ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ (ΜΕΡΟΣ 9ον, ΟΥΡΑΝΙΑ)

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΟΥΡΑΝΙΑΣ 

Ἡ Οὐρανία εἶναι ἡ Μοῦσα τῆς Ἀστρονομίας. Ἐτυμολογεῖται ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ( < ὦρος =φύλαξ + ἄνω), ὡς ὁρῶσα καὶ ἀσχολουμένη μὲ τὰ ἄνω («οὐρανία, ὁρῶσα τὰ ἄνω», Κρατύλος, 396, Πλάτων), τὰ σχετικὰ μὲ τοὺς πλανῆτες καὶ τοὺς ἀπλανεῖς. 

Γράφει ἡ Ἄννα Τζιροπούλου στὸν «Ἐν τῇ λέξει λόγον» : 

«Ἡ ἀστρονομία ( < ἄστρον + νέμω) ἐντάσσεται εἰς τὴν ἐπιστήμη τῶν Μαθηματικῶν. 

Μαθηματικά : Ἐκ τοῦ ἀρχικοῦ μῶ = ζητῶ νὰ μάθω, ἀφ' ὅπου καὶ ἡ Μοῦσα καὶ ἡ μάθησις· καὶ τὰ μαθήματα. «Μαθήματα ἐστὶ τὰ κατὰ τὰς τέχνας καὶ ἐπιστήμας διὰ διδασκαλίας τοῖς ἀνθρώποις παραγινόμενα», Σχόλια εἰς Πλάτωνα. 

«Λέγεται μαθηματικόν, ἐπειδὴ αὐτὸ διδάσκει ἡμᾶς πῶς δεῖ μανθάνειν τὰ πράγματα...διὰ τοῦτο λέγεται μαθηματικόν, ἐπειδὴ ἐν τῇ διανοίᾳ ἔχει τὴν ὕπαρξιν· μόνη γὰρ ἡ διάνοια μανθάνει...Εἴδη μαθηματικοῦ τέσσαρα : Ἀριθμητική, Γεωμετρία, Μουσική, Ἀστρονομία», Περὶ Φιλοσοφίας, 12-13, Γαληνός». 

(Κλειώ, Οὐρανία, Θάλεια) 

Γράφει ὁ Ἀθ. Σταγειρίτης (Ὠγυγία ἤ ἀρχαιολογία, Β', ΙΑ', η' ) : 

«Τὴν δὲ Οὐρανίαν λέγουσιν Εὑρετὶν καὶ Προστάτιν τῆς ἀστρονομίας καὶ ἀστρολογίας, οἷον τῶν οὐρανίων σωμάτων· ὅθεν ὠνομάσθη καὶ Οὐρανία. Κατ' ἄλλους δὲ ὠνομάσθη οὔτως, ἐπειδὴ αὐτὴ κάμνει τοὺς πεπαιδευμένους καὶ μέχρι τοῦ Οὐρανοῦ γνωστούς· ἤ ἐπειδὴ οἱ παιδευθέντες εἰς τὴν ἐπιστήμην ταύτην, μετεωρίζουσι τὰς γνώμας πρὸς τὸν Οὐρανόν, καταφρονοῦντες τὰ γήινα· ἤ ἐπειδὴ ἐξετάζουσι καὶ γνωρίζουσι τὰ οὐράνια σώματα· ἤ ἐπειδὴ ἡ ἐπιστήμη αὐτὴ πραγματεύεται περὶ τῆς φύσεως τῶν ὅλων, διότι οἱ παλαιοὶ ὠνόμαζον τὸν κόσμον ὅλον, οὐρανόν. Τινὲς δὲ λέγουσιν, ὅτι αὐτὴ ἐγέννησε τὸν Ὑμεναῖον ἐκ τοῦ Διονύσου καὶ τὸν Λίνον ἐκ τοῦ Ἀπόλλωνος. 

Ἔζωγράφιζον δὲ αὐτὴν ἔχουσαν στέφανον ἐκ τῶν ἀστέρων, ἰμάτιον κυανοῦν καὶ σφαῖραν καὶ διαβήτην κρατοῦσαν*· ἐνίοτε δὲ εἶχε καὶ στέφανον ἐκ δάφνης καὶ προμετωπίδιον καὶ τρίποδα ἔμπροσθεν αὐτῆς καὶ ἐπάνω εἰς αὐτὸν ἦτον ἡ σφαῖρα. 

*Σύμβολα καὶ ταῦτα πασίδηλα τῆς ἀστρονομίας· ἐπειδὴ τὸ κυανοῦν εἰκονίζει τὸ χρῶμα τοῦ Οὐρανοῦ».