Σὰν σήμερα (8/4) ἦρθε στὸ φῶς ἡ Ἀφροδίτη τῆς Μήλου (ἄν καὶ ὁ Debay στὸ σχέδιον τῆς Ἀφροδίτης τῆς Μήλου, ποὺ σχεδίασε τὸ 1821 ἀναφέρει κάτω ἀπὸ τὴν εἰκόνα τοῦ γλυπτοῦ πὼς τὸ ἄγαλμα ηὑρέθη τὸν Φεβρουάριον τοῦ 1820).
Ἕνα ἄγαλμα ποὺ θὰ προτιμοῦσε νὰ παραμένει θαμμένον στὰ ἔγκατα τῆς ἑλληνικῆς γῆς, παρὰ νὰ καταλήξει statua στὴν ξενιτειά.
Ὅλα ξεκίνησαν τὸ 1814, ὅταν πρωτοανακαλύφθηκε τυχαίως τὸ ἀρχαῖον θέατρον τῆς Μήλου. 6 χρόνια ἀργότερα, στὶς 8 Ἀπριλίου τοῦ 1820, 300 μέτρα παραδίπλα ἐργαζόμενος στὸ χωράφι του, τὸ ὁποῖον ηὑρίσκετο στὴν περιοχὴ Κλῆμα, ὁ Μήλιος χωρικὸς Κεντρωτὰς βρέθηκε μπροστὰ σὲ ἕνα ὑπόγειον κοίλωμα, χωρισμένον σὲ 3 στοές. Στὴν μεσαία εἶδε νὰ στέκεται ὄρθιον ἕνα ἄγαλμα, «οὗ ἡ μὲν ἀριστερὰ χεὶρ ἀπέκρυπτε τοὺς μαστούς, ἡ δὲ δεξιὰ ἐκράτη μῆλον» («Ξένοι ταξιδιῶτες στὴν Ἑλλάδα», Κ. Σιμόπουλος).
(«Ἀφροδίτη ἡ κατακτητής/ νικήτρια· ἀνακαλυφθεῖσα στὸν νησὶ τῆς Μήλου τὸν Φεβρουάριον τοῦ 1820, δοθεῖσα στὸν βασιλέα τὴν 1η Μαρτίου τοῦ 1821 ἀπὸ τὸν κύριον Μαρκήσιον ντὲ Ριβιέρ, τὸν πρέσβυν του στὴν Κων/πολιν»)
Ὁ Γάλλος ἀξιωματικὸς Βουτιέ, ἦταν ἀνάμεσα στοὺς πολλοὺς ποὺ προσεφέρθησαν νὰ «βοηθήσουν» στὰ τοῦ ἀγάλματος, καὶ ἀποτύπωσε στὸ χαρτὶ πρῶτος τὰ εὑρήματα τοῦ Κεντρωτά. Τὴν Ἀφροδίτη μας, τὴν ἀπεικονίζει χωρὶς χέρια. Πάρ’αὐτα ἀκόμα καὶ τὶς ἐπίσημες πληροφορίες καὶ τὸ σχέδιον τοῦ Βουτιὲ νὰ δεχτοῦμε ὡς ἀληθῆ, τὰ εὑρήματα ποὺ ηὑρέθησαν στὸ χωράφι ἦταν -τουλάχιστον-:
1. τὸ πάνω μέρος τῆς Ἀφροδίτης μὲ σπασμένα τὰ χέρια, ἀλλὰ μὲ τὸν κότσον ἄρτιον καὶ προσκολλημένον στὴν κεφαλή (τὸ γράφω γιατὶ στὴν πορεία, ἀναφέρεται πὼς τὸν ἕνωσαν μὲ τὸ ὑπόλοιπο κεφάλι, καθῶς εἶχε ἀποκολληθεῖ)
2. τὸ κάτω μέρος τοῦ ἀγάλματος
3. ἕνα χέρι νὰ κρατᾶ ἕνα μῆλον
4. ἕνα πόδι μὲ σανδάλι
5. μία στήλη μὲ τὸν Ἑρμῆν γενειαφόρον
6. μία στήλη μὲ τὸν Ἡρακλῆ
Τὸ ἄγαλμα ἔφερε καὶ κοσμήματα καὶ μάλιστα φαίνονται ἀκόμα τὰ σημάδια/τρύπες πάνω στὰ ὁποῖα ἦταν αὐτὰ ἐξαρτημένα. Στὴν βάσιν τοῦ γλυπτοῦ ἀνεφέρετο τὸ ὄνομα τοῦ γλύπτου (…ΝΔΡΟΣ ΜΗΝΙΔΟΥ ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ ΑΠΟ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ ΕΠΟΙΗΣΕ). Δυστυχῶς «δὲν διεσώθη» πλήρως τὸ ὄνομά του (ἄν καὶ ὑπάρχει ἡ ἐκδοχὴ πὼς ἐνεγράφετο τὸ ὄνομα Ἀλέξανδρος), παρὰ μόνον ἡ κατάληξίς του καὶ τὸ ὄνομα τοῦ πατρός του, ὅπως καὶ ἡ πόλις καταγωγῆς του, ἀλλὰ σὲ κάθε περίπτωσιν, ἡ ἐπιγραφὴ αὐτὴ λίγα χρόνια ἀργότερα ἐξαφανίστηκε ὅλως τυχαίως!
Διόλου περίεργον..., ὅπως διόλου περίεργον δὲν ἦταν πὼς τὸ διεκδίκησαν πανταχόθεν βαρβαρόφρονες καὶ βάρβαροι, βάζοντας ὑπεράνω τῆς ἀγαλλιάσεως ποὺ αἰσθάνεται οἱοσδήποτε πολιτισμένος βλέποντας ἕνα ἄγαλμα μας, τὰ γρόσια καὶ τὶς ὑλικὲς ἀποδοχές.
Λέγεται πὼς ἐδόθη μάχη μπροστὰ ἀπὸ τὰ πλοῖα ἀνάμεσα σὲ Γάλλους ἀξιωματούχους, πρέσβεις, μὲ παπάδες, δραγουμάνους κλπ, γιὰ τὸ ποῦ θὰ καταλήξει τὸ γλυπτόν. Καθεὶς εἶχε τὴν δική του συμφωνία!
Γιὰ τὸ τί ἔσπασε-χάθηκε-ἐξαφανίστηκε σὲ ἐκεῖνη τὴν διαμάχη ἀπὸ τὴν Ἀφροδίτη μας, εἶναι ἀμφιλεγόμενον. Ἄλλοι λένε πὼς ἔπεσε τὸ ἀριστερόν της χέρι μὲς στὴν θάλασσα καθῶς τραβοῦσαν οἱ βαρβαρίζοντες καὶ βάρβαροι, δεξιὰ-ἀριστερά τὸ κασόνι ποὺ τὴν περιέκλειε· ἄλλοι πὼς ἐχάθησαν κατὰ τὴν συμπλοκὴ καὶ ἄλλα πολύτιμα εὑρήματα. Τὴν ἀλήθεια ἴσως δὲν θὰ τὴν μάθουμε ποτέ!
Ἡ τύχη του βεβαίως ἦταν προδιαγεγραμμένη, μὲ τὴν Ἑλλάδα ὑποδουλωμένη σὲ βαρβάρους καὶ τοὺς σφουγγοκωλάριούς τους, ποὺ μόνη τους ἔγνοια βλέποντας τὴν κληρονομιά μας ἦταν νὰ πλουτίσουν.
Ἄλλωστε λέγεται πὼς ἐπὶ τῆς ὀθωμανικῆς κυριαρχίας, ὑπῆρχαν πολλὲς «πολιτιστικές» ἐπισκέψεις «ἐρευνητικοῦ» χαρακτῆρος στὴν Ἑλλάδα καὶ πὼς τὰ ὅσα ἀρχαῖα ηὑρίσκοντο, μετεφέροντο στην Κων/πολιν, ἀφ’ὅπου ξενιτεύονταν σὲ διάφορες χῶρες ἀπὸ τὸν Σουλτάνον, μὲ τὸ ἀζημίωτον φυσικά.
Ἔτσι καὶ τὸν Μάρτιον τοῦ 1821, ἡ Ἀφροδίτη τῆς Μήλου, περνᾶ στὰ χέρια τοῦ Λουδοβίκου ΙΗ’. Ἦταν τὸ δῶρον τοῦ Μαρκησίου Ντὲ Ῥιβιέρ, πρεσβευτοῦ τῆς Γαλλίας στὴν Κων/πολιν, στὸν Γάλλον βασιλέα. Τὸ 2,02 μέτρων γλυπτὸν ἀπὸ παριανὸν μάρμαρον παραδίδεται λίγο ἀργότερα στὸ μουσεῖον τοῦ Λούβρου.
Οἱ «μεγαλόψυχοι» Γάλλοι λέγεται πὼς ἔναντι 7 χιλιάδων καὶ κάτι τουρκικῶν πιάστρων «ἀποζημίωσαν» τοὺς Μηλίους γιὰ τὶς ὅποιες ζημιὲς ὑπέστησαν ἐξαιτίας τῆς πωλήσεως τοῦ ἀγάλματος σὲ αὐτούς.
Λέγεται άκόμα πὼς ὑπεγράφη σύμφωνον μεταξὺ κληρικῶν καὶ τοῦ ἀρχιμανδρίτου Μιχελῆ μὲ τὸν Γάλλον ὑποπρόξενον Brest, στὸ ὁποῖον ἀνεφέρετο ἐν ὀλίγοις πὼς παραιτοῦνται ὅλοι τους καὶ οἱ ἀπόγονοί τους ἀπὸ κάθε περαιτέρω ἀποζημίωσιν!
Μᾶς ἔμεινε μία ταμπέλλα γιὰ νὰ μᾶς θυμίζει ποῦ βρέθηκε ἡ κλεμμένη/ξεπουλημένη ἀπὸ τοὺς συνήθεις ὑπόπτους κληρονομιά μας καὶ ἕνα ἀντίγραφον τῆς Ἀφροδίτης μας, ποὺ ἐκτίθεται στὸ ἀρχαιολογικὸν μουσεῖον τῆς Μήλου, δωρεὰ τοῦ «γενναιοδώρου» Μουσείου τοῦ Λούβρου!
...
(Καὶ) ἡ Ἀφροδίτη ἐδῶ καὶ χρόνια κλαίει καὶ ζητᾶ νὰ γυρίσει στὴν μητέρα της, τὴν Ἑλλάδα, στὰ νερὰ τῆς ὁποίας ἐγεννήθη, νὰ ξανακούσει τὸ ὄνομά της, νὰ ξαναδεῖ τὸν ἥλιον της…
Ὡς πότε ἡ κληρονομιά μας θὰ διασκορπίζεται σὲ λαούς, ἀνίκανους ὄχι μόνον νὰ δημιουργήσουν πολιτισμὸν καὶ ἀγάλματα, ἀλλὰ καὶ δική τους λέξιν ποὺ νὰ περιγράφει τὸν οἶκον τῶν Μουσῶν, τὸ μουσεῖον;
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου