ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ (ΜΕΡΟΣ 5ον)

Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΠΟΛΟΙΠΗΣ ΧΩΡΑΣ 

Συνεχίζει τὴν διήγησίν του περὶ Ἀτλαντίδος ὁ Κριτίας στὸ ὁμώνυμον σύγγραμμα τοῦ Πλάτωνος (118e-121c) λέγοντας :

«τῆς δ' ἄλλης χώρας ὡς ἡ φύσις εἶχεν καὶ τὸ τῆς διακοσμήσεως εἶδος, ἀπομνημονεῦσαι πειρατέον. πρῶτον μὲν οὖν ὁ τόπος ἅπας ἐλέγετο σφόδρα τε ὑψηλὸς καὶ ἀπότομος ἐκ θαλάττης, τὸ δὲ περὶ τὴν πόλιν πᾶν πεδίον, ἐκείνην μὲν περιέχον, αὐτὸ δὲ κύκλῳ περιεχόμενον ὄρεσιν μέχρι πρὸς τὴν θάλατταν καθειμένοις, λεῖον καὶ ὁμαλές, πρόμηκες δὲ πᾶν, ἐπὶ μὲν θάτερα τρισχιλίων σταδίων, κατὰ δὲ μέσον ἀπὸ θαλάττης ἄνω δισχιλίων. ὁ δὲ τόπος οὗτος ὅλης τῆς νήσου πρὸς νότον ἐτέτραπτο, ἀπὸ τῶν ἄρκτων κατάβορρος. τὰ δὲ περὶ αὐτὸν ὄρη τότε ὑμνεῖτο πλῆθος καὶ μέγεθος καὶ κάλλος παρὰ πάντα τὰ νῦν ὄντα γεγονέναι, πολλὰς μὲν κώμας καὶ πλουσίας περιοίκων ἐν ἑαυτοῖς ἔχοντα, ποταμοὺς δὲ καὶ λίμνας καὶ λειμῶνας τροφὴν τοῖς πᾶσιν ἡμέροις καὶ ἀγρίοις ἱκανὴν θρέμμασιν, ὕλην δὲ καὶ πλήθει καὶ γένεσι ποικίλην σύμπασίν τε τοῖς ἔργοις καὶ πρὸς ἕκαστα ἄφθονον. ὧδε οὖν τὸ πεδίον φύσει καὶ ὑπὸ βασιλέων πολλῶν ἐν πολλῷ χρόνῳ διεπεπόνητο.  τετράγωνον μὲν αὔθ' ὑπῆρχεν τὰ πλεῖστ' ὀρθὸν καὶ πρόμηκες, ὅτι δὲ ἐνέλειπε, κατηύθυντο τάφρου κύκλῳ περιορυχθείσης: τὸ δὲ βάθος καὶ πλάτος τό τε μῆκος αὐτῆς ἄπιστον μὲν λεχθέν, ὡς χειροποίητον ἔργον, πρὸς τοῖς ἄλλοις διαπονήμασι τοσοῦτον εἶναι, ῥητέον δὲ ὅ γε ἠκούσαμεν: πλέθρου μὲν γὰρ βάθος ὀρώρυκτο, τὸ δὲ πλάτος ἁπάντῃ σταδίου, περὶ δὲ πᾶν τὸ πεδίον ὀρυχθεῖσα συνέβαινεν εἶναι τὸ μῆκος σταδίων μυρίων. τὰ δ' ἐκ τῶν ὀρῶν καταβαίνοντα ὑποδεχομένη ῥεύματα καὶ περὶ τὸ πεδίον κυκλωθεῖσα, πρὸς τὴν πόλιν ἔνθεν τε καὶ ἔνθεν ἀφικομένη, ταύτῃ πρὸς θάλατταν μεθεῖτο ἐκρεῖν. ἄνωθεν δὲ ἀπ' αὐτῆς τὸ πλάτος μάλιστα ἑκατὸν ποδῶν διώρυχες εὐθεῖαι τετμημέναι κατὰ τὸ πεδίον πάλιν εἰς τὴν τάφρον τὴν πρὸς θαλάττης ἀφεῖντο, ἑτέρα δὲ ἀφ' ἑτέρας αὐτῶν σταδίους ἑκατὸν ἀπεῖχεν: ᾗ δὴ την τε ἐκ τῶν ὀρῶν ὕλην κατῆγον εἰς τὸ ἄστυ καὶ τἆλλα δὲ ὡραῖα πλοίοις κατεκομίζοντο, διάπλους ἐκ τῶν διωρύχων εἰς ἀλλήλας τε πλαγίας καὶ πρὸς τὴν πόλιν τεμόντες. καὶ δὶς δὴ τοῦ ἐνιαυτοῦ τὴν γῆν ἐκαρποῦντο, χειμῶνος μὲν τοῖς ἐκ Διὸς ὕδασι χρώμενοι, θέρους δὲ ὅσα γῆ φέρει τὰ ἐκ τῶν διωρύχων ἐπάγοντες νάματα.

πλῆθος δέ, τῶν μὲν ἐν τῷ πεδίῳ χρησίμων πρὸς πόλεμον ἀνδρῶν ἐτέτακτο τὸν κλῆρον ἕκαστον παρέχειν ἄνδρα ἡγεμόνα, τὸ δὲ τοῦ κλήρου μέγεθος εἰς δέκα δεκάκις ἦν στάδια, μυριάδες δὲ συμπάντων τῶν κλήρων ἦσαν ἕξ: τῶν δ' ἐκ τῶν ὀρῶν καὶ τῆς ἄλλης χώρας ἀπέραντος μὲν ἀριθμὸς ἀνθρώπων ἐλέγετο, κατὰ δὲ τόπους καὶ κώμας εἰς τούτους τοὺς κλήρους πρὸς τοὺς ἡγεμόνας ἅπαντες διενενέμηντο. τὸν οὖν ἡγεμόνα ἦν τεταγμένον εἰς τὸν πόλεμον παρέχειν ἕκτον μὲν ἅρματος πολεμιστηρίου μόριον εἰς μύρια ἅρματα, ἵππους δὲ δύο καὶ ἀναβάτας, ἔτι δὲ συνωρίδα χωρὶς δίφρου καταβάτην τε μικράσπιδα καὶ τὸν ἀμφοῖν μετ' ἐπιβάτην τοῖν ἵπποιν ἡνίοχον ἔχουσαν, ὁπλίτας δὲ δύο καὶ τοξότας σφενδονήτας τε ἑκατέρους δύο, γυμνῆτας δὲ λιθοβόλους καὶ ἀκοντιστὰς τρεῖς ἑκατέρους, ναύτας δὲ τέτταρας εἰς πλήρωμα διακοσίων καὶ χιλίων νεῶν. τὰ μὲν οὖν πολεμιστήρια οὕτω διετέτακτο τῆς βασιλικῆς πόλεως, τῶν δὲ ἐννέα ἄλλα ἄλλως, ἃ μακρὸς ἂν χρόνος εἴη λέγειν. τὰ δὲ τῶν ἀρχῶν καὶ τιμῶν ὧδ' εἶχεν ἐξ ἀρχῆς διακοσμηθέντα. τῶν δέκα βασιλέων εἷς ἕκαστος ἐν μὲν τῷ καθ' αὑτὸν μέρει κατὰ τὴν αὑτοῦ πόλιν τῶν ἀνδρῶν καὶ τῶν πλείστων νόμων ἦρχεν, κολάζων καὶ ἀποκτεινὺς ὅντιν' ἐθελήσειεν: ἡ δὲ ἐν ἀλλήλοις ἀρχὴ καὶ κοινωνία κατὰ ἐπιστολὰς ἦν τὰς τοῦ Ποσειδῶνος, ὡς ὁ νόμος αὐτοῖς παρέδωκεν καὶ γράμματα ὑπὸ τῶν πρώτων ἐν στήλῃ γεγραμμένα ὀρειχαλκίνῃ, ἣ κατὰ μέσην τὴν νῆσον ἔκειτ' ἐν ἱερῷ Ποσειδῶνος, οἷ δὴ δι' ἐνιαυτοῦ πέμπτου, τοτὲ δὲ ἐναλλὰξ ἕκτου, συνελέγοντο, τῷ τε ἀρτίῳ καὶ τῷ περιττῷ μέρος ἴσον ἀπονέμοντες, συλλεγόμενοι δὲ περί τε τῶν κοινῶν ἐβουλεύοντο καὶ ἐξήταζον εἴ τίς τι παραβαίνοι, καὶ ἐδίκαζον. ὅτε δὲ δικάζειν μέλλοιεν, πίστεις ἀλλήλοις τοιάσδε ἐδίδοσαν πρότερον. ἀφέτων ὄντων ταύρων ἐν τῷ τοῦ Ποσειδῶνος ἱερῷ, μόνοι γιγνόμενοι δέκα ὄντες, ἐπευξάμενοι τῷ θεῷ τὸ κεχαρισμένον αὐτῷ θῦμα ἑλεῖν, ἄνευ σιδήρου ξύλοις καὶ βρόχοις ἐθήρευον, ὃν δὲ ἕλοιεν τῶν ταύρων, πρὸς τὴν στήλην προσαγαγόντες κατὰ κορυφὴν αὐτῆς ἔσφαττον κατὰ τῶν γραμμάτων. ἐν δὲ τῇ στήλῃ πρὸς τοῖς νόμοις ὅρκος ἦν μεγάλας ἀρὰς ἐπευχόμενος τοῖς ἀπειθοῦσιν. ὅτ' οὖν κατὰ τοὺς αὑτῶν νόμους θύσαντες καθαγίζοιεν πάντα τοῦ ταύρου τὰ μέλη, κρατῆρα κεράσαντες ὑπὲρ ἑκάστου θρόμβον ἐνέβαλλον αἵματος, τὸ δ' ἄλλ' εἰς τὸ πῦρ ἔφερον, περικαθήραντες τὴν στήλην: μετὰ δὲ τοῦτο χρυσαῖς φιάλαις ἐκ τοῦ κρατῆρος ἀρυτόμενοι, κατὰ τοῦ πυρὸς σπένδοντες ἐπώμνυσαν δικάσειν τε κατὰ τοὺς ἐν τῇ στήλῃ νόμους καὶ κολάσειν εἴ τίς τι πρότερον παραβεβηκὼς εἴη, τό τε αὖ μετὰ τοῦτο μηδὲν τῶν γραμμάτων ἑκόντες παραβήσεσθαι, μηδὲ ἄρξειν μηδὲ ἄρχοντι πείσεσθαι πλὴν κατὰ τοὺς τοῦ πατρὸς ἐπιτάττοντι νόμους. ταῦτα ἐπευξάμενος ἕκαστος αὐτῶν αὑτῷ καὶ τῷ ἀφ' αὑτοῦ γένει, πιὼν καὶ ἀναθεὶς τὴν φιάλην εἰς τὸ ἱερὸν τοῦ θεοῦ, περὶ τὸ δεῖπνον καὶ τἀναγκαῖα διατρίψας, ἐπειδὴ γίγνοιτο σκότος καὶ τὸ πῦρ ἐψυγμένον τὸ περὶ τὰ θύματα εἴη, πάντες οὕτως ἐνδύντες ὅτι καλλίστην κυανῆν στολήν, ἐπὶ τὰ τῶν ὁρκωμοσίων καύματα χαμαὶ καθίζοντες, νύκτωρ, πᾶν τὸ περὶ τὸ ἱερὸν ἀποσβεννύντες πῦρ, ἐδικάζοντό τε καὶ ἐδίκαζον εἴ τίς τι παραβαίνειν αὐτῶν αἰτιῷτό τινα: δικάσαντες δέ, τὰ δικασθέντα, ἐπειδὴ φῶς γένοιτο, ἐν χρυσῷ πίνακι γράψαντες μετὰ τῶν στολῶν μνημεῖα ἀνετίθεσαν. νόμοι δὲ πολλοὶ μὲν ἄλλοι περὶ τὰ γέρα τῶν βασιλέων ἑκάστων ἦσαν ἴδιοι, τὰ δὲ μέγιστα, μήτε ποτὲ ὅπλα ἐπ' ἀλλήλους οἴσειν βοηθήσειν τε πάντας, ἄν πού τις αὐτῶν ἔν τινι πόλει τὸ βασιλικὸν καταλύειν ἐπιχειρῇ γένος, κοινῇ δέ, καθάπερ οἱ πρόσθεν, βουλευόμενοι τὰ δόξαντα περὶ πολέμου καὶ τῶν ἄλλων πράξεων, ἡγεμονίαν ἀποδιδόντες τῷ Ἀτλαντικῷ γένει. θανάτου δὲ τὸν βασιλέα τῶν συγγενῶν μηδενὸς εἶναι κύριον, ὃν ἂν μὴ τῶν δέκα τοῖς ὑπὲρ ἥμισυ δοκῇ. ταύτην δὴ τοσαύτην καὶ τοιαύτην δύναμιν ἐν ἐκείνοις τότε οὖσαν τοῖς τόποις ὁ θεὸς ἐπὶ τούσδε αὖ τοὺς τόπους συντάξας ἐκόμισεν ἔκ τινος τοιᾶσδε, ὡς λόγος, προφάσεως. ἐπὶ πολλὰς μὲν γενεάς, μέχριπερ ἡ τοῦ θεοῦ φύσις αὐτοῖς ἐξήρκει, κατήκοοί τε ἦσαν τῶν νόμων καὶ πρὸς τὸ συγγενὲς θεῖον φιλοφρόνως εἶχον: τὰ γὰρ φρονήματα ἀληθινὰ καὶ πάντῃ μεγάλα ἐκέκτηντο, πρᾳότητι μετὰ φρονήσεως πρός τε τὰς ἀεὶ συμβαινούσας τύχας καὶ πρὸς ἀλλήλους χρώμενοι, διὸ πλὴν ἀρετῆς πάντα ὑπερορῶντες μικρὰ ἡγοῦντο τὰ παρόντα καὶ ῥᾳδίως ἔφερον οἷον ἄχθος τὸν τοῦ χρυσοῦ τε καὶ τῶν ἄλλων κτημάτων ὄγκον, ἀλλ' οὐ μεθύοντες ὑπὸ τρυφῆς διὰ πλοῦτον ἀκράτορες αὑτῶν ὄντες ἐσφάλλοντο, νήφοντες δὲ ὀξὺ καθεώρων ὅτι καὶ ταῦτα πάντα ἐκ φιλίας τῆς κοινῆς μετ' ἀρετῆς αὐξάνεται, τῇ δὲ τούτων σπουδῇ καὶ τιμῇ φθίνει ταῦτά τε αὐτὰ κἀκείνη συναπόλλυται τούτοις. ἐκ δὴ λογισμοῦ τε τοιούτου καὶ φύσεως θείας παραμενούσης πάντ' αὐτοῖς ηὐξήθη ἃ πρὶν διήλθομεν. ἐπεὶ δ' ἡ τοῦ θεοῦ μὲν μοῖρα ἐξίτηλος ἐγίγνετο ἐν αὐτοῖς πολλῷ τῷ θνητῷ καὶ πολλάκις ἀνακεραννυμένη, τὸ δὲ ἀνθρώπινον ἦθος ἐπεκράτει, τότε ἤδη τὰ παρόντα φέρειν ἀδυνατοῦντες ἠσχημόνουν, καὶ τῷ δυναμένῳ μὲν ὁρᾶν αἰσχροὶ κατεφαίνοντο, τὰ κάλλιστα ἀπὸ τῶν τιμιωτάτων ἀπολλύντες, τοῖς δὲ ἀδυνατοῦσιν ἀληθινὸν πρὸς εὐδαιμονίαν βίον ὁρᾶν τότε δὴ μάλιστα πάγκαλοι μακάριοί τε ἐδοξάζοντο εἶναι, πλεονεξίας ἀδίκου καὶ δυνάμεως ἐμπιμπλάμενοι. θεὸς δὲ ὁ θεῶν Ζεὺς ἐν νόμοις βασιλεύων, ἅτε δυνάμενος καθορᾶν τὰ τοιαῦτα, ἐννοήσας γένος ἐπιεικὲς ἀθλίως διατιθέμενον, δίκην αὐτοῖς ἐπιθεῖναι βουληθείς, ἵνα γένοιντο ἐμμελέστεροι σωφρονισθέντες, συνήγειρεν θεοὺς πάντας εἰς τὴν τιμιωτάτην αὐτῶν οἴκησιν, ἣ δὴ κατὰ μέσον παντὸς τοῦ κόσμου βεβηκυῖα καθορᾷ πάντα ὅσα γενέσεως μετείληφεν, καὶ συναγείρας εἶπεν».

«Πρέπει ὅμως νὰ διηγηθῶ ἀπὸ μνήμης καὶ πὼς ἦταν ἡ φύσις καὶ ἡ διακόσμησις τῆς ὑπολοίπου χώρας. Πρῶτον ἐλέγετο λοιπὸν ὅτι ὁλόκληρος ὁ τόπος ἦταν πολὺ ψηλὸς καὶ ἀπὸτομος ἐκ θαλάσσης/ εἶχε ἀπόκρημνες ἀκτές, ἀλλὰ ὁλόκληρη ἡ περιοχὴ γύρω ἀπὸ τὴν πόλιν ἦταν πεδινὴ καὶ τριγυρισμένη ἀπὸ ὄρη ποὺ οἱ πλαγιές τους κατέβαιναν μέχρι τὴν θάλασσα. Ἡ πεδιάδα ἦταν ἐντελῶς ἐπίπεδη, χωρὶς ὑψώματα, μὲ παραλληλόγραμμον σχῆμα μήκους τριῶν χιλιάδων σταδίων ( =555 χιλιόμετρα) καὶ πλάτους δύο χιλιάδων σταδίων ( =370 χιλιόμετρα) ἀπ’ τὴν θάλασσα μέχρι τὸ κέντρον της. Ὁλόκληρη αὐτὴ ἡ περιοχὴ ἦταν στραμμένη πρὸς τὸν νότον καὶ ἦταν προφυλαγμένη ἀπ’ τοὺς βοριάδες. Τὰ γύρω ὄρη ἐξυμνοῦντο, γιατὶ ἦταν ἀνώτερα ἀπὸ ὅλα τὰ τωρινὰ ὡς πρὸς τὸ πλῆθος, τὸ μέγεθος καὶ τὸ κάλλος τους. Ἀνάμεσά τους ὑπῆρχαν πολλὲς πλούσιες κῶμες, ποταμοί, λίμνες καὶ λιβάδια, ποὺ ἦταν ἱκανὰ νὰ θρέψουν ὅλα τὰ ἥμερα καὶ ἄγρια ζῶα· καὶ ἦταν γεμάτα δέντρα πολλὰ κάθε εἴδους ποὺ προσέφεραν ἄφθονη ξυλεία γιὰ τὶς ἀνάγκες ὅλων τῶν ἐπαγγελμάτων. 

Αὐτὴ λοιπὸν ἡ πεδιάδα ἦταν φτιαγμένη ἔτσι ἀπ’ τὴν φύσιν, ἀλλὰ καὶ ἀπ’ τὰ ἔργα ποὺ ἔκαναν πολλοὶ βασιλεῖς στὴν διάρκεια ἀμέτρητων χρόνων. Τὸ σχῆμα της ἀρχικῶς ἦταν τετράγωνον, εὐθύγραμμον ὡς ἐπὶ τὸ πλείστον καὶ πρόμηκες, καὶ ὅ,τι τοῦ ἔλειπε ἀπὸ αὐτὸ τὸ σχῆμα τὸ ἴσιωσαν μὲ μία τάφρον ποὺ ἔσκαψαν γύρω του. Τὸ βάθος, τὸ πλάτος καὶ τὸ μῆκος τῆς τάφρου ἦταν τόσο μεγάλον ποὺ εἶναι ἀπίστευτον αὐτὸ ποὺ λέγεται, ὅτι ἦταν φτιαγμένη ἀπὸ ἀνθρώπινα χέρια, ἀφοῦ σὲ σύγκρισιν μὲ ἄλλα παρόμοια ἔργα φαινόταν τεραστία· παρ’ὅλ’αὐτὰ πρέπει νὰ ἀναφέρουμε ὅ,τι ἀκούσαμε. Εἶχε σκαπτεῖ τὸ βάθος της ἕνα πλέθρον ( =30,83 μ.) καὶ τὸ πλάτος σὲ ὅλα τὰ σημεῖα ἦταν ἕνα στάδιο ( =185 μ.)· ἐπειδὴ ἦταν σκαμμένη γύρω ἀπὸ ὁλόκληρη τὴν πεδιάδα, τὸ μῆκος της συνέβαινε νὰ εἶναι δέκα χιλιάδων*¹ σταδίων ( =1850 χιλιόμετρα).
Ὑπεδέχετο ὅλα τὰ ῥεύματα ποὺ κατέβαιναν ἀπ’ τὰ ὄρη καὶ ἀφοῦ κύκλωνε τὴν πεδιάδα, ἔφτανε μέχρι τὴν πόλιν κι ἀπ’ τὰ δύο μέρη της, προχωροῦσε μέχρι τὴν θάλασσα καὶ ἐξέρρεε ἐκεῖ ὅλα τὰ ὕδατα. Ἀπ’ τὸ ἐσωτερικόν τῆς πόλεως ἀνοίχτηκαν αὐλάκια σὲ εὐθεῖες γραμμὲς πλάτους περίπου ἑκατὸ ποδῶν ( =30,83 μ.), ποὺ διέσχιζαν τὴν πεδιάδα καὶ τῶν ὁποίων τὰ ὕδατα χύνονταν στὴν τάφρον ἀπ’ τὴν πλευρὰ τῆς θαλάσσης, μὲ τὴν ἀπόστασιν μεταξύ τους νὰ εἶναι ἑκατὸ στάδια ( =18,5 χιλιόμετρα). Μέσα ἀπ’ αὐτὰ τὰ αὐλάκια κατέβαζαν τὴν ξυλεία ἀπ’ τὰ ὄρη στὴν πόλιν καὶ μετέφεραν μὲ πλοῖα τὰ ὑπόλοιπα προϊόντα κάθε ἐποχῆς, ἀφοῦ πρῶτα ἄνοιξαν κι ἄλλα αὐλάκια, πλάγια μεταξύ τους, ὥστε νὰ ἐπικοινωνεῖ τὸ ἕνα μὲ τὸ ἄλλον καὶ μὲ τὴν πόλιν. Εἶχαν συγκομιδὴ δύο φορὲς τὸν χρόνον, χρησιμοποιώντας τὸν χειμῶνα τὰ νερὰ ποὺ τοὺς ἔστελνε ὁ Ζεὺς καὶ τὸ καλοκαίρι ὅσα ἔβγαιναν ἀπ’ τὶς πηγές, τὰ ὁποῖα τὰ ἔφερναν στὴν πεδιάδα διὰ τῶν αὐλακίων».

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΤΗΣ ΑΤΛΑΝΤΙΔΟΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΙΝ ΤΗΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΗΡΑΚΛΕΙΩΝ ΣΤΗΛΩΝ

«Σχετικῶς μὲ τὸν ἀριθμὸν τῶν πολεμιστῶν, εἶχε ὡρισθεῖ ὅτι κάθε τμῆμα τῆς χώρας θὰ παρεῖχε ἀπὸ ἕναν ἀρχηγὸν γιὰ τοὺς ἄνδρες ποὺ ἦταν ἱκανοὶ νὰ φέρουν ὅπλα. Ἡ ἔκτασις κάθε τμήματος ἦταν περίπου δέκα φορὲς τὸ δέκα/ ἑκατὸ στάδια ( =18,5 χλμ) καὶ ὑπῆρχαν ἑξήντα χιλιάδες τέτοια τμήματα.

Οἱ ἄνδρες ποὺ ἔμεναν στὰ ὄρη καὶ τὰ ἄλλα μέρη τῆς χώρας ἐλέγετο πὼς ἦταν ἀμέτρητοι κι εἶχαν κατανεμηθεῖ ἀπ’ τοὺς ἀρχηγούς τους σύμφωνα μὲ τὸν συνοικισμὸν ἤ τὶς κῶμες στὶς ὁποῖες ζοῦσαν. Σὲ καιρὸν πολέμου ὁρίστηκε πὼς ὁ κάθε ἀρχηγὸς ἔπρεπε νὰ παρέχει τὸ ἕνα ἕκτον τοῦ πολεμιστηρίου ἅρματος μερίδιον σὲ δέκα χιλιάδες ἅρματα, δύο ἄλογα καὶ ἀναβάτες, δύο ἄλογα χωρὶς ἅρμα, ἕναν πεζὸν μὲ ἐλαφρὰ ἀσπίδα, ἕναν ἱππέα ποὺ μποροῦσε νὰ πηδᾶ ἀπὸ ἄλογον σὲ ἄλογον, δύο βαρέως ὁπλισμένους πεζούς, δύο τοξότες, δύο σφενδονιστές, τρεῖς λιθοβόλους, τρεῖς ἀκοντιστές καὶ ἀπὸ τέσσερεις ναῦτες ὡς πλήρωμα τῶν χιλίων διακοσίων πλοίων. Ἔτσι λοιπὸν εἶχαν ὀργανωθεῖ τὰ στρατιωτικὰ πράγματα τῆς βασιλικῆς πόλεως. Ὅσον γιὰ τὰ ὑπόλοιπα ἐννέα τμήματα, καθένα εἶχε τὴν δική του ὀργάνωσιν, ποὺ θὰ χρειαζόταν πολλὴ ὥρα γιὰ νὰ ἀναπτύξω.

Τὰ ἀξιώματα καὶ οἱ τιμητικὲς διακρίσεις κανονίστηκαν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μὲ τὸν παρακάτω τρόπον. Καθένας ἀπὸ τοὺς δέκα βασιλεῖς κυβερνοῦσε τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ζοῦσαν στὴν περιοχὴ καὶ τὴν πόλιν του, ὥριζε τοὺς περισσοτέρους νόμους καὶ τιμωροῦσε ἤ θανάτωνε ὅποιον ἤθελε. Οἱ σχέσεις ὅμως καὶ ἡ ἐξουσία ποὺ εἶχαν μεταξύ τους ἦταν ῥυθμισμένες σύμφωνα μὲ τὶς ἀρχὲς ποὺ εἶχε ὁρίσει ὁ Ποσειδῶν, ὅπως ὥριζε ὁ νόμος ποὺ εἶχε φτάσει ὑπὸ τῶν πρώτων μέχρι αὐτοὺς ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιὰ χαραγμένος ΜΕ ΓΡΑΜΜΑΤΑ*² ἀπὸ τοὺς πρώτους βασιλεῖς σὲ στήλη ἀπὸ ὀρείχαλκον, ποὺ βρισκόταν στὸν ναὸν τοῦ Ποσειδῶνος στὴν μέση τῆς νήσου.

Οἱ βασιλεῖς συγκεντρώνονταν κάθε πέντε καὶ στὴν συνέχεια κάθε ἕξι χρόνια ἐναλλάξ - τιμώντας τόσον τοὺς ἁρτίους ὅσον καὶ τοὺς περιττοὺς ἀριθμούς- καὶ συζητοῦσαν, ἔπαιρναν ἀποφάσεις γιὰ τὰ κοινά τους συμφέροντα, ἐξέταζον ἐὰν κάποιος εἶχε παραβεῖ κάποιον νόμον καὶ ἐδίκαζον. Ὅταν ἐπρόκειτο νὰ δικάσουν, ἔδιναν προηγουμένως διαβεβαιώσεις ὁ ἕνας στὸν ἄλλον μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο. Ἄφηναν ἐλευθέρους τοὺς ταύρους μέσα στὸν ναὸν τοῦ Ποσειδῶνος καὶ ἔμεναν μόνοι μαζί τους, ὄντες δέκα, καὶ προσηύχοντο στὸν θεὸν νὰ διαλέξει τὸ σφάγιον ποὺ θὰ τὸν εὐχαριστοῦσε· ἄρχιζαν νὰ κυνηγοῦν τοὺς ταύρους ἄνευ σιδερένιου ὅπλου, κρατώντας ξύλα καὶ θηλιές καὶ ὅποιον ἔπιαναν, τὸν προσήγαγον πρὸς τὴν στήλη καὶ τὸν ἔσφαζαν στὴν κορυφὴ αὐτῆς, ὅπου ἦταν γραμμένος ὁ νόμος. Στὴν στήλη ἦταν χαραγμένος καὶ ὁ ὅρκος ποὺ ἐπεκαλεῖτο μεγάλες κατάρες σὲ ὅσους καταπατοῦσαν τοὺς νόμους. Ὅταν λοιπὸν ἔκαναν τὴν θυσία σύμφωνα μὲ τοὺς νόμους τους καὶ εὐλογοῦσαν ὅλα τὰ μέλη τοῦ ταύρου, ἀνακάτευον σὲ ἕναν κρατῆρα/κύπελλον μὲ οἶνον μία στάλα ἀπὸ τὸ αἷμα τοῦ ζώου γιὰ τὸν καθέναν τους, τὸ ὑπόλοιπον σφαγίον τὸ ἔφερον στὴν φωτιά καὶ καθάριζαν τὴν στήλη.

Ἔπειτα ἔπαιρναν μὲ χρυσὲς φιάλες λίγο κρασὶ ἀπὸ τὸ κύπελλο, ἔκαναν σπονδὲς στὴν φωτιὰ καὶ ὡρκίζοντο ὅτι θὰ ἀπέδιδον δικαιοσύνη σύμφωνα μὲ τοὺς νόμους τῆς στήλης καὶ θὰ τιμωροῦσαν ὅποιον εἶχε παραβεῖ προηγουμένως κάποιον ἀπὸ αὐτούς. Ἀκόμα, ὡρκίζοντο ὅτι δὲν θὰ παραβοῦν κανένα γραπτὸν νόμον ἑκουσίως, δὲν θὰ διοικήσουν καὶ δὲν θὰ ὑπακούσουν σὲ κανέναν ἄρχοντα, παρὰ μόνον σὲ ὅσα ἐπιτάσσουν οἱ νόμοι τοῦ πατρός τους.

Ὅταν καθένας ἔδινε τέτοιες διαβεβαιώσεις γιὰ λογαριασμὸν δικόν του καὶ τῆς γενιᾶς του, ἔπινε καὶ ἀφιέρωνε τὴν φιάλη στὸ ἱερὸν τοῦ θεοῦ καὶ ὕστερα ἔτρωγε καὶ τακτοποιοῦσε ὅλα τὰ ἀναγκαῖα. Ὅταν νύχτωνε καὶ τὸ πῦρ γύρω ἀπ’ τὰ σφάγια πάγωνε/ἔσβηνε, φοροῦσαν ὅλοι μία θαυμάσια γαλάζια στολή, ἔσβηναν ὅλες τὶς φωτιὲς τοῦ ναοῦ καὶ κάθιζαν κάτω δίπλα στὰ ἀπομεινάρια τῆς θυσίας ὅλη τὴν νύχτα δικάζοντας καὶ δικαζόμενοι, ἄν κανένας κατηγοροῦσε κάποιον ἄλλον πὼς εἶχε παραβεῖ τὸν νόμον. Μετὰ τὴν ἔκδοσιν τῆς ἀποφάσεως σχετικῶς μὲ κάθε ὑπόθεσιν ποὺ εἶχε κριθεῖ, ὅταν ξημέρωνε τὴν ΕΓΡΑΦΑΝ*² πάνω σὲ ἕνα χρυσὸ πίνακα καὶ τὴν ἀφιέρωναν στὸν θεὸν μαζὶ μὲ τὶς στολές τους. Ὑπῆρχαν πολλοὶ ἄλλοι εἰδικοὶ νόμοι σχετικῶς μὲ τὰ προνόμια κάθε βασιλέως, σημαντικότεροι ἀπ’ τοὺς ὁποίους ἦταν ὅτι ποτέ δὲν θὰ ἔκαναν πόλεμον ὁ ἕνας στὸν ἄλλον, ὅτι θὰ βοηθοῦσαν ὅλοι, ἄν κάποιος ἐπιχειροῦσε νὰ ἀνατρέψει τὴν βασιλικὴ οἰκογένεια κάποιας πόλεως κι ὅτι θὰ συγκεντρώνονταν, ὅπως οἱ πρόγονοί τους, γιὰ νὰ πάρουν κοινὲς ἀποφάσεις σὲ περίπτωσιν πολέμου ἤ σχετικῶς μὲ ἄλλα σοβαρὰ ζητήματα, παραχωρώντας τὴν ἀρχηγία στὴν γενιὰ τοῦ Ἄτλαντος. Τέλος, κανένας βασιλεὺς δὲν εἶχε τὸ δικαίωμα νὰ θανατώσει κάποιον συγγενῆ του, ἄν δὲν εἶχε τὴν συγκατάθεσιν περισσοτέρων ἀπ’ τοὺς μισοὺς ἀνάμεσα στοὺς δέκα βασιλεῖς.

Αὐτὴν τὴν τόσον μεγάλη καὶ τέτοιου εἴδους δύναμιν ποὺ ὑπῆρχε τότε σὲ ἐκεῖνον τὸ μέρος, ἀφοῦ τὴν ὀργάνωσε ὁ θεός σὲ ἐκείνους τοὺς τόπους τὴν ὁδήγησε ἐναντίον αὐτῶν τῶν χωρῶν μὲ τὴν ἑξῆς πρόφασιν :

Γιὰ πολλὲς γενιές, ὅσον ὑπῆρχε ἀκόμα πάνω τους ἡ ἐπίδρασις τοῦ θεοῦ ἀπὸ τὸν ὁποῖον κατήγοντο, ὑπάκουον στοὺς νόμους καὶ τιμοῦσαν τὴν θεϊκή τους καταγωγή. Οἱ καρδιές τους ἦταν καθαρὲς καὶ τὸ μυαλό τους ἀφοσιωμένον σὲ εὐγενικά ἔργα. Ἔδειχναν πάντα λογικὴ καὶ σωφροσύνη στὶς ἑκάστοτε περιστάσεις καὶ ὡς πρὸς τὶς μεταξύ τους σχέσεις. Γι’ αὐτὸν τὸν λόγο περιφρονοῦσαν ὁτιδήποτε ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀρετὴ καὶ δὲν ἔδιναν μεγάλη σημασία στὰ ἀγαθὰ ποὺ εἶχαν, θεωρώντας βάρος τὴν ποσότητα τοῦ χρυσοῦ καὶ τῆς ὑπόλοιπης περιουσίας· χωρὶς νὰ μεθύσουν ἀπὸ τὴν τρυφηλότητα καὶ ἐξαιτίας τοῦ πλούτου νὰ χάσουν τὸν αὐτοέλεγχόν τους, δὲν παραδόθηκαν στὰ πάθη τους, ἀλλὰ μὲ νηφαλιότητα,  ἔβλεπαν καθαρὰ ὅτι καὶ αὐτὰ ὅλα αὐξάνονται ἀπ’ τὴν φιλία καὶ μαζὶ μὲ τὴν κοινὴ ἀρετή, ἐνῶ ἡ διαρκὴς ἐπιδίωξις καὶ λατρεία αὐτῶν τῶν ἀγαθῶν καταστρέφει τὰ ἴδια καὶ τὴν ἀξία τους.

Μὲ αὐτὲς λοιπὸν τὶς σκέψεις καὶ μὲ τὴν θεϊκὴ ἐπίδρασιν πάνω τους, τὰ πάντα σὲ αὐτοὺς προόδευσαν, ὅσα ἀναφέραμε προηγουμένως. Ὅταν ὅμως ἐξασθένησε τὸ θεϊκὸν στοιχείο ἀπὸ μέσα τους, ἐπειδὴ ἀναμείχθηκε πολὺ μὲ τὸ θνητὸν στοιχεῖον καὶ ἐπεκράτησε τὸ ἀνθρώπινον, τότε ἄρχισαν νὰ συμπεριφέρονται ἄσχημα, μὴ μπορώντας νὰ ἀντέξουν τὸ βάρος τοῦ πλούτου ποὺ εἶχαν. Σὲ αὐτὸν ποὺ εἶχε τὴν δυνατότητα νὰ παρατηρεῖ φαίνονταν αἰσχροί, ποὺ εἶχαν χάσει τὰ πιὸ πολύτιμα ἀπὸ τὰ ἀγαθά τους. Σὲ ἐκείνους ὅμως ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ διακρίνουν ποιά εἶναι ἡ πραγματικὴ εὐδαιμονία στὴν ζωή, φαίνονταν κατ’ ἐξοχὴν καλοὶ καὶ εὐλογημένοι, παρὰ τὴν πλεονεξία ποὺ τοὺς εἶχε καταλάβει νὰ αὐξάνουν μὲ κάθε τρόπον τὰ πλούτη τους.

Ὁ Ζεὺς λοιπόν, ὁ θεὸς τῶν θεῶν, ποὺ κυβερνᾶ σύμφωνα μὲ τοὺς νόμους, ἐπειδὴ μπορεῖ νὰ καθορᾶ τέτοια πράγματα, παρατηρώντας ὅτι αὐτὸς ὁ χρηστὸς λαὸς ὡδηγεῖτο στὴν καταστροφή, ἀπεφάσισε νὰ τὸν τιμωρήσει, γιὰ νὰ γίνουν νουνεχεῖς ἀφοῦ συνετιστοῦν. Συγκέντρωσε ὅλους τοὺς θεοὺς στὴν τιμιοτάτην κατοικίαν τους, ποὺ βρίσκεται στὴν μέση τοῦ κόσμου καὶ βλέπει καλὰ τὰ πάντα, ὅσα ἔχουν πραγματοποιηθεῖ, κι ἀφοῦ τοὺς συγκέντρωσε εἶπε...»

(Ὅλως «τυχαίως» σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖον τὸ κείμενον σταματᾶ ἀπότομα, ἀφήνοντας τοὺς ἀναγνῶστες μὲ μία μεγάλη ἀπορία).

 

*¹ Ἡ λέξις «μυρίων» ποὺ χρησιμοποιεῖται στὸ συγκεκριμένον σημεῖον ὡς ἐπιθετικὸς προσδιορισμὸς τῶν σταδίων θὰ μποροῦσε νὰ δημιουργήσει σύγχυσιν. Κι ἀυτὸ διότι μύριος (τονιζόμενον στὴν προπαραλήγουσα) σημαίνει ὁρισμένον ἀριθμόν, τὸ 10.000, ἐξ οὗ καὶ 100 μύρια (100 x 10000) μᾶς δίνουν ἕνα ἑκατομμύριον.
Τονιζόμενον ὅμως στὴν παραλήγουσα, ὡς μυρίος δηλαδή, ὑποδηλοῖ ἀόριστον ἀριθμόν καὶ σημαίνει τὸν ἄπειρον, τὸν ἀμέτρητον (βλ. Ἰλιάδα, ὅπου ἡ μῆνις τοῦ Ἀχιλλέως ἀμέτρητα/ «μυρία Ἀχαιοῖς ἄλγεα ἔθηκε» ).
Ἡ γενικὴ πτῶσις «μυρίων» δὲν βοηθᾶ στὴν ξεκάθαρη κατανόησιν τοῦ προσδιορισμοῦ ἄν ἐννοεῖ ἀμέτρητα ἤ 10 χιλιάδες στάδια, καθῶς λόγῳ μακροχρόνου ληγούσης, ὁ τόνος κατεβαίνει ἀναγκαστικῶς ἀπὸ τὴν προπαραλήγουσα τοῦ «μύριος», ὁπότε σχηματίζει ἴδια γενικὴ μὲ τὸ «μυρίος».
Τὸ ὅτι ὅμως λίγο πρὶν ὁ Κριτίας ἀναφέρει πὼς τὰ μεγέθη ποὺ θὰ ἀναφέρει φαίνονται ἀπίστευτα νὰ ἔχουν φτιαχτεῖ ἀπὸ ἀνθρώπινον χέρι, καὶ δεδομένου ὅτι δίνει πάντοτε ἀριθμοὺς δίπλα στὶς μονάδες μετρήσεως σὲ συνδυασμὸν μὲ τὰ χιλιόμετρα ἐκτάσεως ποὺ ἀναφέρει στὴν συνέχεια πὼς ἐκάλυπτον τὰ 60 χιλιάδες τμήματα τῆς χώρας (18,5 χλμ ἕκαστον), ἀποδεικνύουν πὼς ἡ γενικὴ αὐτὴ εἶναι ἐκ τοῦ «μύριος» καὶ πὼς ἐννοεῖ ὁρισμένον ἀριθμόν, ἤτοι 10.000 στάδια ( =1850 χιλιόμετρα).

*² Ὁ Πλάτων ἀναφέρεται σὲ γραφή -καὶ μάλιστα ἀνεπτυγμένη, καθῶς συντάσσονται μέχρι καὶ νόμοι- πολὺ ΠΡΙΝ τὴν 10^η ΧΙΛΙΕΤΙΑ π.Χ. Καὶ δὲν εἶναι ὁ μόνος… (βλ. ἄρθρον περὶ «φοινικικοῦ ἀλφαβήτου», ὅπου οἱ Ἕλληνες ὄχι ἁπλῶς ἔγραφαν χιλιάδες χρόνια πρὶν, ἀλλὰ εἶχαν καὶ γραμματική). 

Πρόσθετες πληροφορίες ἐπὶ τῶν πλατωνικῶν διαλόγων ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία : «Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Γ’ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΝ ΜΑΘΗΤΟΥ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Γ’ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, ΒΙΒΛΙΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ», Ζ, ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ, «ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΙΣΤΟΡΙΑ», ΗΡΟΔΟΤΟΣ, «ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ», ΝΟΝΝΟΣ, «ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ», ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, «ΕΘΝΙΚΑ», ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ, «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ», ΣΤΡΑΒΩΝ, «ΠΕΡΙ ΠΟΤΑΜΩΝ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΠΕΡΙ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ ΔΑΙΜΟΝΙΟΥ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΤΙΜΑΙΟΣ», ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, «ΚΡΙΤΙΑΣ», ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, «ΙΣΤΟΡΙΕΣ», ΠΟΛΥΒΙΟΣ,  «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ, «ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ», ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ, «Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ», ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ, «ΠΟΙΚΙΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», ΑΙΛΙΑΝΟΣ, «ΠΕΡΙ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ», ΔΙΩΝ, «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΜΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΩι ΚΥΚΛΩι ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΑΛΗΘΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ», ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ, «DE ORATORE», ΚΙΚΕΡΩΝ, «ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΑΥΛΙΔΙ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΠΟΛΙΤΕΙΑ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΠΟΛΙΤΙΚΑ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ