ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ (ΜΕΡΟΣ 4ον)

Η ΑΠΟΨΙΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ

Ὁ Κριτίας σὲ αὐτὸ τὸ ἀπόσπασμα τοῦ ὁμωνύμου πλατωνικοῦ ἔργου (113b κ. ἑξ.) δίνει πληροφορίες γιὰ τὴν Ἀτλαντίδα, τὴν ἱστορία της, τοὺς κατοίκους της, τὴν πολιτεία της κοκ :

ΚΡΙΤΙΑΣ :

καθάπερ ἐν τοῖς πρόσθεν ἐλέχθη περὶ τῆς τῶν θεῶν λήξεως, ὅτι κατενείμαντο γῆν πᾶσαν ἔνθα μὲν μείζου λήξεις, ἔνθα δὲ καὶ ἐλάττους, ἱερὰ θυσίας τε αὑτοῖς κατασκευάζοντες, οὕτω δὴ καὶ τὴν νῆσον Ποσειδῶν τὴν Ἀτλαντίδα λαχὼν ἐκγόνους αὑτοῦ κατῴκισεν ἐκ θνητῆς γυναικὸς γεννήσας ἔν τινι τόπῳ τοιῷδε τῆς νήσου. πρὸς θαλάττης μέν, κατὰ δὲ μέσον πάσης πεδίον ἦν, ὃ δὴ πάντων πεδίων κάλλιστον ἀρετῇ τε ἱκανὸν γενέσθαι λέγεται, πρὸς τῷ πεδίῳ δὲ αὖ κατὰ μέσον σταδίους ὡς πεντήκοντα ἀφεστὸς ἦν ὄρος βραχὺ πάντῃ.τούτῳ δ' ἦν ἔνοικος τῶν ἐκεῖ κατὰ ἀρχὰς ἐκ γῆς ἀνδρῶν γεγονότων Εὐήνωρ μὲν ὄνομα, γυναικὶ δὲ συνοικῶν Λευκίππῃ: Κλειτὼ δὲ μονογενῆ θυγατέρα ἐγεννησάσθην. ἤδη δ' εἰς ἀνδρὸς ὥραν ἡκούσης τῆς κόρης ἥ τε μήτηρ τελευτᾷ καὶ ὁ πατήρ, αὐτῆς δὲ εἰς ἐπιθυμίαν Ποσειδῶν ἐλθὼν συμμείγνυται, καὶ τὸν γήλοφον, ἐν ᾧ κατῴκιστο, ποιῶν εὐερκῆ περιρρήγνυσιν κύκλῳ, θαλάττης γῆς τε ἐναλλὰξ ἐλάττους μείζους τε περὶ ἀλλήλους ποιῶν τροχούς, δύο μὲν γῆς, θαλάττης δὲ τρεῖς οἷον τορνεύων ἐκ μέσης τῆς νήσου, πάντῃ ἴσον ἀφεστῶτας, ὥστε ἄβατον ἀνθρώποις εἶναι: πλοῖα γὰρ καὶ τὸ πλεῖν οὔπω τότε ἦν. αὐτὸς δὲ τήν τε ἐν μέσῳ νῆσον οἷα δὴ θεὸς εὐμαρῶς διεκόσμησεν, ὕδατα μὲν διττὰ ὑπὸ γῆς ἄνω πηγαῖα κομίσας, τὸ μὲν θερμόν, ψυχρὸν δὲ ἐκ κρήνης ἀπορρέον ἕτερον, τροφὴν δὲ παντοίαν καὶ ἱκανὴν ἐκ τῆς γῆς ἀναδιδούς. παίδων δὲ ἀρρένων πέντε γενέσεις διδύμους γεννησάμενος ἐθρέψατο, καὶ τὴν νῆσον τὴν Ἀτλαντίδα πᾶσαν δέκα μέρη κατανείμας τῶν μὲν πρεσβυτάτων τῷ προτέρῳ γενομένῳ τήν τε μητρῴαν οἴκησιν καὶ τὴν κύκλῳ λῆξιν, πλείστην καὶ ἀρίστην οὖσαν, ἀπένειμε, βασιλέα τε τῶν ἄλλων κατέστησε, τοὺς δὲ ἄλλους ἄρχοντας, ἑκάστῳ δὲ ἀρχὴν πολλῶν ἀνθρώπων καὶ τόπον πολλῆς χώρας ἔδωκεν. ὀνόματα δὲ πᾶσιν ἔθετο, τῷ μὲν πρεσβυτάτῳ καὶ βασιλεῖ τοῦτο οὗ δὴ καὶ πᾶσα ἡ νῆσος τό τε πέλαγος ἔσχεν ἐπωνυμίαν, Ἀτλαντικὸν λεχθέν, ὅτι τοὔνομ' ἦν τῷ πρώτῳ βασιλεύσαντι τότε Ἄτλας: τῷ δὲ διδύμῳ μετ' ἐκεῖνόν τε γενομένῳ, λῆξιν δὲ ἄκρας τῆς νήσου πρὸς Ἡρακλείων στηλῶν εἰληχότι ἐπὶ τὸ τῆς Γαδειρικῆς νῦν χώρας κατ' ἐκεῖνον τὸν τόπον ὀνομαζομένης, Ἑλληνιστὶ μὲν Εὔμηλον, τὸ δ' ἐπιχώριον Γάδειρον, ὅπερ τ' ἦν ἐπίκλην ταύτῃ ὄνομ' ἂν παράσχοι. Τοῖν δὲ δευτέροιν γενομένοιν τὸν μὲν Ἀμφήρη, τὸν δὲ Εὐαίμονα ἐκάλεσεν: τρίτοις δέ, Μνησέα μὲν τῷ προτέρῳ γενομένῳ, τῷ δὲ μετὰ τοῦτον Αὐτόχθονα: τῶν δὲ τετάρτων Ἐλάσσιπον μὲν τὸν πρότερον, Μήστορα δὲ τὸν ὕστερον: ἐπὶ δὲ τοῖς πέμπτοις τῷ μὲν ἔμπροσθεν Ἀζάης ὄνομα ἐτέθη, τῷ δ' ὑστέρῳ Διαπρέπης. οὗτοι δὴ πάντες αὐτοί τε καὶ ἔκγονοι τούτων ἐπὶ γενεὰς πολλὰς ᾤκουν ἄρχοντες μὲν πολλῶν ἄλλων κατὰ τὸ πέλαγος νήσων, ἔτι δέ, ὥσπερ καὶ πρότερον ἐρρήθη, μέχρι τε Αἰγύπτου καὶ Τυρρηνίας τῶν ἐντὸς δεῦρο ἐπάρχοντες.  Ἄτλαντος δὴ πολὺ μὲν ἄλλο καὶ τίμιον γίγνεται γένος, βασιλεὺς δὲ ὁ πρεσβύτατος ἀεὶ τῷ πρεσβυτάτῳ τῶν ἐκγόνων παραδιδοὺς ἐπὶ γενεὰς πολλὰς τὴν βασιλείαν διέσῳζον, πλοῦτον μὲν κεκτημένοι πλήθει τοσοῦτον, ὅσος οὔτε πω πρόσθεν ἐν δυναστείαις τισὶν βασιλέων γέγονεν οὔτε ποτὲ ὕστερον γενέσθαι ῥᾴδιος, κατεσκευασμένα δὲ πάντ' ἦν αὐτοῖς ὅσα ἐν πόλει καὶ ὅσα κατὰ τὴν ἄλλην χώραν ἦν ἔργον κατασκευάσασθαι. πολλὰ μὲν γὰρ διὰ τὴν ἀρχὴν αὐτοῖς προσῄειν ἔξωθεν, πλεῖστα δὲ ἡ νῆσος αὐτὴ παρείχετο εἰς τὰς τοῦ βίου κατασκευάς, πρῶτον μὲν ὅσα ὑπὸ μεταλλείας ὀρυττόμενα στερεὰ καὶ ὅσα τηκτὰ γέγονε, καὶ τὸ νῦν ὀνομαζόμενον μόνον--τότε δὲ πλέον ὀνόματος ἦν τὸ γένος ἐκ γῆς ὀρυττόμενον ὀρειχάλκου κατὰ τόπους πολλοὺς τῆς νήσου, πλὴν χρυσοῦ τιμιώτατον ἐν τοῖς τότε ὄν--καὶ ὅσα ὕλη πρὸς τὰ τεκτόνων διαπονήματα παρέχεται, πάντα φέρουσα ἄφθονα, τά τε αὖ περὶ τὰ ζῷα ἱκανῶς ἥμερα καὶ ἄγρια τρέφουσα. καὶ δὴ καὶ ἐλεφάντων ἦν ἐν αὐτῇ γένος πλεῖστον: νομὴ γὰρ τοῖς τε ἄλλοις ζῴοις, ὅσα καθ' ἕλη καὶ λίμνας καὶ ποταμούς, ὅσα τ' αὖ κατ' ὄρη καὶ ὅσα ἐν τοῖς πεδίοις νέμεται, σύμπασιν παρῆν ἅδην, καὶ τούτῳ κατὰ ταὐτὰ τῷ ζῴῳ, μεγίστῳ πεφυκότι καὶ πολυβορωτάτῳ. πρὸς δὲ τούτοις, ὅσα εὐώδη τρέφει που γῆ τὰ νῦν, ῥιζῶν ἢ χλόης ἢ ξύλων ἢ χυλῶν στακτῶν εἴτε ἀνθῶν ἢ καρπῶν, ἔφερέν τε ταῦτα καὶ ἔτρεφεν εὖ: ἔτι δὲ τὸν ἥμερον καρπόν, τόν τε ξηρόν, ὃς ἡμῖν τῆς τροφῆς ἕνεκά ἐστιν, καὶ ὅσοις χάριν τοῦ σίτου προσχρώμεθα--καλοῦμεν δὲ αὐτοῦ τὰ μέρη σύμπαντα ὄσπρια--καὶ τὸν ὅσος ξύλινος, πώματα καὶ βρώματα καὶ ἀλείμματα φέρων, παιδιᾶς τε ὃς ἕνεκα ἡδονῆς τε γέγονε δυσθησαύριστος ἀκροδρύων καρπός, ὅσα τε παραμύθια πλησμονῆς μεταδόρπια ἀγαπητὰ κάμνοντι τίθεμεν, ἅπαντα ταῦτα ἡ τότε [ποτὲ] οὖσα ὑφ' ἡλίῳ νῆσος ἱερὰ καλά τε καὶ θαυμαστὰ καὶ πλήθεσιν ἄπειρ' ἔφερεν. ταῦτα οὖν λαμβάνοντες πάντα παρὰ τῆς γῆς κατεσκευάζοντο τά τε ἱερὰ καὶ τὰς βασιλικὰς οἰκήσεις καὶ τοὺς λιμένας καὶ τὰ νεώρια καὶ σύμπασαν τὴν ἄλλην χώραν, τοιᾷδ' ἐν τάξει διακοσμοῦντες. τοὺς τῆς θαλάττης τροχούς, οἳ περὶ τὴν ἀρχαίαν ἦσαν μητρόπολιν, πρῶτον μὲν ἐγεφύρωσαν, ὁδὸν ἔξω καὶ ἐπὶ τὰ βασίλεια ποιούμενοι. τὰ δὲ βασίλεια ἐν ταύτῃ τῇ τοῦ θεοῦ καὶ τῶν προγόνων κατοικήσει κατ' ἀρχὰς ἐποιήσαντο εὐθύς, ἕτερος δὲ παρ' ἑτέρου δεχόμενος, κεκοσμημένα κοσμῶν, ὑπερεβάλλετο εἰς δύναμιν ἀεὶ τὸν ἔμπροσθεν, ἕως εἰς ἔκπληξιν μεγέθεσιν κάλλεσίν τε ἔργων ἰδεῖν τὴν οἴκησιν ἀπηργάσαντο. διώρυχα μὲν γὰρ ἐκ τῆς θαλάττης ἀρχόμενοι τρίπλεθρον τὸ πλάτος, ἑκατὸν δὲ ποδῶν βάθος, μῆκος δὲ πεντήκοντα σταδίων, ἐπὶ τὸν ἐξωτάτω τροχὸν συνέτρησαν, καὶ τὸν ἀνάπλουν ἐκ τῆς θαλάττης ταύτῃ πρὸς ἐκεῖνον ὡς εἰς λιμένα ἐποιήσαντο, διελόντες στόμα ναυσὶν ταῖς μεγίσταις ἱκανὸν εἰσπλεῖν. καὶ δὴ καὶ τοὺς τῆς γῆς τροχούς, οἳ τοὺς τῆς θαλάττης διεῖργον, κατὰ τὰς γεφύρας διεῖλον ὅσον μιᾷ τριήρει διέκπλουν εἰς ἀλλήλους, καὶ κατεστέγασαν ἄνωθεν ὥστε τὸν ὑπόπλουν κάτωθεν εἶναι: τὰ γὰρ τῶν τῆς γῆς τροχῶν χείλη βάθος εἶχεν ἱκανὸν ὑπερέχον τῆς θαλάττης. ἦν δὲ ὁ μὲν μέγιστος τῶν τροχῶν, εἰς ὃν ἡ θάλαττα συνετέτρητο, τριστάδιος τὸ πλάτος, ὁ δ' ἑξῆς τῆς γῆς ἴσος ἐκείνῳ: τοῖν δὲ δευτέροιν ὁ μὲν ὑγρὸς δυοῖν σταδίοιν πλάτος, ὁ δὲ ξηρὸς ἴσος αὖ πάλιν τῷ πρόσθεν ὑγρῷ: σταδίου δὲ ὁ περὶ αὐτὴν τὴν ἐν μέσῳ νῆσον περιθέων. ἡ δὲ νῆσος, ἐν ᾗ τὰ βασίλεια ἦν, πέντε σταδίων τὴν διάμετρον εἶχεν. ταύτην δὴ κύκλῳ καὶ τοὺς τροχοὺς καὶ τὴν γέφυραν πλεθριαίαν τὸ πλάτος οὖσαν ἔνθεν καὶ ἔνθεν λιθίνῳ περιεβάλλοντο τείχει, πύργους καὶ πύλας ἐπὶ τῶν γεφυρῶν κατὰ τὰς τῆς θαλάττης διαβάσεις ἑκασταχόσε ἐπιστήσαντες: τὸν δὲ λίθον ἔτεμνον ὑπὸ τῆς νήσου κύκλῳ τῆς ἐν μέσῳ καὶ ὑπὸ τῶν τροχῶν ἔξωθεν καὶ ἐντός, τὸν μὲν λευκόν, τὸν δὲ μέλανα, τὸν δὲ ἐρυθρὸν ὄντα, τέμνοντες δὲ ἅμ' ἠργάζοντο νεωσοίκους κοίλους διπλοῦς ἐντός, κατηρεφεῖς αὐτῇ τῇ πέτρᾳ. καὶ τῶν οἰκοδομημάτων τὰ μὲν ἁπλᾶ, τὰ δὲ μειγνύντες τοὺς λίθους ποικίλα ὕφαινον παιδιᾶς χάριν, ἡδονὴν αὐτοῖς σύμφυτον ἀπονέμοντες: καὶ τοῦ μὲν περὶ τὸν ἐξωτάτω τροχὸν τείχους χαλκῷ περιελάμβανον πάντα τὸν περίδρομον, οἷον ἀλοιφῇ προσχρώμενοι, τοῦ δ' ἐντὸς καττιτέρῳ περιέτηκον, τὸν δὲ περὶ αὐτὴν τὴν ἀκρόπολιν ὀρειχάλκῳ μαρμαρυγὰς ἔχοντι πυρώδεις. τὰ δὲ δὴ τῆς ἀκροπόλεως ἐντὸς βασίλεια κατεσκευασμένα ὧδ' ἦν. ἐν μέσῳ μὲν ἱερὸν ἅγιον αὐτόθι τῆς τε Κλειτοῦς καὶ τοῦ Ποσειδῶνος ἄβατον ἀφεῖτο, περιβόλῳ χρυσῷ περιβεβλημένον, τοῦτ' ἐν ᾧ κατ' ἀρχὰς ἐφίτυσαν καὶ ἐγέννησαν τὸ τῶν δέκα βασιλειδῶν γένος: ἔνθα καὶ κατ' ἐνιαυτὸν ἐκ πασῶν τῶν δέκα λήξεων ὡραῖα αὐτόσε ἀπετέλουν ἱερὰ ἐκείνων ἑκάστῳ. τοῦ δὲ Ποσειδῶνος αὐτοῦ νεὼς ἦν, σταδίου μὲν μῆκος, εὖρος δὲ τρίπλεθρος, ὕψος δ' ἐπὶ τούτοις σύμμετρον ἰδεῖν, εἶδος δέ τι βαρβαρικὸν ἔχοντος. πάντα δὲ ἔξωθεν περιήλειψαν τὸν νεὼν ἀργύρῳ, πλὴν τῶν ἀκρωτηρίων, τὰ δὲ ἀκρωτήρια χρυσῷ: τὰ δ' ἐντός, τὴν μὲν ὀροφὴν ἐλεφαντίνην ἰδεῖν πᾶσαν χρυσῷ καὶ ἀργύρῳ καὶ ὀρειχάλκῳ πεποικιλμένην, τὰ δὲ ἄλλα πάντα τῶν τοίχων τε καὶ κιόνων καὶ ἐδάφους ὀρειχάλκῳ περιέλαβον. χρυσᾶ δὲ ἀγάλματα ἐνέστησαν, τὸν μὲν θεὸν ἐφ' ἅρματος ἑστῶτα ἓξ ὑποπτέρων ἵππων ἡνίοχον, αὐτόν τε ὑπὸ μεγέθους τῇ κορυφῇ τῆς ὀροφῆς ἐφαπτόμενον, Νηρῇδας δὲ ἐπὶ δελφίνων ἑκατὸν κύκλῳ -τοσαύτας γὰρ ἐνόμιζον αὐτὰς οἱ τότε εἶναι- πολλὰ δ' ἐντὸς ἄλλα ἀγάλματα ἰδιωτῶν ἀναθήματα ἐνῆν. περὶ δὲ τὸν νεὼν ἔξωθεν εἰκόνες ἁπάντων ἕστασαν ἐκ χρυσοῦ, τῶν γυναικῶν καὶ αὐτῶν ὅσοι τῶν δέκα ἐγεγόνεσαν βασιλέων, καὶ πολλὰ ἕτερα ἀναθήματα μεγάλα τῶν τε βασιλέων καὶ ἰδιωτῶν ἐξ αὐτῆς τε τῆς πόλεως καὶ τῶν ἔξωθεν ὅσων ἐπῆρχον. Βωμός τε δὴ συνεπόμενος ἦν τὸ μέγεθος καὶ τὸ τῆς ἐργασίας ταύτῃ τῇ κατασκευῇ, καὶ τὰ βασίλεια κατὰ τὰ αὐτὰ πρέποντα μὲν τῷ τῆς ἀρχῆς μεγέθει, πρέποντα δὲ τῷ περὶ τὰ ἱερὰ κόσμῳ. ταῖς δὲ δὴ κρήναις, τῇ τοῦ ψυχροῦ καὶ τῇ τοῦ θερμοῦ νάματος, πλῆθος μὲν ἄφθονον ἐχούσαις, ἡδονῇ δὲ καὶ ἀρετῇ τῶν ὑδάτων πρὸς ἑκατέρου τὴν χρῆσιν θαυμαστοῦ πεφυκότος, ἐχρῶντο περιστήσαντες οἰκοδομήσεις καὶ δένδρων φυτεύσεις πρεπούσας ὕδασι, δεξαμενάς τε αὖ τὰς μὲν ὑπαιθρίους, τὰς δὲ χειμερινὰς τοῖς θερμοῖς λουτροῖς ὑποστέγους περιτιθέντες, χωρὶς μὲν βασιλικάς, χωρὶς δὲ ἰδιωτικάς, ἔτι δὲ γυναιξὶν ἄλλας καὶ ἑτέρας ἵπποις καὶ τοῖς ἄλλοις ὑποζυγίοις, τὸ πρόσφορον τῆς κοσμήσεως ἑκάστοις ἀπονέμοντες. τὸ δὲ ἀπορρέον ἦγον ἐπὶ τὸ τοῦ Ποσειδῶνος ἄλσος, δένδρα παντοδαπὰ κάλλος ὕψος τε δαιμόνιον ὑπ' ἀρετῆς τῆς γῆς ἔχοντα, καὶ ἐπὶ τοὺς ἔξω κύκλους δι' ὀχετῶν κατὰ τὰς γεφύρας ἐπωχέτευον: οὗ δὴ πολλὰ μὲν ἱερὰ καὶ πολλῶν θεῶν, πολλοὶ δὲ κῆποι καὶ πολλὰ γυμνάσια ἐκεχειρούργητο, τὰ μὲν ἀνδρῶν, τὰ δὲ ἵππων χωρὶς ἐν ἑκατέρᾳ τῇ τῶν τροχῶν νήσῳ, τά τε ἄλλα καὶ κατὰ μέσην τὴν μείζω τῶν νήσων ἐξῃρημένος ἱππόδρομος ἦν αὐτοῖς, σταδίου τὸ πλάτος ἔχων, τὸ δὲ μῆκος περὶ τὸν κύκλον ὅλον ἀφεῖτο εἰς ἅμιλλαν τοῖς ἵπποις. δορυφορικαὶ δὲ περὶ αὐτὸν ἔνθεν τε καὶ ἔνθεν οἰκήσεις ἦσαν τῷ πλήθει τῶν δορυφόρων: τοῖς δὲ πιστοτέροις ἐν τῷ μικροτέρῳ τροχῷ καὶ πρὸς τῆς ἀκροπόλεως μᾶλλον ὄντι διετέτακτο ἡ φρουρά, τοῖς δὲ πάντων διαφέρουσιν πρὸς πίστιν ἐντὸς τῆς ἀκροπόλεως περὶ τοὺς βασιλέας αὐτοὺς ἦσαν οἰκήσεις δεδομέναι. τὰ δὲ νεώρια τριήρων μεστὰ ἦν καὶ σκευῶν ὅσα τριήρεσιν προσήκει, πάντα δὲ ἐξηρτυμένα ἱκανῶς. καὶ τὰ μὲν δὴ περὶ τὴν τῶν βασιλέων οἴκησιν οὕτω κατεσκεύαστο: διαβάντι δὲ τοὺς λιμένας ἔξω τρεῖς ὄντας ἀρξάμενον ἀπὸ τῆς θαλάττης ᾔειν ἐν κύκλῳ τεῖχος, πεντήκοντα σταδίους τοῦ μεγίστου τροχοῦ τε καὶ λιμένος ἀπέχον πανταχῇ, καὶ συνέκλειεν εἰς ταὐτὸν πρὸς τὸ τῆς διώρυχος στόμα τὸ πρὸς θαλάττης. τοῦτο δὴ πᾶν συνῳκεῖτο μὲν ὑπὸ πολλῶν καὶ πυκνῶν οἰκήσεων, ὁ δὲ ἀνάπλους καὶ ὁ μέγιστος λιμὴν ἔγεμεν πλοίων καὶ ἐμπόρων ἀφικνουμένων πάντοθεν, φωνὴν καὶ θόρυβον παντοδαπὸν κτύπον τε μεθ' ἡμέραν καὶ διὰ νυκτὸς ὑπὸ πλήθους παρεχομένων. τὸ μὲν οὖν ἄστυ καὶ τὸ περὶ τὴν ἀρχαίαν οἴκησιν σχεδὸν ὡς τότ' ἐλέχθη νῦν διεμνημόνευται.

Ὅπως ἐλέχθη νωρίτερα γιὰ τὴν κλήρωσιν ποὺ ἔκαναν οἱ θεοί, ὅτι κατένειμαν ὅλη τὴν γῆ καὶ ὁρισμένοι πῆραν μεγαλύτερες περιοχές, ἐνῶ ἄλλοι μικρότερες, στὶς ὁποῖες ἔφτιαξαν βωμοὺς καὶ κανόνισαν τὶς θυσίες ποὺ ἔπρεπε νὰ γίνονται πρὸς τιμήν τους, ἔτσι κι ὁ Ποσειδῶν, ποὺ τοῦ ἔτυχε ἡ νῆσος Ἀτλαντίς, ἐγκατέστησε ἐκεῖ τὰ παιδιὰ ποὺ εἶχε ἀποκτήσει μὲ μία θνητὴ γυναῖκα σὲ κάποια περιοχὴ ἐκείνης τῆς νήσου. Πρὸς τὴν θάλασσα, στὸ κέντρον τῆς νήσου, ὑπῆρχε πεδιάδα ποὺ λέγεται ὅτι ἦταν ἡ ὡραιοτέρα καὶ πιὸ εὔφορη σ’ ὁλόκληρον τὸν κόσμον. Κοντὰ στὸ κέντρον της, σὲ ἀπόστασιν πενήντα σταδίων*¹ ( =9250 μ. μὲ γνώμονα τὸ ἀττικὸν στάδιον, ποὺ ἰσοδυναμοῦσε μὲ περίπου 185 μ.) ἀπ’ τὸ μέσον τῆς νήσου, βρισκόταν ἕνα χαμηλὸν ὄρος, ὅπου ἐκεῖ κατοικοῦσε κάποιος ἀπ’ τοὺς πρώτους ἀνθρώπους ποὺ γεννήθηκαν ἀπ’ τὴν γῆ, τοῦ ὁποῖου τὸ ὄνομα ἦταν Εὐήνωρ, καὶ ὁ ὁποῖος συνοικοῦσε ἐκεῖ μὲ τὴν γυναῖκα του Λευκίππη. Γέννησαν μοναχοκόρη τὴν Κλειτώ. Ὅταν ἡ κοπέλα ἔφτασε σὲ ἡλικία γάμου, πέθαναν ἡ μήτηρ καὶ ὁ πατήρ της κι ὁ Ποσειδῶν ποθώντας τήν συνευρέθηκε μαζί της καὶ ὠχύρωσε τὸ ὄρος ὅπου αὐτὴ κατοικοῦσε κάνοντάς το εὐερκὲς/ περιφραγμένον ἀπὸ παντοῦ.

Ἔφτιαξε γύρω του ἐναλλὰξ κυκλικὲς ζῶνες θαλάσσης καὶ γῆς, ἄλλες μικρότερες καὶ ἄλλες μεγαλύτερες, δύο χερσαῖες καὶ τρεῖς θαλάσσιες ζῶνες στὴν μέση τῆς νήσου, τόσο στρογγυλὲς σὰν νὰ τὶς εἶχε τορνέψει καὶ σὲ ἴσην ἀπόστασιν ἀπὸ ὅλες τὶς ἄκρες του, ὥστε νὰ εἶναι ἄβατον στοὺς ἀνθρώπους, ἀφοῦ τότε οὔτε πλοῖα ὑπῆρχαν, οὔτε ἀκόμα ἔπλεον. Αὐτὸς στόλισε εὐμαρῶς τὴν νῆσον ποὺ βρισκόταν στὸ μέσον, ὡς θεὸς ποὺ ἦταν, ἀφοῦ ἐκόμισε ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸν τῆς γῆς δύο εἰδῶν νερά, τὸ μὲν θερμὸν, τὸ δὲ ψυχρόν, τὸ ὁποῖον ἔρρεε ἀπὸ μία κρήνη, κάνοντας τὴν γῆ νὰ παραγάγει ἄφθονη καὶ κάθε εἴδους τροφή.

Ἀφοῦ γέννησε καὶ ἔθρεψε πέντε ζευγάρια διδύμων υἰῶν, κατένειμε ὅλη τὴν νῆσον Ἀτλαντίδα σὲ δέκα μέρη καὶ στὸν μεγαλύτερον ἀπὸ ὅσους εἶχαν γεννηθεῖ πρῶτοι ἔδωσε τὴν μητρικὴ κατοικία μὲ ὁλόκληρον τὸν χῶρον τριγύρω, ποὺ ἦταν ἡ καλλιτέρα καὶ ἡ μεγαλυτέρα ἀπὸ ὅλες καὶ τὸν κατέστησε βασιλέα τῶν ἄλλων, καὶ τοὺς ἄλλους ἄρχοντες πολλῶν ἀνθρώπων, δίδοντας στὸν καθέναν τους μεγάλες ἐκτάσεις γῆς. Ἀκόμα, ἐθεσε σὲ ὅλους ὀνόματα κι ὁ μεγαλύτερος καὶ πρῶτος βασιλεὺς ἐκ τοῦ ὁποίου ὠνομάσθη ὁλόκληρη ἡ νῆσος καὶ τὸ πέλαγος (ὠκεανός), τὸ λεχθὲν Ἀτλαντικόν, ἐλέγετο Ἄτλας. Ὁ ἄλλος/δίδυμος ποὺ ἐγεννήθη μαζὶ μὲ αὐτὸν πῆρε μὲ κλῆρον τὴν ἄκρη τῆς νήσου, ἡ ὁποία βρισκόταν κοντὰ στὶς στῆλες τοῦ Ἡρακλέους, τὴν περιοχὴ ποὺ τώρα λέγεται Γαδειρική, -ἐλέγετο- ἑλληνιστὶ Εὔμηλος καὶ στὴν ντοπιολαλιὰ Γάδειρος*², ἀπὸ τὴν ὁποία ὅλος ὁ τόπος πῆρε τὸ ὄνομά του.

Ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ γεννήθηκαν δεύτερα ὠνόμασε τὸν μὲν Ἀμφήρη, τὸν δὲ Εὐαίμονα. Ἀπὸ τὰ τρίτα, ἀυτὸν ποὺ ἐγεννήθη πρῶτος τὸν ὠνόμασε Μνησέα καὶ τὸν γεννηθέντα μετὰ ἀπὸ αὐτόν Αὐτόχθονα. Ἀπὸ τὰ τέταρτα δίδυμα τὸν πρῶτον τὸν ὠνόμασε Ἐλάσιππον καὶ στὸν ἄλλον Μήστορα. Ἀπ’ τὰ πέμπτα, στὸν πρῶτον ἐτέθη τὸ ὄνομα Ἀζάης καὶ στὸν δεύτερον τὸ ὄνομα Διαπρεπής. Αὐτοὶ λοιπὸν καὶ οἱ ἀπόγονοί τους κατοίκησαν ἐπὶ πολλὲς γενιὲς ἐκεῖ καὶ ἐξουσίαζαν τὶς περισσότερες νήσους τοῦ πελάγους κι ἀκόμα, ὅπως εἰπώθη καὶ πιὸ πρίν, ἅπλωσαν τὴν ἐξουσία τους καὶ στὸ ἐσωτερικὸν τῶν στηλῶν τοῦ Ἡρακλέους, μέχρι τὴν Αἴγυπτον καὶ τὴν Τυρρηνία. Ἀπὸ τὸν Ἄτλαντα ἐδημιουργήθη μεγάλη γενιὰ μὲ σημαντικοὺς ἀπογόνους· ὁ μεγαλύτερος ποὺ γινόταν πάντα βασιλεύς παρέδιδε στὸ μεγαλύτερον ἀπόγονόν του τὴν βασιλεία καὶ ἔτσι τὴν διατηροῦσαν ἐπὶ πολλὲς γενιές, ἀποκτώντας τόσα πλούτη ποὺ καμμία δυναστεία δὲν εἶχε πρὶν ἀπ’ αὐτούς, ἀλλὰ οὔτε καὶ στὸ μέλλον μπορεῖ νὰ ἀποκτήσει ἄλλη. Ἔβρισκαν ἐπίσης ὁτιδήποτε χρειάζονταν, εἴτε μέσα στὴν πόλιν, εἴτε στὴν ὑπόλοιπη χώρα, εἴτε γιατὶ ὡς ἄρχοντες ποὺ ἦταν, ἔφερναν ἀγαθὰ καὶ ἔξωθεν. Πάρα πολλὰ καὶ ἡ νῆσος ἡ ἴδια τοὺς παρεῖχε γιὰ τὶς κατασκευὲς τῆς καθημερινότητός τους καὶ  κατὰ πρῶτον τὰ μέταλλα, ποὺ βγαίνουν ἀπ’ τὰ ὀρυχεῖα στερεὰ καὶ γεννιοῦνται σὲ ῥευστὴ κατάστασιν· ὑπῆρχε ἀκόμα καὶ τὸ νῦν ὀνομαζόμενον, ποὺ τότε ἦταν κάτι περισσότερον ἀπ’ τὸ ὄνομά του, ὁ ὀρείχαλκος, ποὺ ἔβγαινε ἀπὸ τὴν γῆ σὲ πολλὲς περιοχὲς τῆς νήσου καὶ ἦταν τὸ πιὸ πολύτιμο πρᾶγμα μετὰ τὸν χρυσὸν καὶ ξυλεία, ποὺ τὴν χρησιμοποιοῦν οἱ ξυλουργοὶ στὴν ἐργασία τους, ἔβγαζε ἄφθονη καὶ εἶχε ὅλα τὰ εἴδη ἡμέρων καὶ ἀγρίων ζώων.

Τότε μάλιστα ὑπῆρχαν σὲ αὐτὴν καὶ πολλοὶ ἐλέφαντες. Διέθετε τροφὴ γιὰ τὰ ζῶα ποὺ ζοῦν στοὺς βάλτους, στὶς λίμνες καὶ στὰ ποτάμια, ἀλλὰ καὶ γιὰ ὅσα τριγυρίζουν στὰ ὄρη καὶ στὶς πεδιάδες καὶ ἡ τροφὴ ἦταν τόσο πλουσία ποὺ ἐπαρκοῦσε ἀκόμα καὶ γιὰ τοὺς ἐλέφαντες, οἱ ὁποῖοι ἀπὸ τὴν φύσιν τους εἶναι μεγάλοι καὶ πολυβορώτατοι. Ἐκτός ἀπ’ αὐτά, ἔβγαζε καὶ ἔτρεφε σὲ μεγάλες ποσότητες ὅσα τώρα βγάζει ἡ γῆ μυρωδικά, ῥίζες, βότανα καὶ δέντρα ἤ οὐσίες ἀπὸ ἄνθη καὶ καρπούς. Ὑπῆρχαν ἀκόμα χλωροὶ καὶ ξηροὶ καρποὶ ποὺ τοὺς χρησιμοποιοῦμε γιὰ φαγητό -τοὺς καρποὺς αὐτούς, τοὺς ὀνομάζουμε ὄσπρια- καθῶς καὶ καρποὶ δέντρων ἀπ’ τοὺς ὁποίους φτιάχνουμε ποτά, φαγητὰ ἤ ἀλείμματα, καὶ καρποὶ ποὺ ἐπειδὴ τοὺς καλλιεργοῦμε τόσον γιὰ ψυχαγωγία, ὅσον καὶ γιὰ εὐχαρίστησιν ἔγιναν δυσθησαύριστοι (ἀποθηκεύονταν δύσκολα)· ὑπῆρχαν καὶ τὰ μεταδόρπια (μετὰ τὸ φαγητό) φροῦτα ποὺ δίνουμε σὲ ὅσους θέλουν νὰ ἀνακουφίσουν τὸ φορτωμένο στομάχι τους. Ὅλα αὐτὰ βρίσκονταν σὲ μεγάλη ἀφθονία καὶ μὲ ἀπέραντη ὀμορφιὰ πάνω σ’ ἐκείνη τὴν κάποτε ὑφ’ ἥλιον ἱερὰ νῆσον. Παίρνοντας λοιπὸν τόσα πολλὰ προϊόντα ἀπὸ τὴν γῆ, οἱ κάτοικοι τῆς νήσου κατεσκεύαζον ναούς, βασιλικὲς οἰκήσεις, λιμένες, ναυστάθμους καὶ ὅλα τὰ ἄλλα ἔργα ποὺ χρειαζόταν ἡ χώρα τους.

Πρῶτα ἐγεφύρωσαν τοὺς κύκλους θαλάσσης ποὺ βρίσκονταν γύρω ἀπ’ τὴν ἀρχαία μητρόπολιν κι ἔφτιαξαν δρόμον ποὺ ὡδηγοῦσε μέχρι τὰ βασιλικὰ ἀνάκτορα, τὰ ὁποῖα εἶχαν χτίσει στὸ σημεῖον ὅπου κατοίκησε ὁ θεὸς καὶ οἱ πρόγονοί τους. Κι ἐπειδή, παρ’ ὅτι ἦταν στολισμένα, κάθε βασιλεὺς ποὺ τὰ ἐδέχετο ἀπό τὸν προηγούμενον προσέθετε νέα στολίδια, προσπαθώντας νὰ ξεπεράσει τὸν προκάτοχόν του, τὰ ἀνάκτορα ἔγιναν τελικῶς ἀσύγκριτα χάριν στὸ μεγαλεῖον καὶ τὴν ὀμορφιά τους. Ἀρχίζοντας ὕστερα ἀπ’ τὴν θάλασσα τοῦ ἐξωτερικοῦ κύκλου, διήνοιξαν διώρυγα ποὺ εἶχε τρία πλέθρα*¹ πλάτος (92,5 μέτρα), βάθος ἑκατό πόδια*¹ (30,83 μέτρα) καὶ μῆκος πενήντα στάδια (περίπου 9250 μέτρα). Ἔτσι ἀκόμα καὶ τὰ μεγαλύτερα πλοῖα μποροῦσαν νὰ διέλθουν ἀπ’ τὸ στόμιόν της καὶ νὰ φτάνουν μέχρι τὸ λιμάνι.

Ἔκαναν ἐπίσης ἄνοιγμα στὶς ἐσωτερικὲς ζῶνες τῆς ξηρᾶς, ποὺ χώριζαν τὶς λωρίδες τῆς θαλάσσης κοντὰ στὸ σημεῖον ποὺ βρίσκονταν οἱ γέφυρες, τὸ ὁποῖον ὡδηγοῦσε ἀπὸ κύκλο σὲ κύκλο καὶ ἦταν τόσο, ὥστε νὰ χωρᾶ μία τριήρης. Τὸ κάλυψαν μὲ στέγη ἀπὸ πάνω, ἀφοῦ τὸ ἐπίπεδον τῆς ξηρᾶς βρισκόταν ἀρκετὰ ψηλότερα ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια τῆς θαλάσσης, ἔτσι ὥστε τὰ πλοῖα νὰ περνοῦν ἀπὸ κάτω. Ἡ μεγαλυτέρα ἀπ’ αὐτὲς τὶς κυκλικὲς ζῶνες, ποὺ ἐπικοινωνοῦσε ἄμεσα μὲ τὴν θάλασσα, εἶχε πλάτος τρία στάδια ( =555 μέτρα) καὶ τὸ πρόχωμα ποὺ ἀκολουθοῦσε στὴν συνέχεια εἶχε τὸ ἴδιο μῆκος. Ἀπ’ τὶς ἄλλες δύο ζῶνες, ἡ θαλασσινὴ εἶχε πλάτος δύο στάδια ( =370 μέτρα), ἐνῶ ἴση ἦταν πάλι καὶ ἡ ζώνη τῆς ξηρᾶς. Ὁ κύκλος ποὺ περιερχόταν στὴν κεντρικὴ νῆσον εἶχε ἕνα στάδιο πλάτος ( =185 μέτρα), ἐνῶ ἡ διάμετρος τῆς νήσου στὴν ὁποία βρισκόταν τὸ παλάτι ἦταν πέντε στάδια ( =925 μέτρα). Ἡ νῆσος, οἱ ζῶνες γύρω της καὶ ἡ γέφυρα ποὺ εἶχε πλάτος ἑνὸς πλέθρου ( =30,83 μέτρα) περιφράχτηκαν μὲ πέτρινον τεἶχος κι ἀπ’ τὶς δύο πλευρές. Στὶς ἄκρες κάθε γέφυρας, πάνω ἀπ’ τὰ περάσματα πρὸς τὴν θάλασσα, ἔφτιαξαν πύργους καὶ πύλες. Τὶς πέτρες ποὺ χρειάζονταν γιὰ τὸν σκοπὸν αὐτὸν τὶς ἔβγαζαν ἀπ’ τὰ λατομεῖα ποὺ ὑπῆρχαν τόσον στὴν κεντρικὴ νῆσον, ὅσον καὶ στὶς ζῶνες τῆς ξηρᾶς ποὺ βρίσκονταν γύρω της. Ἄλλες ἦταν ἄσπρες, ἄλλες μαῦρες κι ἄλλες κόκκινες. Στὸ σημεῖον ἀφ’ ὅπου τὶς ἔβγαζαν δημιουργήθηκαν δύο μεγάλα κοιλώματα, τὰ ὁποῖα ἔκαναν ὑπογείους ναυστάθμους καὶ τὰ σκέπασαν μὲ αὐτὸν τὸν βράχον. Ὁρισμένα ἀπὸ τὰ κτήρια φτιάχτηκαν μὲ πέτρες τοῦ ἰδίου χρώματος, ἄλλα ὅμως ἔγιναν πολύχρωμα, ὥστε νὰ φαίνονται στολισμένα καὶ νὰ σκορπίζουν τὴν εὐχαρίστησιν. Τὴν ἐπιφάνεια τοῦ τείχους ποὺ κάλυπτε ὁλόκληρην τὴν ἐξωτερικὴ ζώνη τὴν σκέπασαν μὲ χαλκὸν ἀντὶ νὰ τὴν βάψουν, ἐνῶ τὴν ἐσωτερικὴ ἐπιφάνεια τὴν ἔντυσαν μὲ κασσίτερον. Τὸ τεῖχος τῆς ἀκροπόλεως ἐκαλύφθη μὲ ἀστραφτερὸν ὀρείχαλκον ποὺ ἔλαμπε σὰν φωτιά.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΑΝΑΚΤΟΡΩΝ

Τὰ ἀνάκτορα ποὺ βρίσκονταν μέσα στὴν ἀκρόπολιν ἦταν φτιαγμένα ὡς ἑξῆς: Στὴν μέση ὑπῆρχε ναὸς ἀφιερωμένος στὴν Κλειτὼ καὶ τὸν Ποσειδῶνα, τριγυρισμένος ἀπὸ χρυσὸ τοῖχον ποὺ δὲν ἐπετρέπετο νὰ τὸν πλησιάσει κανείς. Σὲ ἐκεῖνον τὸ σημεῖον εἶχαν σμίξει γιὰ πρώτη φορὰ αὐτοὶ οἱ δύο καὶ γέννησαν τὰ παιδιὰ ποὺ ἔγιναν ἀρχηγοὶ τῶν δέκα βασιλικῶν οἰκογενειῶν. Ἐκεῖ πήγαιναν κάθε χρόνο ἐκπρόσωποι τῶν δέκα περιφερειῶν ποὺ μοιράστηκαν μὲ κλῆρον, γιὰ νὰ προσφέρουν τοὺς πιὸ διαλεχτοὺς καρποὺς τῆς γῆς ἀφιέρωμα στὸν κάθε θεόν.

Ὑπῆρχε ναὸς τοῦ Ποσειδῶνος ποὺ εἶχε μῆκος ἕνα στάδιο ( =185 μέτρα), πλάτος τρία πλέθρα ( =92,5 μέτρα, ἤτοι τὸ πλάτος του ἦταν τὸ ἥμισυ τοῦ μήκους του) καὶ ὕψος ἀνάλογον μὲ τὶς ἄλλες διαστάσεις, ὅπως τὸ βλέπει κανείς, ἀλλὰ ἡ μορφή του ἦταν κάπως βαρβαρική. Ἀπ’ ἔξω ἦταν ντυμένος ὁλόκληρος μὲ ἀσήμι, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς γωνίες του ποὺ ἦταν χρυσές. Ἡ ὀροφή του στὸ ἐσωτερικὸ ἦταν φτιαγμένη ἀπὸ ἐλεφαντοστοῦν καὶ εἶχε χρυσᾶ, ἀσημένια καὶ ὀρειχάλκινα στολίδια. Τὰ ὑπόλοιπα σημεῖα, τοὺς τοίχους, τοὺς κίονες καὶ τὸ δάπεδον τὰ κάλυψαν μὲ ὀρείχαλκον. Μέσα στὸν ναὸν ἔστησαν τὸ χρυσὸ ἄγαλμα τοῦ Ποσειδῶνος ποὺ ἦταν ὄρθιος στὸ ἅρμα του καὶ ὡδηγοῦσε τὰ ἕξι φτερωτά του ἄλογα. Ἦταν τόσο ψηλὸς ποὺ τὸ κεφάλι του ἄγγιζε τὴν σκεπὴ τοῦ ναοῦ. Γύρω του ὑπῆρχαν ἑκατὸ ἀγάλματα Νηρηίδων πάνω σὲ δελφίνια, γιατὶ οἱ τότε ἄνθρωποι πίστευαν ὅτι τόσες ἦταν οἱ Νηρηίδες. Ἀκόμα ὑπῆρχαν πολλὰ ἄλλα ἀγάλματα, τὰ ὁποῖα εἶχαν ἀφιερώσει διάφοροι ἰδιῶτες.

Στὸ ἐξωτερικὸν μέρος γύρω ἀπὸ τὸν ναὸν βρίσκονταν χρυσὲς εἰκόνες ὅλων τῶν βασιλέων καὶ τῶν συζύγων τους ποὺ κατήγοντο ἀπὸ τὰ δέκα ἀδέλφια, καθῶς καὶ πολλὰ ἄλλα ἀφιερώματα τῶν ἰδίων ἤ ἄλλων ἀτόμων, ὄχι μόνον ἀπὸ τὴν πολιτεία ἀλλὰ καὶ ἀπ’ τὰ ὑπόλοιπα μέρη ποὺ ἐξουσίαζε αὐτὴ ἡ χώρα.

Ὁ βωμὸς ἦταν ἀνάλογος στὸ μέγεθος καὶ στὴν ἐμφάνισιν μὲ τὸ περιβάλλον, ἐνῶ τὰ ἀνάκτορα ταίριαζαν μὲ τὴν ἰσχῦν τῆς πολιτείας κι ἐπίσης μὲ τὸ μεγαλεῖον τοῦ ναοῦ. Οἱ κρῆνες ποὺ εἶχαν τὸ κρύο καὶ τὸ θερμὸν νερό, ἦταν πλούσιες κι ἐπειδὴ μὲ τὰ ὄμορφα καὶ θεραπευτικὰ ὕδατά τους ἐξυπηρετοῦσαν ἰδιαιτέρως τοὺς κατοίκους, ἔφτιαξαν γύρω τους διάφορες ἐγκαταστάσεις καὶ φύτεψαν ὑδρόφιλα φυτά. Ἀκόμα κατεσκεύασαν δεξαμενές, τόσον ὑπαιθρίους, ὅσον καὶ ὑπόστεγες/ κλειστὲς γιὰ νὰ χρησιμοποιοῦνται τὸν χειμῶνα ὡς θερμὰ λουτρά, χωριστὰ τῶν βασιλέων, χωριστὰ τῶν πολιτῶν, ἐνῶ ὑπῆρχαν ἀκόμα καὶ μερικὲς γιὰ τὶς γυναῖκες, ὁρισμένες γιὰ τὰ ἄλογα καὶ γιὰ τὰ κατοικίδια ζῶα, διακοσμώντας καθεμιὰ μὲ τὸν ἀνάλογον στολισμόν. Τὸ νερὸ ποὺ ἔτρεχε ἀπὸ τὶς δεξαμενὲς ὡδηγεῖτο στὸ ἱερὸν ἅλσος τοῦ Ποσειδῶνος, ποὺ εἶχε κάθε εἴδους ὄμορφα καὶ ψηλὰ δέντρα, χάριν στὴν γονιμότητα τοῦ ἐδάφους. Μὲ αὐλάκια διωχέτευον τὸ νερὸ ἀπὸ τὶς δεξαμενές μέχρι τὶς γέφυρες στὶς ἐξωτερικὲς ζῶνες, ὅπου ὑπῆρχαν ναοὶ πολλῶν θεῶν, κῆποι καὶ γυμναστήρια γιὰ ἄνδρες καὶ ἄλογα ὁλόγυρα τῆς νήσου.

Στὸ κέντρον τοῦ μεγαλυτέρου νησιοῦ ὑπῆρχε ἕνας ξεχωριστὸς ἱππόδρομος μὲ πλάτος ἕνα στάδιον ( =185 μέτρα) καὶ μῆκος ὅσο ἡ περιφέρεια τοῦ νησιοῦ, ποὺ τὸν χρησιμοποιοῦσαν γιὰ ἱππικὰ ἀγωνίσματα. Στὶς δύο πλευρὲς τοῦ ἱπποδρόμου ὑπῆρχαν οἱ κατοικίες τοῦ πλήθους τῶν σωματοφυλάκων τοῦ βασιλέως, οἱ πιὸ πιστοὶ ὅμως ζοῦσαν στὴν δευτέρα ζώνη, ποὺ βρισκόταν πιὸ κοντὰ στὴν Ἀκρόπολιν. Ὅσοι ἦταν ἀκόμα πιὸ ἀφοσιωμένοι ἀπὸ τοὺς ἄλλους εἶχαν κατοικίες μέσα στὴν Ἀκρόπολιν, γύρω ἀπ’ τ’ ἀνάκτορα. Οἱ ναύσταθμοι ἦταν γεμάτοι μὲ τριήρεις καὶ ἦταν ἐξοπλισμένοι ἱκανῶς. Τὰ σχετικὰ λοιπὸν μὲ τὶς βασιλικὲς κατοικίες ἔτσι ἦταν κατασκευασμένα.

Ὅταν κάποιος διέσχιζε τὰ λιμάνια, ποὺ ἦταν τρία, γιὰ νὰ βγεῖ ἔξω, ἔβλεπε ἕνα τεῖχος ποὺ ἄρχιζε ἀπ’ τὴν θάλασσα καὶ περιτριγύριζε τὸ νησὶ σὲ ἀπόστασιν πενήντα σταδίων ( =9250 μέτρων) ἀπ’ τὴν μεγαλυτέρα ζώνη καὶ τὸ μεγαλύτερον λιμάνι, γιὰ νὰ καταλήξει στὸ στόμιον τῆς διώρυγος ποὺ βρισκόταν κοντὰ στὴν θάλασσα. Ἐκεῖ ὑπῆρχαν ἀμέτρητα σπίτια τὸ ἕνα δίπλα στὸ ἄλλο. Ἡ διώρυξ καὶ ὁ μέγας λιμὴν ἦταν γεμάτοι πλοῖα καὶ ἐμπόρους ποὺ ἔρχονταν ἀπὸ ὅλα τὰ μέρη τοῦ κόσμου καὶ ἐπειδὴ ἦταν πολλοί, ἔκαναν φασαρία καὶ κάθε εἴδους θορύβους μέρα καὶ νύχτα. Γιὰ τὴν πόλιν λοιπὸν καὶ τὴν ἀρχαία οἴκησίν της, σχεδὸν ὅπως εἰπώθηκαν τότε, τὰ ἀπομνημόνευσα καὶ τὰ ἀφηγήθηκα.

 

*¹ Ἕνα στάδιον σὲ γενικὲς γραμμές (καθῶς ἀπὸ πόλιν σὲ πόλιν διαφοροποιεῖτο κατὰ κάτι ἑκατοστά) ἰσοδυναμεῖ μὲ 600 πόδια/6 πλέθρα, ἄρα εἶναι περίπου 185 μέτρα.

Ἕνας ἀττικὸς ποῦς ἰσοδυναμεῖ μὲ 0,3083 μέτρα.

Ἕνα πλέθρον ἰσοῦται μὲ 100 ἑλληνικοὺς πόδες (30,83 μέτρα).  

*² Γιὰ τὸ ἑλληνικὸ ὄνομα καὶ τὴν ἱστορία τῶν Γαδείρων (Cadix/Κάντιθ) γράφει ὁ Στέφανος Βυζάντιος (Ἐθνικά, 193) :

«Γάδειρα, πόλις καὶ νῆσος ἐν τῷ ὠκεανῷ στενὴ καὶ περιμήκης, ὡς οὖσα ταινία τῆς ΓΗΣ ΔΕΙΡΑ».

Ἱδρυτής της θεωρεῖται ὁ Ἡρακλῆς κατὰ τὴν περιηγήσιν του στὰ μέρη ἐκεῖνα στὴν πραγματοποίησιν τοῦ ἄθλου μὲ τὰ βόδια τοῦ Γηρυόνου/ «Ἐρύθειαν δὲ τὰ Γάδειρα ἔοικε λέγειν ὁ Φερεκύδης», (Στράβ. Γεωγρ., Γ’, 5,5).

Τὰ Γάδειρα μὲ ἰωνικὴ τροπὴ τοῦ α σὲ η λέγονται Γήδειρα καὶ ἐτυμολογοῦνται ἐκ τῶν «γῆ + δειράς» ( =τράχηλος, λόφος, κορυφογραμμὴ ὀροσειρᾶς).

Γράφει ἡ Τζιροπούλου ( «μαθημ. ἀρχ. ἑλλην, γ’ κυκλ., βιβλ. καθηγ., σελ. 174) σχετικῶς μὲ τὴν ἐτυμολογία τῆς λέξεως :

«Δειρὰς λέγεται καὶ ἐπὶ τοῦ Ἰσθμοῦ τῆς Κορίνθου. Δειρή =τράχηλος, δηλαδὴ ἰσθμός.
«Σκάψας -ὁ Ἡρακλῆς- ἤνοιξε τὸ στενὸν καὶ ἥνωσε τὸν Ὠκεανὸν μὲ τὴν Μεσόγειον θάλασσαν», Ὠγυγία, Δ’, σελ. 478»

Πρόσθετες πληροφορίες ἐπὶ τῶν πλατωνικῶν διαλόγων ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία : «Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Γ’ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΝ ΜΑΘΗΤΟΥ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Γ’ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ», Ζ, ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ, «ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΙΣΤΟΡΙΑ», ΗΡΟΔΟΤΟΣ, «ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ», ΝΟΝΝΟΣ, «ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ», ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, «ΕΘΝΙΚΑ», ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ, «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ», ΣΤΡΑΒΩΝ, «ΠΕΡΙ ΠΟΤΑΜΩΝ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΠΕΡΙ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ ΔΑΙΜΟΝΙΟΥ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΤΙΜΑΙΟΣ», ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, «ΚΡΙΤΙΑΣ», ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, «ΙΣΤΟΡΙΕΣ», ΠΟΛΥΒΙΟΣ,  «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ, «ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ», ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ, «ΠΟΙΚΙΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», ΑΙΛΙΑΝΟΣ, «ΠΕΡΙ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ», ΔΙΩΝ, «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΜΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΩι ΚΥΚΛΩι ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΑΛΗΘΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ», ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ