«Ἀκμᾶς ἐστακυῖαν ἐπὶ ξυροῦ Ἑλλάδα πᾶσαν,
ταῖς αὐτῶν ψυχαῖς κείμεθα ῥυσάμενοι δουλοσύνης.
Πέρσαις δὲ περὶ φρεσὶ πήματα πάντα ἥψαμεν,
ἀργαλέης μνήματα ναυμαχίης.
Ὀστέα δὲ ἦμιν ἔχει Σαλαμίς.
Πατρὶς δὲ Κόρινθος ἀντ' εὐεργεσίης μνῆμ' ἐπέθηκε τόδε», Παλατινὴ ἀνθολογία, 7, 250
( = Τὴν Ἑλλάδα, ποὺ ὁλόκληρη στὴν κόψιν τοῦ ξυραφιοῦ στεκόταν,
ἀφοῦ μὲ τὶς ἴδιες τὶς ψυχές μας τὴν σώσαμε ἀπ΄τὴν δουλοσύνη, ἐδῶ κείμεθα/ἀναπαυόμαστε.
Στὴν καρδιὰ τῶν Περσῶν κάθε ὄλεθρον ἀνάψαμε, μνήμη τῆς σκληρῆς ναυμαχίας.
Τὰ ὀστᾶ μας τὰ κατέχει ἡ Σαλαμίς.
Ἡ πατρίδα μας, Κόρινθος, ἔστησε τὸ μνημεῖον τοῦτο, ὡς ἀνταπόδοσιν στὴν εὐεργεσία μας).
Στὸν ἰσθμὸ τῆς Κορίνθου ὑπῆρχε κενοτάφιο μὲ τὸ ἄνωθεν ἐπίγραμμα, πρὸς τιμὴν τῶν Κορινθίων ποὺ ἔπεσαν στὴν ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος.
ΜΕΡΟΣ 2ο
ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ
ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΡΟ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ
Ο ΞΕΡΞΗΣ ΜΕΤΑ
ΤΗΝ ΠΥΡΡΕΙΟΝ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ ΚΑΤΕΒΑΙΝΕ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΑΝΕΚΑΛΕΣΕ
ΤΟΝ ΑΘΗΝΑΪΚΟΝ ΣΤΟΛΟΝ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΝ (ΟΠΟΥ ΔΙΕΞΗΧΘΗ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ ΜΕ ΤΗΝ
ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ) ΚΑΙ ΣΥΝΑΜΑ ΣΧΕΔΙΑΖΕ ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΥ ΘΑ ΔΙΕΞΑΧΘΕΙ ΕΚ ΝΕΟΥ
ΝΑΥΜΑΧΙΑ, ΕΧΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΤΟΥ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΛΑΘΗ ΕΓΙΝΑΝ ΣΤΟ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΝ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ
ΕΠΑΝΑΛΗΦΘΟΥΝ. ΣΥΝΑΜΑ, ΠΛΕΟΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΕΙΡΑΙΑ, ΕΔΩΣΕ ΕΝΤΟΛΗ ΝΑ ΧΑΡΑΞΟΥΝ ΣΕ
ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΒΡΑΧΟΥΣ ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΘΗΜΑΤΑ, ΤΑ
ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΙΩΝΕΣ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΣΑΝ ΤΟΝ ΞΕΡΞΗ. ΤΟΥΣ ΕΛΕΓΕ ΕΙΤΕ ΝΑ
ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΟΥΝ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟΝ ΤΩΝ ΟΜΟΦΥΛΩΝ ΤΟΥΣ, ΕΙΤΕ ΟΣΟΙ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΝ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟΝ ΤΟΥ
ΞΕΡΞΟΥ, ΝΑ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΟΧΙ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΛΛΑ ΤΟΥΣ
ΠΕΡΣΕΣ. Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΔΕΝ ΗΘΕΛΕ ΜΟΝΟΝ ΝΑ ΚΕΡΔΙΣΕΙ ΤΟΥΣ ΟΜΟΦΥΛΟΥΣ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟΝ ΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΤΗΣΕΙ ΥΠΟΠΤΟΥΣ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΞΕΡΞΟΥ, ΜΗ ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ
ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΟΥΣ ΙΩΝΕΣ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΟΥΝ ΣΤΟ ΑΝΤΙΠΑΛΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟΝ! ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ
ΕΓΡΑΦΑΝ ΤΑ ΕΞΗΣ:
«Ἄνδρες
Ἴωνες, οὐ ποιέετε δίκαια ἐπὶ τοὺς πατέρας στρατευόμενοι καὶ τὴν Ἑλλάδα
καταδουλούμενοι. ἀλλὰ μάλιστα μὲν πρὸς ἡμέων γίνεσθε· εἰ δὲ ὑμῖν ἐστι τοῦτο μὴ δυνατὸν ποιῆσαι, ὑμεῖς δὲ ἔτι καὶ νῦν ἐκ τοῦ μέσου ἡμῖν ἕζεσθε καὶ αὐτοὶ καὶ τῶν
Καρῶν δέεσθε τὰ αὐτὰ ὑμῖν ποιέειν. εἰ δὲ μηδέτερον τούτων οἷὸν τε γίνεσθαι, ἀλλ᾽
ὑπ᾽ ἀναγκαίης μέζονος κατέζευχθε ἤ ὥστε ἀπίστασθαι, ὑμεῖς δὲ ἐν τῷ ἔργῳ, ἐπεὰν
συμμίσγωμεν, ἐθελοκακέετε μεμνημένοι ὅτι ἀπ᾽ ἡμέων γεγόνατε καὶ ὅτι ἀρχῆθεν ἡ ἔχθρη
πρὸς τὸν βάρβαρον ἀπ᾽ ὑμέων ἡμῖν γέγονε», Ἡροδότου, Ἱστορίαι, 8,22
( = Ἄνδρες Ἴωνες, ἡ πράξις σας δὲν εἶναι δικαία, νὰ ἐκστρατεύετε ἐναντίον τῶν πατέρων σας καὶ νὰ ῥίχνετε σὲ σκλαβιὰ τὴν Ἑλλάδα. Βέβαια, τὸ καλλίτερο ποὺ ἔχετε νὰ κάνετε εἶναι νὰ ᾽ρθεῖτε μὲ τὸ μέρος μας· κι ἄν αὐτὸ σᾶς εἶναι ἀδύνατον, τοὐλάχιστον ἔστω καὶ τώρα κρατῆστε οὐδετέρα στάσιν ἑσεῖς καὶ παρακαλέστε καὶ τοὺς Κάρες νὰ πράξουν τὸ ἴδιο· κι ἄν δὲν μπορεῖ νὰ γίνει οὔτε τὸ ἕνα οὔτε τὸ ἄλλο ἀπ᾽ αὐτά, ἀλλὰ σᾶς δένει τὰ χέρια μία ἀνωτέρα βία καὶ δὲν σᾶς ἐπιτρέπει ν᾽ ἀποστατήσετε, μένει λοιπὸν τὴν ὥρα τοῦ ἀγῶνος, ὅταν θὰ ᾽ρθοῦμε στὰ χέρια, νὰ κάνετε ἐπίτηδες τὸν δειλό, ἔχοντας στὸν νοῦν σας πὼς κατάγεστε ἀπὸ ἑμᾶς κι ὅτι ἡ ἀρχὴ τῆς ἔχθρας μας μὲ τὸν βάρβαρο ἀπὸ ἑσᾶς προῆλθε).
ΓΥΡΝΩΝΤΑΣ
ΤΩΡΑ ΣΤΑ ΤΟΥ ΧΡΗΣΜΟΥ «ΠΕΡΙ ΞΥΛΙΝΩΝ ΤΕΙΧΩΝ», ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΔΙΙΣΤΑΝΤΟ.
Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΚΑΤΑΛΑΒΕ ΠΩΣ Ο ΧΡΗΣΜΟΣ ΕΝΝΟΟΥΣΕ ΤΑ ΞΥΛΙΝΑ ΠΛΟΙΑ, ΩΣ ΤΕΙΧΟΣ
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΟΙ ΥΠΟΛΟΙΠΟΙ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΗΘΕΛΑΝ ΜΕ ΤΙΠΟΤΑ ΝΑ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΟΥΝ ΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ
ΤΟΥΣ, ΤΟΥΣ ΟΙΚΟΥΣ ΤΟΥΣ, ΤΗΝ ΓΗ ΤΟΥΣ, ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑ ΑΦΗΣΟΥΝ
ΑΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΑ ΣΤΟ ΔΙΑΒΑ ΤΟΥ ΞΕΡΞΟΥ. ΤΟΤΕ Ο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ, ΜΗ ΕΧΟΝΤΑΣ ΑΛΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ,
ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΣΕ ΠΙΟ ΥΠΟΥΛΑ ΜΕΣΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΕΙΣΕΙ ΚΑΙ ΤΕΛΙΚΩΣ ΝΑ ΤΟΥΣ ΟΔΗΓΗΣΕΙ
ΚΑΙ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥΣ.
(Πλουτάρχου,
Θεμιστοκλῆς, 10,1/10,4-9)
«Τότε ὁ Θεμιστοκλῆς ἐπειδὴ δὲν μποροῦσε μὲ ἀνθρωπίνους συλλογισμοὺς νὰ φέρει μὲ τὸ μέρος τὸ πλῆθος, ἔβγαλε στὴν μέση ἕνα τέχνασμα, ὅπως γίνεται σὲ παράστασιν τραγωδίας· σκέφτηκε δηλαδὴ νὰ τοὺς παρουσιάσει σημεῖα ἀπὸ τοὺς θεοὺς καὶ μαντεῖες. Πῆρε γιὰ θεϊκὸν σημάδι αὐτὸ ποὺ ἔγινε τὶς μέρες ἐκεῖνες μὲ τὸν δράκοντα, ποὺ ὅπως λέγουν ἐξηφανίσθη ἀπὸ τὸν ναόν. Καὶ ἐπειδὴ τὶς προσφορὲς ποὺ τοῦ παρέθετον καθημερινῶς τὶς ἔβρισκαν ἄθικτες, οἱ ἱερεῖς τὸ ἀνακοίνωναν στὸν λαόν καὶ ὁ Θεμιστοκλῆς ἔδινε τὴν ἐξήγησιν πὼς ἡ θεὰ παράτησε τὴν Ἀθῆνα καὶ ἔτσι ἔδειχνε στοὺς Ἀθηναίους τὸν δρόμον πρὸς τὴν θάλασσα.
Ἐπίσης καὶ μὲ τὸν χρησμὸν προσπαθοῦσε νὰ τραβήξει τὸν λαόν, λέγοντας πὼς τὸ «ξύλινον τεῖχος» δὲν φανέρωνε τίποτα ἄλλο παρὰ τὰ πλοῖα. Γιὰ αὐτὸ καὶ τὴν Σαλαμῖνα ὁ θεὸς στὸν χρησμόν του, τὴν ὀνομάζει «εὐλογημένη» (Ὦ θεία Σαλαμίς) καὶ ὄχι φοβερή, οὔτε καταραμένη, γιατὶ ἔμελλε νὰ δώσει τὸ ὄνομά της σὲ μία μεγάλη εὐτυχία τῶν Ἑλλήνων...
Καὶ ὅταν ὑπερίσχυσε ἡ γνώμη του, ὑποβάλλει στὴν ἐκκλησία τοῦ δήμου τὴν πρότασιν : νὰ ἐμπιστευτοῦν τὴν πόλιν στὴν Ἀθηνᾶ ποὺ εἶναι προστάτις της καὶ ὅλοι ὅσοι ἔχουν τὴν στρατεύσιμη ἡλικία νὰ μποῦν στὰ πλοῖα καὶ νὰ προσπαθεῖ ὁ καθένας μὲ ὅποιον τρόπον μπορεῖ νὰ διασώσει τὰ παιδιά, τὶς γυναῖκες καὶ τοὺς δούλους. (Σημ.: ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΦΗΜΟΝ ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΗΣ ΤΡΟΙΖΗΝΟΣ, ΤΟ ΟΠΟΙΟΝ ΘΑ ΑΝΑΛΥΘΕΙ ΣΤΟ ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ). Ὅταν ἡ πρότασις αὐτὴ ἐνεκρίθη, οἱ περισσότεροι ἀπὸ τοὺς Ἀθηναίους ἔφεραν γιὰ ἀσφάλεια τὰ παιδιὰ καὶ τὶς γυναῖκες τους στὴν Τροιζῆνα, ὅπου οἱ κάτοικοι τοὺς δέχονταν μὲ μεγάλη προθυμία. Ἀπεφάσισαν μάλιστα νὰ ἀναλάβουν τὴν διατροφή τους μὲ δημόσια ἔξοδα, δίνοντας κάθε μέρα δύο ὀβολοὺς στὸν καθένα καὶ νὰ ἐπιτρέπουν στὰ παιδιά τους νὰ παίρνουν ὀπωρικὰ ἀπὸ παντοῦ καὶ ἀκόμη νὰ πληρώνουν γι' αὐτὰ μισθοὺς σὲ δασκάλους. Τὴν πρότασιν αὐτὴν τὴν εἶχε κάνει ὁ Νικαγόρας. Καὶ ἐπειδὴ τὸ δημόσιον ταμεῖον τῶν Ἀθηναίων δὲν εἶχε χρήματα, ἡ βουλὴ τοῦ Ἀρείου Πάγου, καθῶς λέει ὁ Ἀριστοτέλης, ἔδωσε σὲ κάθε στρατευμένον πολίτη ὀκτὼ δραχμές· αὐτὸ ἔγινε ἡ κυριωτέρα ἀφορμὴ νὰ γεμίσουν μὲ πληρώματα τὰ πλοῖα. Ὁ Κλείδημος ὅμως νομίζει πὼς καὶ τοῦτο ἦταν τεχνάσμα τοῦ Θεμιστοκλέους. Λέει δηλαδὴ ὅτι ὅταν οἱ Ἀθηναῖοι κατέβαιναν στὸν Πειραιά, ἐχάθη τὸ κεφάλι τῆς Γοργόνας ἀπὸ τὸ ἄγαλμα τῆς θεᾶς Ἀθηνᾶς· ὁ Θεμιστοκλῆς τότε κάνοντας πὼς τὸ ἀναζητεῖ καὶ ψάχνοντας μὲ ἐπιμονὴ ὅλα, βρίσκει μέσα στὶς ἀποσκευὲς πολλὰ χρήματα κρυμμένα, ποὺ ἐδόθησαν σὲ κοινὴ χρῆσιν καὶ ἔτσι ὅσοι μπῆκαν στὰ πλοῖα εἶχαν ἄφθονα ἐφόδια».
Σημ.: Μάλιστα, πρέπει κάπου ἐδῶ νὰ ἀναφερθεῖ καὶ ὁ πατριωτισμὸς ποὺ ὑπέδειξε καὶ ὁ Κίμων, σχετικῶς μὲ τὰ τεχνάσματα τοῦ πολιτικοῦ ἀντιπάλου του, Θεμιστοκλέους. Ἐπειδὴ οἱ ἀριστοκρατικοὶ δίσταζαν νὰ μποῦν στὰ πλοῖα, λόγῳ τοῦ ὅτι αὐτὸ θὰ σήμαινε αὔξησιν τῆς δυνάμεως τῶν δημοκρατικῶν καὶ τοῦ Θεμιστοκλέους, ὁ ἀρχηγὸς τῆς ἀντιπάλου παρατάξεως, τῶν ἀριστοκρατικῶν, Κίμων κρέμασε τὸ χαλινάρι τοῦ πολεμικοῦ ἵππου του στὸν ναὸν τῆς Ἀθηνᾶς, ὡς ἔνδειξιν ὀπισθοχωρήσεως στὰ «κομματικά» συμφέροντα/διαφορὲς τοῦ καθενός, σὲ τέτοιες στιγμές. Συνετέλεσε καὶ αὐτὸ στὸ νὰ γίνει γρηγορότερα/ἀνενδοίαστα ἡ ἐπιβίβασις στὰ πλοῖα.
ΑΝΑΧΩΡΗΣΙΣ ΠΟΛΙΤΩΝ, ΑΛΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΤΡΟΙΖΗΝΑ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΑΛΑΜΙΝΑ
«Τὸ θέαμα τῶν πολιτῶν ποὺ ἔμπαιναν στὰ πλοῖα καὶ ἔφευγαν, σὲ ἄλλους προκαλοῦσε θλίψιν καὶ σὲ ἄλλους θαυμασμὸν γιὰ τὴν τόλμη τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν, ποὺ ἔστελναν κατευοδώνοντας τὶς οἰκογένειές τους μακριά, σὲ ἄλλο μέρος, ἐνῶ αὐτοὶ ἄκαμπτοι στὶς οἰμωγὲς καὶ τὰ δάκρυα καὶ τὰ ἀγκαλιάσματα τῶν γονέων του, τραβοῦσαν ἀντίκρυ πρὸς τὸ νησί. Ὅμως καὶ οἱ πολίτες ποὺ ἐξαιτίας τῶν γηρατειῶν τους ἀπέμεναν στὴν πόλιν προκαλοῦσαν λύπη μεγάλη. Ἀκόμη μιὰ γλυκειὰ συμπάθεια ποὺ ῥάγιζε τὴν καρδιὰ ἔνιωθε κανεὶς γιὰ τὰ ἥμερα σπιτικὰ ζῶα, ποὺ μὲ φωνὲς καὶ μὲ λαχτάρα ἔτρεχαν ἀκολουθώντας τὰ ἀφεντικά τους καθῶς ἔμπαιναν στὰ πλοῖα. Ἀνάμεσα σὲ αὐτὰ ἀναφέρεται στὶς διηγήσεις καὶ ὁ σκύλος ποὺ εἶχε ὁ Ξάνθιππος, ὁ πατὴρ τοῦ Περικλέους, ὁ ὁποῖος μὴ μπορώντας νὰ χωριστεῖ ἀπ' αὐτὸν πήδησε μέσα στὴν θάλασσα καὶ κολυμπώντας πλάι στὸ πλοῖον βγῆκε ἔξω στὴν Σαλαμῖνα καὶ μὲ ἐξαντλημένες τὶς δυνάμεις του ξεψύχησε ἀμέσως· τάφος δικός του λέγουν πὼς εἶναι ἐκεῖνο ποὺ δείχνεται ὡς σήμερα καὶ ὀνομάζεται «Κυνὸς σῆμα ( =τάφος)» ».
Ἡ συνέχεια ἐδῶ:
https://etymo-logiki.blogspot.com/2020/06/3_18.html
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου