ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ (ΜΕΡΟΣ 9ον)

ΑΛΛΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΙΑΤΡΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΟΣ

Ἄλλοι μεγάλοι πολὺ γνωστοὶ ἰατροὶ τῆς ἀρχαιότητος ἦταν (πολὺ ἐνδεικτικῶς, καθῶς ἀκόμα καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν ὀνομάτων ποὺ κατάφερε νὰ διασωθεῖ εἶναι τεράστιος)  :

Ὁ Ἡρόδικος ὁ Σηλύμβριος (5ος αἰ. π.Χ.), διδάσκαλος τοῦ Ἱπποκράτους, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ πρῶτος ποὺ ἀνήγαγε τὴν διαιτητικὴν καὶ τὴν φυσικοθεραπεία σὲ ἐπιστήμη.

Ὁ Ἀλκμαίων (5^ος αἰ. π.Χ.) , ὁ ὁποῖος πρῶτος ἀνεκάλυψε τὸ ὀπτικὸν νεῦρον καὶ ἔκανε διάκρισιν ἀνάμεσα σὲ ἀρτηρίες καὶ φλέβες. Εἶναι καὶ ὁ πρῶτος ποὺ ἐξώρυξε χειρουργικῶς ὀφθαλμὸν καὶ διετύπωσε πὼς ἡ ἕδρα ὅλων τῶν αἰσθήσεων εἶναι ὁ ἐγκέφαλος.

Ὁ Εὑρυφὼν ὁ Κνίδιος (5^ος αἰ. π.Χ.), ὁ ὁποῖος μίλησε «Περὶ ἔσω παθῶν» καὶ ὁ Ἀναξαγόρας ὁ Κλαζομένιος, φημισμένος γυναικολόγος τοῦ 5^ου π.Χ. αἰῶνος. 

Ὁ Ἐμπεδοκλῆς, ποὺ ἡ θεωρία του εἶναι ἡ πρώτη ὑποψία τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὸ φαινόμενον τῆς κυκλοφορίας τοῦ αἵματος. Καταπολέμησε ἐπίσης τοὺς ἑλώδεις πυρετούς.

Ὁ Ἀέτιος, ὁ ὁποῖος μίλησε γιὰ τὸ τετάνωθρον ( «λαμπρὸν καὶ τετανὸν ποιεῖν τὸ πρόσωπον καὶ τὸ σῶμα», 8,6 ). Τὸ τετάνωθρον ἦταν ἀλοιφὴ, ἡ ὁποία ἐμπόδιζε τὴν δημιουργία ῥυτίδων καὶ κρατοῦσε τὸ πρόσωπον τραβηγμένον καὶ καθαρόν. Μίλησε γιὰ αὐτὸ ποὺ σήμερα λέγεται ἀντιρρυτιδικὴ κρέμα καὶ…λίφτινγκ. Ὁ Διοσκουρίδης στὸ «Περὶ ἰατρικῆς ὕλης» ἀναφέρει πὼς στὰ τετάνωθρα ( «ἀντιρρυτιδικὲς» ) χρησίμευε πολὺ ἡ ἰχθυόκολλα.

Ὁ Ἀδαμάντιος ὁ Ἀλεξανδρεὺς (4^ος αἰ. π.Χ.), ὁ ὁποῖος ἦταν ἐξαίρετος δερματολόγος καὶ ὀδοντίατρος.

Ὁ Ξενοφῶν ὁ Ἀλεξανδρινὸς (4ος αἰ. π.Χ.), ὁ ὁποῖος ἠσχολήθη μὲ τὴν θεραπεία τοῦ καρκίνου.

Ὁ Πραξαγόρας ὁ Κῷος (4ος αἰ. π.Χ.), ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε διάσημος λαπαροτόμος.

Ὁ Φιλότιμος ὁ Κῷος (4ος αἰ. π.Χ.), ἀνατόμος-χειρουργός.

Ὁ Χρύσιππος ὁ Πρεσβύτερος (4ος αἰ. π.Χ.), ἰατρός-διαιτολόγος.

Ὁ Μνησίθεος ὁ Κυζικηνός (4ος αἰ. π.Χ.), ἀνατόμος, ὁ ὁποῖος κατέγραψε συστηματικῶς τὶς διάφορες παθήσεις. 

Ὁ Πλάτων, ὁ ὁποῖος πρῶτος ἀντελήφθη καὶ κατωνόμασε τὰ σπερματοζωάρια ( «ἀπὸ δένδρων καρπὸν καταδρέψαντες, ὡς εἰς ἄρουραν τὴν μήτραν, ἀόρατα ὑπὸ σμικρότητος καὶ ἀδιάπλαστα ζῶα κατασπείραντες καὶ διακρίναντες, μεγάλα ἐντὸς ἐκθρέψονται καὶ μετὰ τοῦτο εἰς φῶς ἀγαγόντες ἀποτελέσουσιν γένεσιν», Τίμαιος 91d ).

Στὸ ἴδιο σύγγραμμα ἀναφέρει καὶ τὸ ὅτι ἡ καρδιὰ εἶναι ἡ πηγὴ τοῦ περιφερομένου πρὸς ὅλο τὸ σῶμα αἵματος ( «τὴν δὲ δὴ καρδίαν ἅμμα τῶν φλεβῶν καὶ πηγὴ τοῦ περιφερομένου κατὰ πάντα τὰ μέλη σφοδρῶς αἵματος», Πλάτων, Τίμαιος, 70b).

Ὁ Ἀριστοτέλης καὶ ὁ Θεόφραστος, οἱ ὁποῖοι ταξινόμησαν τὸ φυτικὸ καὶ ζωικὸν βασίλειον σὲ κατηγορίες καὶ δημιούργησαν, μεταξὺ ἄλλων, τὴν ἐπιστήμη τῆς ἐμβρυολογίας καὶ τῆς βοτανικῆς.

Ἀκόμη, ὁ Ἀριστοτέλης μίλησε γιὰ τὶς ψυχοσωματικὲς ἀσθένειες (Φυσιογνωμικά, Περὶ ψυχῆς κ.ἄ). Τὸ ἴδιο καὶ ὁ Πλάτων στὸν «Χαρμίδη». Κάθε βιβλίον τοῦ Ἀριστοτέλους περιέχει μέσα του σπουδαῖες πληροφορίες καὶ παρατηρήσεις ποὺ ἀφοροῦν στὸ κομμάτι τῆς ἰατρικῆς, ποὺ εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀναλυθοῦν σὲ λίγες γραμμές.

Ὁ Θεόφραστος ἐκτὸς τῶν ἄλλων ἦταν καὶ σπουδαῖος βοτανολόγος καὶ ῥιζοτόμος.

Ὁ Ἡρόφιλος καὶ ὁ Ἐρασίστρατος, οἱ ὁποῖοι ἔθεσαν τὶς βάσεις τῆς ἀνατομίας. Ὁ Ἡρόφιλος εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἔδωσε τὸ ὄνομα στὸ «δωδεκαδάκτυλον» καὶ στὸ μέρος τοῦ κρανίου ποὺ ὀνομάζεται «Ληνὸς τοῦ Ἡροφίλου». Περιέγραψε τὸ ὀπτικὸ νεῦρο καὶ διεχώρισε σὲ μέρη τὸν ὀφθαλμόν. Λέγεται πὼς κατεσκεύασε μία κλεψύδρα γιὰ τὴν μέτρησιν τῶν σφυγμῶν τοῦ ἀσθενοῦς καὶ συσχέτισε τὴν ὑψηλὴ συχνότητά αὐτῶν μὲ τὸν πυρετόν.
Ὁ δὲ Ἐρασίστρατος περιέγραψε τὴν λειτουργία της καρδιᾶς καὶ τοῦ νευρικοῦ συστήματος, τὶς διαφορὲς ἀνάμεσα στὸν ἀνθρώπινον καὶ τὸν ζωικὸν ἐγκέφαλον. Ἀνάμεσα στὰ ἐπιτεύγματά του εἶναι καὶ ἡ ἐφεύρεσις τοῦ καθετῆρος.

Ὁ Ἀγαθίας ὁ Σχολαστικὸς, ὁ ὁποῖος μίλησε περὶ αὖρας τοῦ σώματος ( «Σῶμα φέρων σκιοειδὲς ἀδερκέι σύμπνοον αὔρη» ).

Ὁ σπουδαῖος γυναικολόγος, Σωρανός (1^ος αἰ.), ποὺ ἔμεινε γνωστὸς ὡς «ὁ πρίγκηψ τῶν ἰατρῶν».

Ὁ Ποσειδώνιος (2^ος αἰ. π.Χ.), ὁ ὁποῖος ὁμιλεῖ γιὰ τὴν κατάθλιψιν. 

Ὁ Ἀρεταῖος, σπουδαῖος καρδιολόγος, ὁ ὁποῖος μεταξὺ πάρα πολλῶν ἄλλων ἐπιτευγμάτων, περιέγραψε καὶ ὠνόμασε τὸν «διαβήτην». Τὸ ὄνομα τῆς παθήσεως τὸ ἐνεπνεύσθη λόγῳ τῆς πολυουρίας, ποὺ τὸν συνοδεύει. Εἶναι ὁ πρῶτος ποὺ κατέγραψε τὶς ψυχικὲς διαταραχὲς τῆς γεροντικῆς ἡλικίας. Ἐθεράπευε τὴν ἐπιληψίαν διὰ τρυπανισμοῦ.

Ὁ Παυσανίας [ «πολλοὺς φῶτας ( =ἄνδρες) ἀπέστρεψεν Περσεφόνης ἀδύτων» ], ὁ Ἀλέξιππος, ὁ Ἀνδροκίδης, ἐκ τῶν ἰατρῶν τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου. 

Ὁ Δημοκήδης ὁ Κροτωνιάτης ( ὁ θεραπεύσας τὴν ἐξάρθρωσιν τοῦ βασιλέως Δαρείου, ποὺ κανεὶς ἄλλος δὲν μποροῦσε, ἀλλὰ καὶ τὴν βασίλισσα Ἄτοσσαν, γυναῖκα τοῦ Δαρείου, ἀπὸ ὄγκον στὸν μαστόν -Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 3, 129-133). Ἰατρὸς τῶν Πεισιστρατιδῶν καὶ τοῦ τυράννου Πολυκράτους στὴν Σάμο.

Ὁ Δημήτριος ὁ Ἀπαμεύς, ὁ ὁποῖος εἰσήγαγε τοὺς ὅρους «μανία, πριαπισμός, φρενῖτις, ληθαργία».

Ὁ Δημόκριτος ὁ Ἀβδηρίτης ( «Προγνωστικόν», «Διαιτητικόν», «Ἰατρικὴ γνώμη» ). Μεταξὺ πολλῶν ἄλλων ἐπιτευγμάτων του, διετύπωσε τὴν ἀτομικὴ θεωρία, διέκρινε τὰ ζῶα σὲ σπονδυλωτὰ καὶ ἀσπόνδυλα, ἀσχολήθηκε μὲ τὴν ἐπιδημιολογία καὶ τὴν φαρμακολογία κ.ἄ. 

Ἡ Ἀγνοδίκη, ἰατρὸς καὶ σπουδαία μαιευτήρ, ποὺ λόγῳ τῆς δεξιοτεχνίας της καὶ τῆς μὲ κάθε τρόπον ἀφιερώσεώς της στὴν ἰατρική, καθιερώθηκε τὸ νὰ μποροῦν οἱ γυναῖκες νὰ μετέχουν στὰ τῆς τέχνης.

Ὁ ἰατρὸς τοῦ Νέρωνος, Ἀνδρόμαχος, ποὺ ἔγραψε καὶ τὴν «Θηριακή».

Ὁ Ἐπίχαρμος, ὁ Διοκλῆς, ὁ Ἀκουμενός (φίλος τοῦ Σωκράτους), ὁ Μαραθωνομάχος Ἀριστόμαχος, ὁ σπουδαῖος γυναικολόγος Εὐήνωρ, ὁ οὐρολόγος Ἀμμώνιος, ὁ Εὔδοξος, ὁ Μενεκράτης, ὀ ὀφθαλμίατρος Μόρσιμος, ὁ Νίκανδρος, ὁ Νύμφις, ὁ Ἀμφιάραος, ὁ Ὀρειβάσιος, ὁ Ἀρισταῖος, οἱ υἰοὶ τοῦ Ἱπποκράτους, Θεσσαλός καὶ Δράκων καὶ ὁ γαμβρὸς του Πόλυβος ( «Δογματικὴ σχολή» ), ὅλα του τὰ ἐγγόνια, Γοργίας, Δράκων ὁ Β’, Ἱπποκράτης Γ’ καὶ Δ’ (ὁ Ἱπποκράτης ὁ Δ’ ἦταν ἰατρὸς τῆς Ῥωξάνης), ὁ ὀδοντίατρος Ἀριστοκράτης, ὁ ἀρχίατρος τοῦ Αὐρηλίου Δημήτριος, ὁ στρατιωτικὸς ἰατρός Καλλίμορφος, οἱ χειρουργοὶ Ἄντυλλος, Ἀμύντας, Ἀπολλώνιος Κιτιεύς, ὁ στρατιωτικὸς χειρουργός Ὀνάσιλος ὁ Κύπριος, ὁ Κτησίας ὁ Κνίδιος, ὁ Φιλόλαος ὁ Κροτωνιάτης, Ἀπολλόδωρος ὁ ἰολόγος, Ἀλέξανδρος καὶ Δημοσθένης ὁ Φιλαλήθης κ.ἄ.

Ὁ Ἀσκληπιάδης (1^ος αἰ.), εἰδικὸς ψυχίατρος, εἶναι ὁ πρῶτος διαχωρίσας τὶς λειτουργικὲς ψυχώσεις ἀπὸ τὶς ὀργανικὲς διαταραχές.

Ὁ Παῦλος Μεριδηνὸς (5^ος αἰ.) ἐξετέλεσε τὴν πρώτην ἐπιβεβαιωμένην καισαρικὴ τομή (ὅπως τὴν γνωρίζουμε σήμερα. Ἄς μὴ ξεχνᾶμε πὼς καὶ ὁ Ἀσκληπιὸς διὰ τομῆς τῆς κοιλίας τῆς Κορωνίδος, ἦρθε στὴν ζωή).

Οἱ Πυλαρινὸς καὶ Τιμόρης, οἱ ὁποῖοι βρῆκαν τὴν θεραπεία τῆς εὐλογιᾶς (ἀνακάλυψις ποὺ πιστώνεται σήμερα στὸν Γιέννερ).

Καὶ ἄλλοι πάρα πολλοί… 

Ἀκόμα ὅμως κι ἄν οἱ περισσότεροι ἀκούγοντας τὴν λέξιν «ἰατρική» ἀνάγονται στὴν ἐποχὴ τοῦ μεγίστου Ἱπποκράτους, πρέπει νὰ ὑπογραμμιστεῖ πὼς ἡ ἰατρικὴ τέχνη δὲν ξεκινᾶ τόσο προσφάτως.

Τὰ πανάρχαια κείμενα τῶν προγόνων μας, οἱ μῦθοι, ἡ ἴδια μας ἡ γλῶσσα περιέχουν πληροφορίες ἐπὶ τοῦ θέματος, ποὺ δεικνύουν πὼς ὄχι ἁπλῶς ὑπῆρχε βαθεῖα γνῶσις περὶ τῆς ἰατρικῆς, ἀλλὰ καὶ ὅτι αὐτὴ ἦταν σὲ ἀρκετὰ προχωρημένον ἐπίπεδον.

Ὁ Ὅμηρος στὰ ἔπη του περικλείει στίχους, ποὺ δεικνύουν ὅτι ἤδη πολὺ πρὶν ἀπὸ αὐτόν, πόσῳ μᾶλλον στὴν ἐποχή του (καὶ) οἱ ἐπιστῆμες τῆς ἰατρικῆς καὶ τῆς φαρμακολογίας ἦταν τρομερὰ ἀνεπτυγμένες, ἐφόσον φαίνεται πὼς γνωρίζει καταπληκτικὲς ἀνατομικὲς λεπτομέρειες.  

Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ στὰ «Ὀρφικά», ἀλλὰ καὶ στὴν «Θεογονία» τοῦ Ἡσιόδου.

Ὁ Κώκυτος, μαθητὴς τοῦ Χείρωνος, συνέτρεξεν τὸν πληγωμένον Ἄδωνιν.

Κατὰ διαταγὴν τοῦ Διός, ὁ Ἑρμῆς ἐπαναφέρει στὴν ζωὴ τὸν Πέλοπα, μεταμοσχεύοντάς του ὡμοπλάτη ἀπὸ ἐλεφαντοστοῦν. Κάτι ποὺ ἀκόμη καὶ συμβολικῶς νὰ ἐκληφθεῖ, δεικνύει μία πρώιμη γνῶσιν γιὰ τὴν μεταμόσχευσιν.

Ὁ μάντις Μελάμπους, ὁ ὁποῖος ἔζησε 220 ἔτη πρὸ τῶν Ἀργοναυτικῶν, διέγνωσε ὅτι ἡ γενετήσιος ἀνικανότης τοῦ Ἰφίκλου, ὠφείλετο σὲ ψυχικὸν τραῦμα καὶ τὸν θεράπευσε διὰ τῆς μεθόδου τῆς ὑποβολῆς. Θεωρεῖται ἡ πρώτη θεραπεία διὰ τῆς ψυχαναλυτικῆς μεθόδου. Ἐθεράπευσε καὶ τὶς κόρες τοῦ Προίτου ἀπὸ τὴν μανία μὲ τὸ γνωστὸν λόγῳ αὐτοῦ «μελαμπόδιον» (γάλα μὲ μέλανα ἐλλέβορον).

Ὁ Μαχάων καὶ ὁ Ποδαλείριος, μέσα ἀπὸ τοὺς στίχους τῆς ἀρχαίας μας γραμματείας ἀποδεικνύονται ἄριστοι ἰατροί, ἱκανοὶ νὰ ἐκτελέσουν λεπτὲς χειρουργικὲς ἐπεμβάσεις καὶ εἰδήμονες στὰ περὶ τῶν βοτάνων καὶ τῶν θεραπευτικῶν τους ἰδιοτήτων ( «αὐτίκα δ᾽ ἐκ ζωστῆρος ἀρηρότος ἕλκεν ὀϊστόν… ἤπια φάρμακα εἰδὼς πάσσε», Δ, 213-8, Ὅμηρος/ «τύμματα πάντα ἠκέσατο ἐνδυκέως Ποδαλείριος…χερσὶν ἐῇσιν, ῥάψεν ἐπισταμένως, καθύπερθε δὲ φάρμακα ἔθηκε…κατηπιόωντο δὲ ἀνίαι», Μεθ’ Ὅμηρον, 4, 396, Κ. Σμυρναῖος).

Μεγάλοι ἰατροτέχνες ἦταν καὶ οἱ υἰοὶ τοῦ Μαχάονος, Ἀλεξάνωρ καὶ Γόργασος.

Ἡ Ἄρτεμις-Σελήνη, ἡ δίδυμη ἀδελφὴ τοῦ Ἀπόλλωνος-Ἡλίου, ποὺ εἶχε βοηθήσει σύμφωνα μὲ τὸν μῦθο τὴν μητέρα της, Λητώ νὰ γεννήσει τὸν Ἀπόλλωνα, ἐλατρεύθη καὶ ὡς ἡ θεὰ τῶν ἐπιτόκων, ποὺ τὶς βοηθοῦσε νὰ ἔχουν ἕναν εὔκολο καὶ ἀνώδυνο τοκετό. Εἶχαν  παρατηρήσει πὼς ὅταν εἶχε πανσέληνο, οἱ γυναῖκες ἔφερναν εὐκωλότερα στὸν κόσμον τὰ παιδιά τους καὶ πὼς οἱ πιθανότητες νὰ «σπάσουν τὰ νερά» εἶναι αὐξημένες, καθῶς τὰ τραβοῦσε πρὸς τὰ ἔξω ἡ Ἄρτεμις. Καὶ ποιός μπορεῖ νὰ ἀρνηθεῖ σήμερα πὼς ἡ Σελήνη, μὲ τὴν ἑλκτική της δύναμιν, «τραβάει τὰ νερά» (βλ. παλίρροιες) ;

Καὶ πόσα ἄλλα ἀκόμα μποροῦν νὰ ἀναφερθοῦν ὡς παραδείγματα πὼς οἱ πρόγονοί μας ἤξεραν περισσότερα ἀπὸ ὅσα ὁ νοῦς μπορεῖ νὰ διανοηθεῖ σήμερα γύρω ἀπὸ τὶς ἐπιστῆμες…

ΤΑ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΑΤΡΩΝ ΚΑΤΑΚΤΟΥΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ

Τὰ συγγράμματα τῶν Ἑλλήνων ἰατρῶν γλύτωσαν σχετικῶς ἀπὸ τὴν μεγάλη μανία πυρπολήσεως καὶ παντὶ τρόπῳ καταστροφῆς τῶν βιβλίων καὶ τῶν βιβλιοθηκῶν μας, ποὺ κατελάμβανε κάθε λογῆς βαρβάρους, ὄχι βεβαίως ἀπὸ φιλομάθεια, ἀλλὰ ἀνάγκης ἔνεκα.

«Τὸ 218 π.Χ ὁ Πελοποννήσιος ἰατρὸς Ἀρχάγαθος εἰσάγει ἐπισήμως τὴν ἑλληνικὴ ἰατρικὴ στὴν Ῥώμη. Ἀπὸ τὸ 30 μ.Χ. ὅταν ὁ Ῥωμαῖος ἀριστοκράτης Αὐρήλιος Κορνήλιος Κέλσος ὠλοκλήρωσε τὴν μεταφορὰ τῆς ἑλληνικῆς ἰατρικῆς ὁρολογίας, μεταφρασμένη στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα (γι’ αὐτὸ καὶ ἀπεκλήθη «Cicero medicorum», δηλ. ὁ Κικέρων τῶν ἰατρῶν*) καὶ ὁ Μοσχίων μετέφρασε τὸν Ἕλληνα γυναικολόγον, Σωρανόν, ἡ ἰατρικὴ φθέγγεται ἑλληνιστί», ( «Ὁ ἐν τῇ λέξει λόγος», Ἄννα Τζιροπούλου). Τὰ συγγράμματα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων γνώρισαν εὑρεῖα ἀποδοχὴ ἀπὸ τοὺς βαρβάρους, καθῶς ἔδιναν λύσεις σὲ πάρα πολλὲς ἀσθένειες. Παρ’ ὅτι οἱ παρατηρήσεις τῶν Ἑλλήνων ἰατρῶν εἶχαν διαδοθεῖ καὶ μέσῳ τῶν ταξιδίων τους νωρίτερα στὴν Δύσιν, ἡ ἰατρικὴ δὲν ῥίζωσε ἐκεῖ. Ἡ συνήθεια τῶν Ῥωμαίων δὲ, νὰ χρησιμοποιοῦν δούλους ὡς ἰατρούς, ἐμπόδισε τὴν τέχνη τῆς ἰατρικῆς νὰ ἀνθίσει.
Ἔτσι ὅταν οἱ Ῥωμαῖοι γνώρισαν ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες τὴν ἰατρικὴ, ἐντυπωσιάσθηκαν. Τὸν Ἱπποκράτη καὶ τὸν Γαληνὸ δέ…τοὺς ἐλάτρευσαν ὡς ἁγίους (βλ. εἰκόνα). 

Τὸ «Corpus Hippocraticum» ἐξεδόθη στὴν Ἀλεξάνδρεια μὲ διαταγὴ τοῦ Πτολεμαίου.

Ὁ υἰοθετήσας τὶς ἰδέες τοῦ Ἀριστοτέλους, Πέρσης Ἀβικέννας, κατὰ τὸν 11^ο αἰ. μετέφρασε τὸν Γαληνό στὰ ἀραβικά καὶ αὐτὸ τὸ βιβλίον ἔμεινε γνωστὸ στὴν Δύσιν, ὡς τὸ βασικὸν βιβλίον τῆς «ἀραβικῆς ἰατρικῆς» !

Ἡ πρώτη ἔκδοσις τῶν συγγραμμάτων τοῦ Γαληνοῦ πραγματοποιήθηκε στὴν Βενετία, τὸ 1523, ἀπὸ τὸν Ἄλδο Μανούτιο.

Σημειωτέον ὅτι ἀκόμα καὶ μέχρι σήμερα ἀκόμα καὶ οἱ πιὸ μακρινοὶ βάρβαροι τὴν «ἰατρική» τὴν ἀναφέρουν ὡς «ἑλληνικὴ τέχνη». Στὸ Μπαγκλαντὲς ἡ λαϊκὴ ἰατρικὴ σήμερα ὀνομάζεται «Γιουνάνι», ἤτοι ἰωνική.

*Τὸ λατ. «medicus» ἐκ τοῦ «medeor» ( =θεραπεύω) καὶ αὐτὸ ἐκ τοῦ ἑλληνικοῦ «μέδω» ( =φροντίζω/ μέδομαι =σκέπτομαι). Ἐξ οὗ καὶ τὰ «medicine, medicament, medicazione κλπ». 

Ἡ συνέχεια ἐδῶ : ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ (ΜΕΡΟΣ 10ον) 

Πληροφορίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία : «Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ, Β’ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΝΟΜΟΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ», «ΠΕΡΙ ΑΝΑΠΝΟΗΣ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ETYMOLOGICA», ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΣΕΒΙΛΛΗΣ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΣΥΧΙΟΥ», «ΚΡΑΤΥΛΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ», «ΠΕΡΙ ΖΩΩΝ ΜΟΡΙΩΝ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΠΕΡΙ ΕΛΚΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΕΥΣΧΗΜΟΣΥΝΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ», Ζ. ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ, «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ, «ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΣ», ΞΕΝΟΦΩΝ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΑΛΚΗΣΤΙΣ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ», ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ», ΛΥΚΟΦΡΩΝ Ο ΧΑΛΚΙΔΕΥΣ, «ΜΕΝΕΞΕΝΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΠΟΙΚΙΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», ΑΙΛΙΑΝΟΣ, «ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΝΟΥΣΟΥ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΑΕΡΩΝ, ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΙ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΤΟΠΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤ’ ΑΝΘΡΩΠΟΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΝΟΥΣΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΕΓΚΑΤΑΤΟΜΗΣ ΕΜΒΡΥΟΥ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΑΡΘΡΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΚΑΤ’ ΙΗΤΡΕΙΟΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΠΑΘΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΜΟΧΛΙΚΟΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΔΙΑΙΤΗΣ ΟΞΕΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΔΙΑΙΤΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΟΔΟΝΤΟΦΥΪΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΣΑΡΚΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΔΙΑΙΤΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΤΡΟΦΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΑΦΟΡΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΦΥΣΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «Ο ΓΑΛΗΝΟΣ ΩΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ», Σ. ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ, «GALEN ON DENTAL ANATOMY AND PHYSIOLOGY», ΚΟΥΤΡΟΥΜΠΑΣ-ΚΟΥΝΑΡΗ, «ΠΕΡΙ ΦΛΕΒΩΝ ΚΑΙ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΑΝΑΤΟΜΗΣ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΠΕΡΙ ΟΣΤΩΝ ΤΟΙΣ ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΟΙΣ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΕΘΝΙΚΑ», ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ, «ΗΡΩΙΚΟΣ», ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, «ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΠΕΡΙ ΚΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΩΝ ΑΠΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΠΕΡΙ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΔΟΓΜΑΤΩΝ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΟΔΥΣΣΕΙΑ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ», ΕΛΕΝΗ ΣΚΑΛΤΣΑ