«AEOLICA RATIONE EST SERMO NOSTER SIMILIBUS…EX GRAECO TRANSFERENTES IN LATINUM»

«AEOLICA RATIONE EST SERMO NOSTER SIMILIBUS…EX GRAECO TRANSFERENTES IN LATINUM*», Μάρκος Φάβιος Κοϊντιλιανός

Ἔχοντας λοιπὸν σημειώσει χονδρικῶς τὰ βασικότερα διακριτικὰ τῶν διαλέκτων (βλ. ἀντίστοιχα ἄρθρα μὲ τὰ βασικότερα χαρακτηριστικὰ τῶν ἑλληνικῶν διαλέκτων), πλέον δὲν προκαλεῖ καμμία ἐντύπωσις πὼς ἡ λατινικὴ γλῶσσα (καὶ κατ’ ἐπέκτασιν καὶ οἱ δημιουργηθεῖσες μέσῳ αὐτῆς ποὺ σπεύδουν πολλοὶ νὰ μάθουν) εἶναι μία-αἰολοδωρική- παραφθορᾶ τῆς ἑλληνικῆς. Καὶ ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλὰ καθίσταται πλέον δυνατὸν καὶ σὲ κάποιον ποὺ γνωρίζει μόνον ἑλληνικά, νὰ κατανοήσει ὁποιαδήποτε βαρβαρικὴ «γλῶσσα». Καθῶς εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀναλυθοῦν ὅλα τὰ λήμματα, ὅλων τῶν γλωσσῶν, ἄς σημειωθοῦν λίγες βασικὲς ἁλλοιώσεις ποὺ συναντῶνται μεταξὺ τῆς ἑλληνικῆς καὶ τῆς «λατινικῆς», οἱ ὁποῖες πλέον μέσῳ τῶν χαρακτηριστικῶν τῶν ἑλληνικῶν διαλέκτων εἶναι πλήρως κατανοητές.

Ἡ δασεῖα στὴν λατινικὴ συνήθως σημειώνεται ὡς h ἤ s (ὑπέρ-super- hyper) ἤ καὶ μὲ ἄλλα γράμματα (π.χ. ἑσπέρα-vesper, ἕλη-caldor).

Ἡ δασύτης τοῦ ῥ συνήθως σημειώνεται μὲ f ἤ μὲ τὸ h (ῥίγος-frigus/ ῥήτωρ-rhetor)

Τὸ F τρέπεται συνήθως σὲ v (βόFος/βοῦς -bos, γεν. bovis/ Fείδω-video).

Τὰ ἄφωνα ἐναλλάσσονται μεταξύ τους, ὅπως συνέβαινε ἄλλωστε πρὸ πολλοῦ μεταξὺ τῶν διαλέκτων μας (π.χ. ποῖος-κοῖος-τοῖος). Ἔτσι δὲν προκαλεῖ καμμία ἐντύπωσιν ποὺ τὸ «ποῖος» ἔγινε ἐκ τοῦ «κοῖος», quis ἤ τὸ σπεύδω, studio κοκ·

τὸ ἴδιο καὶ τὰ ὑγρὰ (λ-ρ) καὶ τὰ ἔρρινα (μ-ν). Ὅπως ὁ «ἀδελφὸς» λέγεται καὶ «ἀδερφός» ἔτσι μέχρι καὶ σήμερα ἔχουν διατηρήσει οἱ «Λατινογενεῖς» τὶς μετατροπὲς αὐτὲς τῶν διαλέκτων μας καὶ ὁ «λάβρος» γιὰ παράδειγμα ἔγινε «rabies». Ἡ κατάληξις οὐδετέρου σὲ -ον ἔγινε μὲ αἰολικὴ μετατροπὴ -um κι ἔτσι γιὰ παράδειγμα τὸ «αἴθριον» τὸ λέγουν «atrium».
Ἔχουν ἀκόμη διατηρήσει καὶ τὴν ἀρχαιοτάτη τροπὴ τοῦ δ σὲ λ καὶ ὅπως ὁ Ὀδυσσεὺς ἦταν καὶ Ὀλυσσεὺς, ἔτσι καὶ στὴν βαρβαροποιημένη ἑλληνική-«λατινικὴ» ἔχουμε τὸ δάκρυ-μα νὰ λέγεται lacryma· ὅπως καὶ ἄλλες συνήθεις ἐναλλαγὲς μεταξὺ τῶν γραμμάτων μας (π.χ. ὁ ὕπνος ἔδωσε διὰ συνήθων ἐναλλαγῶν τὸ somnus).

Τὰ μέσα ἄφωνα (β,δ,γ) ἐτράπησαν ἀπὸ τοὺς βαρβαρομύθους σὲ b,g,d.

Τὸ ο (υ/ου, βλ. καὶ νόσος-νοῦσος) τρέπεται συχνὰ σὲ -u, ἰδίως στὶς καταλήξεις π.χ. τρόπαιον-tropaeum/ πρόμος-primus. 

Τὸ η τρέπεται πότε σὲ e καὶ πότε γίνεται δωρικὸν a (φήμη/φάμα-fama/ ρήτωρ-rhetor).

Τὸ ω τρέπεται σὲ o (φλύω-fluo).

 

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

Ἐκ τῶν κυρίων προθέσεων τῆς ἑλληνικῆς δημιουργήθηκαν -χονδρικῶς- τὰ ἑξῆς -συνηθέστερα- προθέματα στὶς πολυπληθέστερες σὲ ὁμιλητὲς γλῶσσες (μὲ ἐλάχιστες τροποποιήσεις ἀνάλογες τοῦ γλωσσικοῦ προγραμματισμοῦ-συγχρονισμοῦ τῶν φωνητικῶν ὀργάνων καὶ τῶν κλιματικῶν συνθηκῶν τοῦ κάθε λαοῦ) :

εἰς/ ἐς-> es

ἐν/ (αἰολ/κρητ.) ἰν -> in/en/em καὶ ἐκ τοῦ «ἐντός» -> intus < inter/ enter  

ἐκ/ἐξ -> ec/ex

πρό -> pro/pre

πρός -> pros

σύν -> cun/ con/ cum/ com (διὰ συνήθους ἐναλλαγῆς τῶν ἐρρίνων)/ co-

ἀνά (καὶ μὲ ἀναβιβασμὸν τόνου ἄνα/ αἰολ. ὄν) -> ana/ on ( =ἄνω)

διά (καὶ μὲ ἀναβιβασμὸν τόνου δία/ διέ) -> di(a)/ de  

κατά (μὲ αἰολ. ἀναβιβασμὸν τόνου κάτα) -> cata

ἀντί/ἄντι/ἄντα/ἄντε -> anti/ ante/ ad

ἀμφί/ἄμφι -> amphi

μετά/μέτα -> met(a)

παρά/πάρ(α)-> par(a)

ἐπί/ἔπι -> epi

περί/πέρι -> per(i)

ἀπό [μὲ αἰολ. ἀναβιβασμὸν τόνου ἄπ(ο) ]-> ab/ apo

ὑπό [μὲ αἰολ. ἀναβιβασμὸν τόνου ὔπ(ο)-> sub/ hypo (μὲ τὴν δασεῖα νὰ σημειώνεται ὡς s/ h]  

ὑπέρ (μὲ αἰολ. ἀναβιβ. τόνου ὔπερ) -> super/ hyper (μὲ τὴν δασεῖα νὰ σημειώνεται ὡς s/ h)/ up/ uber/ over  

ἄνευ -> in/im

 

Καὶ πόσα ἄλλα ἀκόμα προθέματά «τους» κρύβουν καὶ πάλι δικά μας ἔτυμα

trans/ tres < τρύω ( =διαπερνῶ), ἐξ οὗ καὶ τὸ ἐκ +τρύω -> ex + truo -> extra, extraneus (ὁ ἔξωθεν)

at < ἀτάρ

re < ῥά

archi-, hemi/ semi/ demi-, homo-, mal- ( < μάλα, ὁτιδήποτε σὲ ὑπερβολὴ προκαλεῖ δυσάρεστα ἀποτελέσματα καὶ ἔχει ἀρνητικὴ χροιά), circum- ( < κύκλος), dys/ dis/ mis- , eu- , mono- , bi- ( < δίς), fore ( < θύραζε, ἐμπρὸς/ἔξω -ἀπ’τὴν θύρα- ), a- (στερ. ἀ), infra- ( < ἐν +φέρω, ὁ ὑπὸ κάτω/ἐντὸς φερόμενος σχετικὸν τοῦ under/ unter/ inter), macro- , micro- , hydro- , hema- , pan- , poly- , oligo- , photo- κλπ.

Τὸ ἴδιο ὅμως συμβαίνει καὶ μὲ τὰ ἐπιθήματα-καταλήξεις. Ἐνδεικτικῶς :

-ος/ υς -> us
-η/ (δωρ.) α -> a καὶ ὁ πληθυντικὸς -αι -> ae
-ον -> um

-ηρ -> er

-ωρ -> or

-ις -> is

-εις -> ens

-ην -> en

-αριος -> ars

-ουσι (δωρ. οντι/ουντι) -> unt

 

Καὶ πόσες ἄλλες ποὺ ἀναλόγως τὴν ἑκάστοτε γλῶσσα παρεφθάρησαν κατὰ τὴν ἀντίστοιχη γλωσσικὴ ἰδιοσυγκρασία, π.χ.

-ασις -> asis/ ase κοκ

-ημα -> ema/ eme κοκ

-εσις/-ησις -> esis/ ese κοκ

-ισσα -> esse

-ια -> ia/ ie

-ιον -> ion/ ium

-ικος -> icus/ ique κοκ

-ισμος -> ismus / isme / ismo κοκ

-ισις -> isis/ ison

-ιστης -> ista/ iste

-ιτις -> itis/ ite

-ωδης -> odus/ ode κοκ

-ωμα -> oma/ ome κοκ

-ων -> on

-συνη -> syne

-τηριον -> tirium/ tère κοκ

-τωρ -> tor/ teur κοκ

 

*«AEOLICA RATIONE EST SERMO NOSTER SIMILIBUS…EX GRAECO TRANSFERENTES IN LATINUM»,

Aeolica < Αἰολική

Ratio<  < reor ( =λογίζομαι) < ρέω, = ὁ λόγος, διάλεκτος

Est < ἐστί

Sermo < εἱρμός (μὲ τροπὴ τῆς δασείας σὲ s) < εἴρω < ἐρῶ ( =λέγω), =σύνδεσις, λόγος, γλῶσσα 

Noster < nos ( =ἑμείς) < νώ (δυικὸς ἀριθμὸς τοῦ ἐγώ)

Similis < ὅμοιος < ὁμοῦ/ἅμα (μὲ τροπὴ τῆς δασείας σὲ s), συγγενὲς τοῦ ἕν-ς > εἷς, ἐξ οὗ καὶ sem-el ( =ἅπαξ, μία φορά, ὅπου τὸ ν τρέπεται σὲ m καὶ ἡ δασεῖα σὲ s ). 

Ex < ἐκ

Graeco < Γραικός (προκατακλυσμιαῖος ἥρως, δισέγγονος τοῦ Πελασγοῦ)

Transferentes < βλ. trans + fero ( < φέρω), =μεταφέρω

In < ἰν/ἐν

Latinum < (Λατῖνος, υἰὸς Ὀδυσσέως ἤ Τηλεμάχου καὶ Κίρκης)

 

( = Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΜΟΙΟΤΑΤΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΙΟΛΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΝ…ΑΠΟ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΕΤΕΦΕΡΘΗΣΑΝ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ)