, ΛΑΚΩΝΙΚΑ>>, ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, <<ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ>>, <<ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ>>, ΑΙΣΧΙΝΗΣ, <<ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ>>, ΛΥΣΙΑΣ, <<ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ, ΑΡΚΑΔΙΚΑ>>, ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ,  .
Οἱ φωτογραφίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὴν «ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ» καὶ ἡ σχετικὴ τῆς ἱππαφέσεως ἀπὸ τὴν διαδικτυακὴ σελίδα τοῦ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΚΟΤΣΑΝΑΣ. Πληροφορίες γιὰ τὸν Διαγόρα ἠντλήθησαν καὶ ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα <<ΡΟΔΙΑΚΗ>>.
Ἡ ἔρευνα, ἡ σύνταξις καὶ ἡ συγγραφὴ ἔγινε ἀπὸ τὴν ἘΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ( Κωνσταντῖνα Ἀ.)