ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ (ΜΕΡΟΣ 5ον, ΘΑΛΕΙΑ)

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΑΛΕΙΑΣ 

Ἡ Θάλεια εἶναι ἡ Μοῦσα τῆς Κωμωδίας. Ἐτυμολογεῖται ἐκ τοῦ θάλλω ( =ἀνθίζω, ἀκμάζω, εἶμαι θαλερός). «Ἄρα ἡ κωμῳδία σὲ κάνει νὰ παραμένῃς θαλερός- «τὸ γέλιο κάνει καλό». «Δι' ἡδονῆς καὶ γέλωτος περαίνουσα τῶν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν». 

Κωμῳδία : ἐκ τοῦ κῶμος + ᾠδή. Κῶμος* εἶναι λαϊκὴ διονυσιακὴ λιτανεία μὲ χορούς, ἄσματα καὶ ἀστεϊσμοὺς πρὸς τιμὴν τοῦ Διονύσου, ἀνὰ τὰς ὁδοὺς τῆς κώμης. 

Σημ.: Τραγῳδία καὶ Κωμῳδία ἠθοποιοῦν ( < ἦθος + ποιῶ). 

«Ἡθοποιία δὲ ἐστὶ καὶ μίμησις ἤθους ὑποκειμένου προσώπου». 

*Ὁ κῶμος δὲν πρέπει νὰ συγχέεται μὲ τὸν κομμόν ( =θρῆνον) τῆς τραγῳδίας, ὅπερ ἐκ τοῦ ῥ. κόπτομαι = κτυπιέμαι, τύπτομαι», Ὁ ἐν τῇ λέξει λόγος, Ἄννα Τζιροπούλου. 

Γράφει ὁ Ἀθ. Σταγειρίτης (Ὠγυγία ἤ ἀρχαιολογία, Β', ΣΤ', γ' ) : 

«Τὴν δὲ Θάλειαν λέγουσιν Εὑρετὶν τῆς Κωμωδίας, γεωργίας, φυτουργίας, γεωμετρίας καὶ ἀρχιτεκτονικῆς καὶ προστάτιν τῶν συμποσίων· ὅθεν ὠνομάσθη οὔτως ἀπὸ τοῦ θαλεία, τὸ συμπόσιον· ἤ τὸ συμπόσιον ὠνομάσθη οὔτως ἀπ' αὐτῆς. Κατ' ἄλλους δὲ ἐπειδὴ εἶναι εὑρέτις καὶ προστάτις καὶ τῆς φυτουργίας καὶ γεωργίας, ὠνομάσθη ἀπὸ τοῦ θάλλειν τὰ φυτά· διὰ τοῦτο λέγουσί τινες τὸν Παλαίφατον υἰὸν αὐτῆς, ἐπειδὴ ἔγραψε πολλὰ περὶ φυτῶν· τοιαύτας ἐννοητέον καὶ τῶν ἄλλων τὰς γεννήσεις, ὡς ἡ Ἐρατὼ ἐγέννησε τὸν Θάμυριν, ἐπειδὴ ἐκεῖνος ἔγραψε πρῶτος ἐρωτικά· ὁμοίως καὶ περὶ τῶν ἄλλων, ὡς εἰρήσεται εἰς τοὺς οἰκείους τόπους, τί ἐφηῦρεν ἕκαστος καὶ ὠνομάσθη υἰὸς Μούσης. Κατ' ἄλλους δὲ ἐπειδὴ θάλλουσιν εἰς πολλοὺς αἰῶνας οἱ ἐπαινούμενοι διὰ τῶν ποιημάτων. Κατ' ἄλλους δὲ ἡ Κλειώ, Καλλιόπη καὶ Θάλεια ἦσαν Ἔφοροι τῆς περὶ τοὺς θεοὺς ἐπιστήμης· ἐλαμβάνετο ὅμως κυρίως ὡς Ἔφορος τῆς Κωμωδίας. 

Ἐζωγράφιζον δ' αὐτὴν νέαν, μειδιῶσαν, στέφανον ἐκ κισσοῦ εἰς τὴν κεφαλὴν ἔχουσαν καὶ κοθόρνους εἰς τοὺς πόδας καὶ προσωπεῖον κωμικὸν εἰς τὴν μίαν χεῖρα κρατοῦσαν*. 

Ηὑρέθη ὅμως καὶ ἄλλως ἐζωγραφισμένη, ἔχουσα τὴν ἐξῆς ἐπιγραφήν : Θάλεια Κωμωδίαν· καὶ στέφανον ἐκ δάφνης καὶ κάλυμμα πράσινον εἰς τὴν κεφαλήν, ἐνώτια χρυσᾶ, ἔνδυμα πράσινον καὶ ἄλλα τοιαῦτα. 

*Ταῦτα δὲ πάντα εἶναι σύμβολα τῆς κωμωδίας· μειδιᾷ, διότι ἡ Κωμωδία παρίστησι γελοιώδη πράγματα. Ὁ δὲ κισσὸς σύμβολον ἡδονῆς· οἱ κόθορνοι, ὑποδήματα τῶν ὑποκριτῶν καὶ τὸ προσωπεῖον, σύμβολον ὑποκρισίας». 

*1 Θαλίες (στὸν πληθυντικόν) εἶναι τὸ συμπόσιον, ἡ ἀφθονία, ὁ πλοῦτος, ἡ εὐωχία.