ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ ΤΟΥ ΑΙΣΩΠΟΥ
Ὁ Ἀριστοφάνης γιὰ ἀκόμη μιὰ φορά, ἄν καὶ σατιρικὸς ποιητής, ἔρχεται
νὰ βάλει τὰ πράγματα στὴν θέσιν τους, καθῶς ὅλοι ξέρουμε πὼς μέσα ἀπὸ τὸ χιοῦμορ
λέγονται οἱ μεγαλύτερες ἀλήθειες. Ἔτσι γιὰ ἀκόμη μία φορὰ ( βλ. ἄρθρον περὶ ἐράσμιας
προφορᾶς ποὺ συντρίβει μέσω τῶν κωμωδιῶν του τὸ ἐρασμιακὸν ψεῦδος) ἔρχεται νὰ
ξεκαθαρίσει τὰ πράγματα καὶ γιὰ τὸ θέμα τῶν εὐρυπρώκτων καὶ καταπυγόνων
(Θεσμοφοριάζουσαι, 200), ὅπως ὁ ἴδιος ἀποκαλεῖ τοὺς κιναίδους.
Γράφει λοιπὸν στὶς Νεφέλες (στ. 529) γιὰ τὸ ἀντίθετον τοῦ σώφρονος ποὺ εἶναι ὁ
καταπύγων. Στὸ ἴδιο ἔργον στοὺς στίχους 1321-1330, ὅταν ὁ Φειδιππίδης χτυπᾶ τὸν
πατέρα του, τὸν Στρεψιάδη, ὁ κακομοίρης πονεμένος ὅπως εἶναι τὸν βρίζει
λέγοντάς τὸν μιαρόν, πατροκτόνον, διαρρήκτην…Τότε ὁ υἰός του τοῦ ἁπαντᾶ πὼς ὅσο τὸν
βρίζει, ἐκεῖνος χαίρεται καὶ τὸν προκαλεῖ νὰ πεῖ κι ἄλλα, ὅσο αὐτὸς τὸν δέρνει.
Τότε λοιπὸν ὁ πατήρ του, τὸν βρίζει λέγοντάς τον «λακκόπρωκτον».
Κι ἔτσι ὁ Ἀριστοφάνης μᾶς δίνει μὲ αὐτὸν τὸν τρόπον νὰ κατανοήσουμε πὼς ὅσο
ποινικῶς κολάσιμον καὶ ὑβριστικὸν ἐθεωρεῖτο νὰ εἶναι κάποιος διαρρήκτης καὶ
πατροκτόνος, ἄλλο τόσο ἦταν καὶ τὸ νὰ εἶναι κάποιος λακκόπρωκτος.
Ἀκόμα μὲ λίγο πιὸ χιουμοριστικὸν καὶ σκωπτικὸν τρόπον μᾶς παρέχει κι ἄλλες ἀποδείξεις
γιὰ τὴν γνώμη τῶν Ἀθηναίων γιὰ τοὺς κιναίδους. Στὸ ἔργον του «Εἰρήνη» (στ. 11) τὸ
σκαθάρι τοῦ Τρυγαίου, τρέφεται μὲ πίττες ἀπὸ κόπρανα, γιὰ νὰ παχύνει ὥστε νὰ
μπορέσει νὰ τὸν σηκώσει καὶ νὰ τὸν μεταφέρει στὸν Δία, γιὰ νὰ τὸν ῥωτήσει γιατὶ
δὲν λήγει ὁ πόλεμος ἐπιτέλους μεταξὺ τῶν Ἑλλήνων.
Οἱ ὑπηρέτες πλάθουν ὅσο πιὸ γρήγορα μποροῦν, ὅσο πιὸ μεγάλες καὶ χορταστικὲς
πίττες γίνεται γιὰ τὸ ἀχόρταγον σκαθάρι. Ἔτσι ἀφοῦ καταβροχθίζει πίττες ἀπὸ
κοπριὰ γαϊδάρου χωρὶς σταματημόν, οἱ ὑπηρέτες τρέχουν σὰν τρελοὶ νὰ προλάβουν νὰ
φτιάξουν κι ἄλλες. Κι ἐκεῖ εἶναι ποὺ ὁ ἀθυρόστομος Ἀριστοφάνης γράφει νὰ
φτιάξουν πίττες ἀπὸ κοπριὰ ἡταιρηκότος νέου, δηλαδὴ κιναίδου, ὑπονοώντας πὼς εἶναι
εὐρύπρωκτοι, τουτ’ἔστιν περισσότερον παραγωγικοί.
Τὸ ἴδιον εἰρωνικὸς εἶναι καὶ στοὺς Ἱππῆς (στ.639), ὅταν ὁ ἁλλαντοπώλης λέει «ταῦτα φροντίζοντί μοι ἐκ δεξιᾶς ἐπέπαρδε
καταπύγων ἀνήρ». Ἀκόμα στὸ ἔργον «Νεφέλαι» (στ. 1083-1100) καὶ πάλι διακωμωδεῖ
τοὺς εὐρυπρώκτους καὶ μάλιστα μὲ τόσο γλαφυρὸν τρόπον, ποὺ σήμερα θεωρεῖται
καταδικαστέος!
Εἶναι σὲ αὐτοὺς τοὺς στίχους ποὺ ὁ Δίκαιος Λόγος ῥωτᾶ
τὸν Ἄδικον Λόγον :
«ΔΙ. τί δ᾽, ἢν ῥαφανιδωθῇ πιθόμενός σοι τέφρᾳ τε
τιλθῇ;
ἕξει τινὰ γνώμην λέγειν τὸ μὴ εὐρύπρωκτος εἶναι;
ΑΔ. ἢν δ᾽ εὐρύπρωκτος ᾖ, τί πείσεται κακόν;
ΔΙ. τί μὲν οὖν ἂν ἔτι μεῖζον πάθοι τούτου ποτέ;»
( = «ΔΙΚ.
Ἄν κάνοντας αὐτὰ ποὺ λές, τοῦ χώσουνε ῥεπάνι
στὸν πισινὸν καὶ μὲ καυτὴ τοῦ τὴν μαδήσουν στάχτη,
ξεπατωμένον θὰ τὸν λένε κι ἀντίλογον δὲν θά ᾽χει;
ΑΔΙ. Καὶ τί σπουδαῖον κακὸν σὰν εἶναι
τέτοιος;
ΔΙΚ. Χειρότερον κακὸν στὸν κόσμον ὑπάρχει; », ἀποδεδομένον ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν «Πύλη γιὰ τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα»).
Τὸ ῥῆμα «ῥαφανιδόω» ποὺ χρησιμοποιεῖ παραπάνω ὁ Ἀριστοφάνης σημαίνει «τοποθετῶ ῥαφανίδα ( =ῥαπάνι) στὸν πρωκτὸν κάποιου». Ἡ ῥαφανίδωσις ἦταν τιμωρία γιὰ τοὺς μοιχούς, καθῶς κάποιος ποὺ μοίχευε ( < μή + οἶκος, ὁ ἔξω τοῦ οἴκου) προσέβαλλε καὶ μίαινε τὴν ξένην κοίτην, πρᾶγμα καταδικαστέον.
Ἔτσι τὸν ῥαφανίδωναν, προσβάλλοντας τὴν ἀνδρικὴν τιμήν του, ὡς ἐκεῖνος προσέβαλλε τὸν ξένον οἶκον. Καὶ φαίνεται πὼς τίποτε δὲν ἔχει ἀλλάξει ὡς πρὸς τὸ ἠθικὸν κομμάτι ἀπὸ τότε μέχρι καὶ σήμερα, καθῶς ἡ ἀπειλὴ παραβιάσεως τοῦ πρωκτοῦ ἑνὸς ἀνδρὸς (μέσω τῶν γνωστῶν ἐκφράσεων συνθεμένων μὲ τὸ ῥῆμα «γαμέω-ῶ», ποὺ χρησιμοποιοῦνται ὑποτιμητικῶς, ὅταν τὶς ὑβρίζει κάποιον ἄλλον ἄνδρα), ὑπονοεῖ τὴν ὑποτίμησίν τῆς ἀρρενωπότητός του δεχομένου τὴν ἐπίθεσιν.
Τέλος, ἔχουμε τὸν μέγα Αἴσωπον, ποὺ μεταξὺ τῶν
πολλῶν διδακτικῶν μύθων του, ἐδημιούργησε καὶ ἕναν σχετικὸν μὲ τοὺς
χρησιμοποιοῦντες τὸ σῶμα τους παρὰ φύσιν. Ὁ μῦθος φέρει τὸν τίτλον «Ζεὺς καὶ
Αἰσχίνη» καὶ ἀναφέρει τὰ ἑξῆς:
«Ζεὺς πλάσας ἀνθρώπους τὰς μὲν ἄλλας διαθέσεις εὐθὺς αὐτοῖς ἐνέθηκε,
μόνης δὲ αἰσχύνης ἐπελάθετο. Διόπερ ἀμηχανῶν, πόθεν αὐτὴν εἰσαγάγῃ, ἐκέλευσεν αὐτὴν
διὰ τοῦ ἀρχοῦ εἰσελθεῖν. Ἡ δὲ τὸ μὲν πρῶτον ἀντέλεγε καὶ ἀνηξιοπάθει, ἐπεὶ δὲ
σφόδρα αὐτῇ ἐπέκειτο, ἔφη· «ἀλλ᾽ ἔγωγε ἐπὶ ταύταις ταῖς ὁμολογίαις εἴσειμι ὡς, ἂν
ἕτερόν μοι ἐπεισέλθῃ, εὐθὺς ἐξελεύσομαι». Ἀπὸ τούτου καὶ συνέβη πάντας τοὺς
πόρνους ἀναισχύντους εἶναι.
Τούτῳ τῷ λόγῳ χρήσαιτο ἄν τις πρὸς ἄνδρα μάχλον».
( = Ὅταν ὁ Ζεὺς ἔπλασε τοὺς ἀνθρώπους, ἔβαλε μέσα τους ὅλες τὶς διαθέσεις· μόνον τὴν ντροπὴ ξέχασε νὰ βάλει. Γι' αὐτὸ καὶ βρέθηκε σὲ ἀμηχανία, γιὰ τὸ ἀπὸ ποῦ νὰ τὴν εἰσαγάγει, καὶ τὴν προσέταξε νὰ
μπεῖ στὸν ἄνθρωπον ἀπὸ τὸν πρωκτόν του. Στὴν ἀρχὴ ἡ ντροπὴ ἀντέλεγε καὶ τὸ ἀρνιόταν κατηγορηματικῶς, θεωρώντας κάτι τέτοιο προσβλητικόν κι ἔτσι εἶπε:
«Καλὰ λοιπόν, θὰ μπῶ ἀπὸ ἐκεῖ μέσα, ἀλλὰ μὲ ἕναν ὅρον: Ἄν ὁτιδήποτε ἄλλον εἰσχωρήσει ἀπὸ τὴν ἴδια δίοδον ὕστερα ἀπὸ μένα, ἐγὼ ἀμέσως θὰ βγῶ ἔξω καὶ θὰ φύγω». Γιὰ αὐτὸν τὸν λόγον, λοιπόν, συμβαίνει ἔκτοτε ὅλοι οἱ κίναιδοι νὰ εἶναι
ξεδιάντροποι.
Τοῦτον τὸν μῦθον ταιριάζει νὰ τὸν χρησιμοποιοῦμε γιὰ κάθε ἀκόλαστον ἄνθρωπον).
Τὸ 9ον μέρος ἐδῶ: https://etymo-logiki.blogspot.com/2021/04/9.html
Οἱ πληροφορίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία: <<Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ>>, ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, <<ΟΙ ΚΙΝΑΙΔΟΙ>>, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΛΕΥΡΗΣ, <<ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ: Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ>>, ΑΔΩΝΙΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ, <<ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ>>, ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, <<ΕΙΡΗΝΗ>>, ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, <<ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΑΖΟΥΣΑΙ>>, ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, <<ΝΕΦΕΛΑΙ>>, ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, <<ΚΑΤΑ ΤΙΜΑΡΧΟΥ>>, ΑΙΣΧΙΝΗΣ, <<ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΡΕΣΒΕΙΑΣ>>, ΑΙΣΧΙΝΗΣ, <<ΓΟΡΓΙΑΣ>>, ΠΛΑΤΩΝ, <<ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ, ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ>>, ΞΕΝΟΦΩΝ, <<ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ>>, ΞΕΝΟΦΩΝ, <<ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ, ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ>>, ΜΑΞΙΜΟΣ Ο ΤΥΡΙΟΣ, <<ΗΘΙΚΑ, ΤΑ ΠΑΛΑΙΑ ΤΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΑ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΠΟΙΚΙΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ>>, ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΑΙΛΙΑΝΟΣ, <<ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ/ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ>>, ΠΛΑΤΩΝ, <<ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ>>, <<ΛΕΞΙΚΟΝ LIDDELL- SCOTT>>, <<ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ>>, ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, <<ΚΑΤΑ ΑΝΔΡΟΤΙΩΝΟΣ ΠΑΡΑΝΟΜΩΝ>>, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, <<ΚΑΤΑ ΜΕΙΔΙΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΚΟΝΔΥΛΟΥ>>, ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, <<ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ>>, ARNALDO BISCARDI, <<ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΝ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΩΝ ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ>>, DOUGLAS MAC DOWELL, <<ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΕΣ>>, ΑΘΗΝΑΙΟΣ, <<ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΚΑ>>, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, <<ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ, ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ>>, ΑΡΡΙΑΝΟΣ, <<ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ>>, ΞΕΝΟΦΩΝ, <<ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ>>, ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, <<ΙΛΙΑΔΑ>>, ΟΜΗΡΟΣ, <<ΟΔΥΣΣΕΙΑ>>, ΟΜΗΡΟΣ, <<ΚΡΑΤΥΛΟΣ>>, ΠΛΑΤΩΝ, <<ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ, ΠΟΜΠΗΙΟΣ>>, ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, <<ΡΩΜΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ>>, ΔΙΩΝ ΚΑΣΣΙΟΣ, <<ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ>>, ΟΒΙΔΙΟΣ, <<ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ>>, ΣΤΡΑΒΩΝ καὶ ἀπὸ τὸ ἱστολόγιον «palaixthon. wordpress» . Θερμὰ εὐχαριστήρια καὶ στὸν κ. Ἀπόστολο Γονιδέλλη ποὺ μὲ τὸ συνολικὸν ἔργον του συνέβαλε στὸ ἀπόσπασμα περὶ τριβάδων.
Ἡ ἔρευνα, ἡ σύνταξις καὶ ἡ συγγραφὴ ἔγινε ἀπὸ τὴν ἘΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ (Κωνσταντῖνα Ἀ.)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου