«Κρόνου δὲ παῖς καὶ χρόνου λέγεται, διήκων ἐξ αἰῶνος ἀτέρμονος εἰς ἕτερον αἰῶνα· ἀστραπαῖός τε καὶ βρονταῖος καὶ αἴθριος καὶ αἰθέριος κεραύνιός τε καὶ ὑέτιος ἀπὸ τῶν ὑετῶν καὶ κεραυνῶν καὶ τῶν ἄλλων καλεῖται. Καὶ μὴν ἐπικάρπιος μὲν ἀπὸ τῶν καρπῶν, πολιεὺς δὲ ἀπὸ τῶν πόλεων ὀνομάζεται, γενέθλιός τε καὶ ἑρκεῖος καὶ ὁμόγνιος καὶ πατρῷος ἀπὸ τῆς πρὸς ταῦτα κοινωνίας, ἑταιρεῖός τε καὶ φίλιος καὶ ξένιος καὶ στράτιος καὶ τροπαιοῦχος καθάρσιός τε καὶ παλαμναῖος καὶ ἱκέσιος καὶ μειλίχιος, ὥσπερ οἱ ποιηταὶ λέγουσι, σωτήρ τε καὶ ἐλευθέριος ἐτύμως, ὡς δὲ τὸ πᾶν εἰπεῖν, οὐράνιός τε καὶ χθόνιος, πάσης ἐπώνυμος φύσεως ὢν καὶ τύχης, ἅτε πάντων αὐτὸς αἴτιος ὤν», Περὶ Κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης.
Ἄλλα προσωνύμια τοῦ Διὸς εἶναι καὶ τὰ ἑξῆς :
195. Ἰδαῖος ἤ Ἰδάτας: ὡς γεννηθεὶς ἐπὶ τοῦ ὄρους Ἴδη τῆς Κρήτης.
«ὃς Διὸς ἱρεὺς Ἰδαίου ἐτέτυκτο», Ἰλιάς, Π', 604-5, Ὅμηρος.
«Ἰδαῖος, ἐπιθετικῶς οὕτως ἐλέγετο Ζεύς, ἀπὸ Ἴδης τοῦ ὄρους Τρωϊκῆς (Π΄, 605). καὶ κύριον ὄνομα τοῦ Τρώων κήρυκος (Γ΄, 248). καὶ τοῦ Δάρητος, τοῦ ἱερέως τοῦ Ἡφαίστου, υἱοῦ (Ε΄, 11)», Ἡσύχιος.
196. Ἰέτιος: ἐκ τοῦ ἵημι ( = ῥίπτω), ἰέττας ( = πατήρ).
197. Ἰθωμάτας: ὁ ἐν Ἰθώμῃ.
«ἄγαλμα ἐνταῦθα ἱδρυμένον εὑρέθη Διὸς Ἰθωμάτα», Ἑλλάδος, Περιήγησις, 3, 26,4, Παυσανίας.
«τοῖς τρίποδας περὶ βωμὸν Ἰθωμάτᾳ Διὶ...τῷ Διὶ τῷ Ἰθωμάτᾳ θύειν μέλλοντος τὰ ἱερεῖα...τῷ Διὶ τῷ Ἰθωμάτᾳ...Διὸς τοῦ Ἰθωμάτα...Διί τε Ἰθωμάτᾳ...τοῦ Διὸς τοῦ Ἰθωμάτα τὸ ἱερόν», Ἑλλάδος Περιήγ. 4,12,7/ 4,13,1/ 4,19,3/ 4,24,7/ 4,27,6/ 4,33,1, Παυσανίας.
198. Ἱκέσιος ἤ Ἱκέτας ἤ Ἱκετήσιος ἤ Ἱκτήρ ἤ Ἱκταῖος ἤ Ἀφίκτωρ ἤ Ἱκέστος: προστάτης τῶν ἱκετῶν.
«Ζεύς σφεας τείσαιτο ἱκετήσιος», Ὀδύσσεια, ν', 213.
«Κρόνου δὲ παῖς καὶ χρόνου λέγεται... ἱκέσιος καὶ μειλίχιος», Περὶ Κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης.
«ἱκετήσιος, ὁ ἐπὶ τῶν ἱκετῶν Ζεύς· ἢ ὁ τοὺς ἱκέτας ἐλεῶν (ν 213)», Ἡσύχιος.
«Ζεὺς μὲν ἀφίκτωρ...Ζεύς ἱκτήρ», Ἱκέτιδες, 1/ 479, Αἰσχύλος.
199. Ἰκμαῖος/ Ἴκμιος: ὁ παρέχων ἰκμάδα, ὑγρασίαν, ὁ ὑγραίνων τὴν γῆ, < ἰκμάς ( = ἡ ὑγρασία τῆς γῆς καὶ ἡ θρεπτική της δύναμις).
«βωμὸν ποίησε μέγαν Διὸς Ἰκμαίοιο», Ἀργοναυτικά, Β΄, 522, Ἀπολλώνιος ὁ Ῥόδιος.
«Διὸς Ἰκμαίοιο θυώδεα βωμὸν ἀνάψας», Διονυσιακά, 5, 270, Νόννος ὁ Πανοπολίτης.
200. Καθάρσιος: ὁ εὐνοϊκὸς πρὸς τοὺς καθαρμούς, ὁ καθαρίζων, ὁ ἐξαγνίζων, ὁ λυτρωτής.
«ἐκάλεε μὲν Δία καθάρσιον μαρτυρόμενος τὰ ὑπὸ τοῦ ξείνου», Ἱστορίαι, 1,44, Ἡρόδοτος.
«καθάρσιός τε καὶ παλαμναῖος καὶ ἱκέσιος καὶ μειλίχιος», Περὶ κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης.
201. Καλλίνικος: < καλός + νίκη, ὁ φέρων καλήν, λαμπρὰ καὶ ἔνδοξον νίκην.
202. Καπαῖος ἤ Καπετώλιος: ὡς γεννηθεις ἐν κάπῃ ( =φάτνη), προστάτης τῶν σπηλαίων.
«ὁ δὲ Ζεὺς ὁ Καπετώλιος», Περὶ Ἴσιδος καὶ Ὀσίριδος,71, Πλούταρχος.
«ὦ Καπετώλιε Ζεῦ», Ῥωμαϊκὴ ἀρχαιολ. , ΣΤ', 61, 2, Διονύσιος ὁ Ἁλικαρνασσεύς.
«Ζεὺς Λατεάριος καὶ Ζεὺς Κάσσιος καὶ Ζεὺς Κεραύνιος καὶ Ζεὺς Προπάτωρ καὶ Ζεὺς Παννύχιος καὶ Ζεὺς Πολιοῦχος καὶ Ζεὺς Καπετώλιος», Πρὸς Αὐτόλυκον, 1, 10, Θεόφιλος ὁ Ἀντιοχεύς.
«Καπετώλιος, ὁ Ζεύς», Ἡσύχιος.
203. Καππώτας: < καταπαύω, ὁ καταπαύτης, δωρ. καταπώτας > καππώτας. Καταπαύει καὶ θεραπεύει. Ὁ ναός του ηὑρίσκετο εἰς Γύθειον Λακωνίας. Ἐπὶ τοῦ βωμοῦ του καθεσθεὶς ὁ Ὀρέστης ἠλευθερώθη ἐκ τῆς μανίας του.
«Γυθίου δὲ τρεῖς μάλιστα ἀπέχει σταδίους ἀργὸς λίθος: Ὀρέστην λέγουσι καθεσθέντα ἐπ' αὐτοῦ παύσασθαι τῆς μανίας: διὰ τοῦτο ὁ λίθος ὠνομάσθη Ζεὺς Καππώτας κατὰ γλῶσσαν τὴν Δωρίδα», Ἑλλάδ. περιήγ., 3,22,1, Παυσανίας.
204. Καραός, Καραιὸς ἤ Κάριος: «ὑψηλὸς εἶναι», ἐκ τοῦ κάρα ( = κεφαλή, > κάραος =ἀρχηγός, κάρα-νος), παρὰ Βοιωτοῖς.
«μόλ', ὦ Ζεῦ ξένιε καὶ καραιέ», Βίοι Παράλληλοι, Περικλῆς, 3,3, Πλούταρχος.
«Καραιός, Ζεὺς παρὰ Βοιωτοῖς οὕτω προσαγορεύεται· ὡς μέν τινές φασι διὰ τὸ ὑψηλὸς εἶναι, ἀπὸ τοῦ κάρα», Ἡσύχιος.
205. Καρποδοτήρ/ Καρποφόρος: ὁ καρποὺς δίδων καὶ (προσ)φέρων.
206. Κάρρος: ὁ κάρρων ( =κρείσσων, καλλίτερος).
207. Καρτεροβρόντης: ὁ κρατερῶς βροντῶν.
«καρτερόβροντα Κρονίδα», Δειπνοσοφισταί, Ε', 18, Ἀθῆναιος.
208. Κάσιος/ Κάσσιος: ἐκ τοῦ κάσις ( =ἀδελφός).
«Ζεὺς Λατεάριος καὶ Ζεὺς Κάσσιος καὶ Ζεὺς Κεραύνιος καὶ Ζεὺς Προπάτωρ καὶ Ζεὺς Παννύχιος καὶ Ζεὺς Πολιοῦχος καὶ Ζεὺς Καπετώλιος», Πρὸς Αὐτόλυκον, 1, 10, Θεόφιλος ὁ Ἀντιοχεύς.
Στὴν θέσιν τοῦ ναοὺ τοῦ Κασσίου Διὸς στὴν Κέρκυρα ἀνεγέρθη ἐκκλησία τῆς Θεοτόκου...Κασσωπίτρας/ Κασσιοπίας.
209. Κάρτιος: Ἐκ τοῦ καρτερός =ἰσχυρός, ὁ κράτωρ.
210. Καταιβάτης ἤ Καταβάτης: καταβαίνει ἐν βρονταῖς καὶ ἀστραπαῖς.
«Ζεῦ Κρόνιε, σκηπτοῦχε, καταιβάτα», Ὀρφ. ὕμνοι Διός, 6.
«οὐράνιον βέλος ὀξὺ καταιβάτου αἰθαλόεντος», Ὀρφ. ὕμν. Κεραυνίου Διός, 12.
«Ζεὺς πάντων πατὴρ καὶ οὐρανοῦ καὶ γῆς καὶ θεῶν καὶ ἀνθρώπων καὶ ποταμῶν καὶ φυτῶν...οὗτος βασιλεὺς, πολιεὺς, καταιβάτης», Λόγοι, Εἰς Δία, 1,8, Αἴλιος Ἀριστείδης.
«οὐκ ἔσθ᾽ ὅπως τοῦτ᾽ ἔστι τὸ τέρας οὐ Διὸς καταιβάτου», Εἰρήνη, 42, Ἀριστοφάνης.
«τοῦ δὲ Καταιβάτου Διὸς τοῦ δὲ Καταιβάτου Διὸς», Ἑλλάδος Περιήγησις, 5,10,14, Παυσανίας.
211. Καταχθόνιος: ὡς κύριος καὶ τῶν ὑποκάτω τῆς χθονός.
«Ζεύς τε καταχθόνιος», Ἰλιάς, Ι', 457, Ὅμηρος.
«ὃν -Δία- δὲ ἄρχειν φασὶν ὑπὸ γῆς, ἔστιν ἔπος τῶν Ὁμήρου Δία ὀνομάζον καὶ τοῦτον:
Ζεύς τε καταχθόνιος καὶ ἐπαινὴ Περσεφόνεια», Ἑλλάδ. περιήγ., 2, 24, 4, Παυσανίας.
212. Κελαινεὺς ἤ Κελαινεφής: ὡς ἄρχων τῶν κελαινῶν ( =μαύρων) νεφῶν, ὁ τυλιγμένος μὲ μαῦρα σύννεφα.
«ὦ πάτερ ἀργικέραυνε, κελαινεφές», Ἰλιάς, Χ', 178.
«κελαινεφέϊ Κρονίωνι», Ἰλιάς, Α', 397/ Ζ', 267/ Ω', 290/ Ὀδύσσεια, ι', 552/ ν', 25/ Ὁμηρικοὶ ὕμνοι, Εἰς Διοσκούρους, 4/ Εἰς Δήμητρα, 91/ Ἀσπὶς Ἡρακλέους, 53, Ἡσίοδος.
«κὰδ δ’ ἷζον παρὰ πατρὶ κελαινεφεῖ», Ἰλιάς, Φ', 520.
«Ἡρακλέα Διὸς υἱὸν ἀείσομαι, ὃν μέγ’ ἄριστον γείνατ’ ἐπιχθονίων Θήβῃς ἔνι καλλιχόροισιν Ἀλκμήνη μιχθεῖσα κελαινεφέϊ Κρονίωνι», Ὁμηρ. ὕμν., Εἰς Ἡρακλέα Λεοντόθυμον, 1-3.
«Ζεῦ κύδιστε, μέγιστε, κελαινεφές, αἰθέρι ναίων», Ἡρωικός, Φιλόστρατος.
213. Κεραύνιος: ὡς κάτοχος τοῦ κεραυνοῦ.
«Κεραύνιός τε καὶ ὑέτιος ἀπὸ τῶν ὑετῶν καὶ κεραυνῶν...καλεῖται», Περὶ Κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης.
«Κεραύνιος, ἐμβρόντητος. καὶ Ζεὺς ἐν Σελευκείᾳ», Ἡσύχιος.
«Ζεὺς Λατεάριος καὶ Ζεὺς Κάσσιος καὶ Ζεὺς Κεραύνιος καὶ Ζεὺς Προπάτωρ καὶ Ζεὺς Παννύχιος καὶ Ζεὺς Πολιοῦχος καὶ Ζεὺς Καπετώλιος», Πρὸς Αὐτόλυκον, 1, 10, Θεόφιλος ὁ Ἀντιοχεύς.
214. Κεραυνοβόλος: ὁ τὸν κεραυνὸν βάλλων ( =ῥίπτων).
«ἅν ποτε κεραυνόβολος ἔλιπε φλόγα Δίου βροντᾶς», Βάκχαι, 596-9, Εὐριπίδης.
215. Κεραυνοβρόντης: ὁ διὰ τοῦ κεραυνοῦ βροντῶν.
«ὦ Ζεῦ κεραυνοβρόντα», Εἰρήνη, 376, Ἀριστοφάνης.
216. Κερδύλας: ὁ εὐνοῶν τὸ κέρδος.
217. Κηναῖος: ἐκ τοῦ Κηναίου ὄρους Εὐβοίας. Τὸν βωμὸν τοῦ Κηναίου Διός, εἶχε κτίσει ὁ υἰός του, Ἡρακλῆς μετὰ τὴν νίκη του ἀπέναντι στὸν βασιλέα Εὐρυτον τῆς Οἰχαλίας, τοῦ ὁποίου βασιλέως κόρη ἦταν ἡ Ἰόλη, τὴν ὁποία καὶ ἥρπαξε ὁ Ἡρακλῆς.
«προσορμισθεὶς Κηναίῳ τῆς Εὐβοίας ἀκρωτηρίῳ Διὸς Κηναίου βωμὸν ἱδρύσατο», Βιβλιοθήκη, Β', 7,7, Ἀπολλόδωρος.
«ἀπὸ Κηναίου Διὸς ἱεροῦ», Περίπλους τῆς θαλάσσης τῆς Οἰκουμένης Εύρώπης καὶ Ἀσίας καὶ Λιβύης, 58, Σκύλαξ ὁ Καρυανδεύς.
218. Κιθαιρώνιος: ὀ ἐν Κιθαιρῶνι.
219. Κλάριος/ κλήριος: ὁ διανέμων διὰ κλήρου.
«ἱκεσία Θέμις Διὸς κλαρίου», Ἱκέτιδες, 360, Αἰσχύλος.
220. Κλεψίγαμος: < κλέπτω + γάμος, ὁ κρυφίως συνερχόμενος ξέναις γυναιξὶν ἢ κόραις, μοιχικός.
«κλεψιγάμου Κρονίδαο», Διονυσιακά, 8, 60, Νόννος.
221. Κληδόνιος: ὁ παρέχων οἰωνόν· κληδών ( = μαντικὸν σημεῖον), ἐξ οὗ τὸ μτγν. «κλήδονας».
222. Κοκκύγιος: < κοκκυγέα ( = δένδρον πρὸς κοκκίνην βαφήν).
223. Κολαστής: ὁ τιμωρός.
«Ζεύς τοι κολαστὴς τῶν ὑπερκόμπων ἄγαν», Πέρσαι, 827, Αἰσχύλος.
«Ὁ Ζεὺς κολαστὴς τῶν ἄγαν ὑπερφρόνων», Συναγωγὴ παροιμιῶν, Μιχαήλ Ἀποστόλιος, ἀρχὴ τοῦ ο' στοιχείου.
224. Κόνιος: ὁ ἐγείρων κόνιν, κονιορτόν.
«καὶ Διὸς Κονίου ναὸς», Ἑλλάδ. περιήγ., 1,40,6, Παυσανίας.
225. Κοσμητής: < κοσμέω ( = τακτοποιῶ). Δηλαδή, κοσμήτωρ.
«Κοσμητᾶ τε ἐπίκλησιν Διὸς», Ἑλλάδ. περιήγη, 3,17,4, Παυσ.
226. Κορυφαῖος: λατρευόμενος εἰς τὰς κορυφὰς τῶν ὀρέων (βλ. καὶ Ἐπάκριος).
«ὑπὲρ δὲ τὸ θέατρόν ἐστιν ἱερὸν Διὸς Καπετωλίου φωνῇ τῇ Ῥωμαίων: κατὰ Ἑλλάδα δὲ γλῶσσαν Κορυφαῖος ὀνομάζοιτο ἄν», Ἑλλάδ. περιήγ., 2,4,5, Παυσ.
227. Κραίνων: κραίνω ( = ἐκτελῶ, φέρω εἰς πέρας).
228. Κράριος: ὁ βασιλεύς, ἐκ τοῦ κραίρα ( =ἡ κεφαλή), ἰδίας ῥίζης μὲ τὰ «κρείων, κράντωρ κλπ».
229. Κρείων: < κράς-κρατός ( =ἡ κεφαλή), ἐξ οὗ κρείων, κράντωρ, κράντης, κρέων, κράνης = ὁ βασιλεύς.
«ὦ πάτερ ἡμέτερε Κρονίδη ὕπατε κρειόντων», Ἰλιάς, Θ', 31.
«Ζῆνα θεῶν τὸν ἄριστον ἀείσομαι ἠδὲ μέγιστον εὐρύοπα κρείοντα τελεσφόρον», Ὀρφ. ὕμν., Εἰς Δία, 1-2.
230. Κρέζιμος: Προσωνύμιον τοῦ Διὸς γεγραμμένον σὲ ναὸν τοῦ Διός, ὁ ὁποῖος ἀνεκαλύφθη μετὰ ἀπὸ ἀνασκαφὲς τὸ 2015 στὴν πόλιν Μητρόπολις τῆς Ἰωνίας, κοντὰ στὴν Σμύρνη. Οἱ ἀρχαιολόγοι θεωροῦν πὼς ὠνομάσθη «Κρέζιμος» ὁ Ζεὺς ἐκ τοῦ crescere ( =αὐξάνω, μεγαλώνω) [ < creo ( =δημιουργῶ) , ἅπερ ἐκ τοῦ κραίνω ( = ἐκτελῶ, πραγματοποιῶ, ἐκπληρῶ)]· καὶ θεωρεῖται πὼς ἐδόθη στὸν Δία αὐτὸ τὸ προσωνύμιον, ὡς τὸν φέροντα ἀφθονία καὶ πλοῦτον γιὰ τὴν Μητρόπολιν. Κρέσσων (καὶ μὲ τροπὴ σσ/ττ σὲ ζ, Κρέζων) εἶναι στὴν ἰωνικὴ διάλεκτον ὁ κρείσσων ( = ὁ ἰσχυρότερος, ὁ ὑπέρτατος).
231. Κρηταγενής: ὡς γεννηθεὶς ἐν Κρήτη.
«ἐπὶ τοῦ Διός, Συλλ. Ἐπιγρ. 2554. 177», LSJ.
232. Κρόνιος, Κρονίδης, Κρονίων: ὡς υἰὸς τοῦ Κρόνου.
«ὦ πάτερ ἡμέτερε Κρονίδη ὕπατε κρειόντων», Ἰλιάς, Θ', 31/ Ὀδύσσεια, α', 45/ 81.
«Κρόνου δὲ παῖς καὶ χρόνου λέγεται», Περὶ κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης.
«Ζεὺς Κρονίδης/Κρονίδης Ζεὺς», Ἰλιάς, Θ', 141/ Π', 845/ Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 138/ 158/ 168, Ἡσίοδος/ Διονυσιακά, 2,4, Νόννος/ Εὐρώπη, 50, Μόσχος ὁ Συρακούσιος/ Ἰλίου Ἅλωσις, 426, Τρυφιόδωρος/ Γεωγραφικά, 7,2, Στράβων/ Ἀργοναυτικά, 1101, Ἀπολλώνιος ὁ Ῥόδιος/ Βάκχαι, 95, Εὐριπίδης κλπ.
«Ἵληθ’ εὐρύοπα Κρονίδη κύδιστε μέγιστε», Ὁμηρ. ὕμν., Εἰς Δία, 4.
«Κρονίδαν Δία», Ἑλένης ἐπιθαλάμιος, 18, Θεόκριτος.
«Κρονίδας Ζεύς», Ἑλ. ἐπιθ., 52, Θεόκρ.
«Κρονίδα Ζηνὸς», Ἰσθμιόνικοι, Ξενοκρ. Ἀκραγ., 24, Πίνδαρος.
«Ζεύς με μέγα Κρονίδης», Περὶ εὐθυμίας, 471c, Πλούταρχος.
«Ζεῦ Κρόνιε», Ὀρφ., ὕμν. Διός, 6.
«Κρόνιε, πρύτανι Φρύγιε, γενέτα πάτερ», Τρωάδες, 1288, Εὐριπίδης.
«ὦ Κρόνιε παῖ Ρέ̔ας, ἕδος Ὀλύμπου νέμων», Ὀλυμπιόνικοι, Θηρ. Ἀκραγ., 22, Πίνδαρος.
«ὦ Κρόνιε παῖ», Προμηθεύς Δεσμώτης, 577, Αἰσχύλος.
«ἦ καὶ κυανέῃσιν ἐπ’ ὀφρύσι νεῦσε Κρονίων», Ὁμηρ. ὕμν, Εἰς Διόνυσον, 13.
«Σεμέλην ἔφλεξε Κρονίων», Διονυσιακά, 46, 256, Νόννος.
...
233. Κροκεάτης: ἐν Κροκεαῖς Λακωνίας.
«Διὸς Κροκεάτα», Ἑλλάδ. περιήγ. 3,21,4, Παυσανίας.
234. Κτήσιος: ὡς προστάτης οἰκίας, κτημάτων ἐν γένει.
«γένοιτ᾽ ἂν ἄλλα κτησίου Διὸς χάριν», Ἱκέτιδες, 444, Αἰσχύλος.
«ὁ δὲ Ζεὺς γελοῖος εἰ Κτήσιος», Περὶ στωικῶν ἐναντιωμάτων, 1048c, Πλούταρχος.
«Κτήσιος δὲ καὶ Ἐπικάρπιος, ἅτε τῶν καρπῶν αἴτιος καὶ δοτὴρ πλούτου καὶ δυνάμεως», Ῥητορικοὶ λόγοι, 7, 76, Δίων Χρυσόστομος.
235. Κτίστης: δημιουργὸς τῆς Κτίσεως.
236. Κύδιστος: ἐνδοξώτατος (κῦδος = δόξα).
«Ζεῦ κύδιστε μέγιστε κελαινεφὲς», Ἰλιάς, Β', 412.
«Ζεῦ πάτερ, Ἴδηθεν μεδέων κύδιστε μέγιστε», Ἰλιάς, Η', 202/ Ω', 308.
«Ζεῦ κύδιστε μέγιστε», Θεογονία, 548, Ἡσίοδος.
«Ἵληθ’ εὐρύοπα Κρονίδη κύδιστε μέγιστε», Ὁμηρ. ὕμν, Εἰς Δία, 4.
237. Κύνθιος: προστάτης τοῦ ὄρους Κύνθου ὅπου ἐγεννήθη ὁ Ἀπόλλων.
238. Λαβρανδεὺς ἤ Λαβράνιος: ἐκ τοῦ λάβρος ( = ὁρμητικός), κυρίως ὡς πρὸς τὰς δυνάμεις τῆς φύσεως.
«Λαβράνιος, ἐπίθετον τοῦ Διὸς στὴν Κύπρῳ», LSJ.
239. Λαετάριος/ Λατεάριος: «πιθανὸν ἐκ τοῦ λα=λίαν + -ετος τοῦ ἵημι = ῥίπτω. Δηλαδὴ ὁρμητικός», ὁ ἐν τῇ λέξει λόγος, Ἄννα Τζιροπούλου.
Πιθανότατα ἐκ τοῦ λατ. laetus ( =καλοθρεμμένος, εὐήμερος, χαρούμενος, βλ. λάρδος-λαρός), ἤτοι εἶναι αὐτὸς ποὺ κάνει τὴν γῆ νὰ χαίρεται καὶ νὰ ἀφθονεῖ, νὰ εὐημερεῖ.
«Ζεὺς Λατεάριος καὶ Ζεὺς Κάσσιος καὶ Ζεὺς Κεραύνιος καὶ Ζεὺς Προπάτωρ καὶ Ζεὺς Παννύχιος καὶ Ζεὺς Πολιοῦχος καὶ Ζεὺς Καπετώλιος», Πρὸς Αὐτόλυκον, 1, 10, Θεόφιλος ὁ Ἀντιοχεύς.
240. Λαοίτας: προσωνύμιον τοῦ Διὸς καὶ τοῦ Ποσειδῶνος, ποὺ εἶχαν κοινὸν βωμὸν στὴν Ὀλυμπία.
«παρὰ δὲ τοῦ Λαοίτα Διὸς καὶ Ποσειδῶνος Λαοίτα», Ἑλλάδ. περιήγ. 5, 24,1, Παυσανίας.
241. Λαπέρσιος: ἐκ τοῦ λα ( =λίαν) + πέρθω ( = ἐκπορθῶ). Δηλ. μέγας πορθητής, περσεύς.
242. Λαρισαῖος: προστάτης τῶν ἀκροπόλεων ( > λάρισα =πύργος, ἀκρόπολις, ἐκ τοῦ λᾶς + αἴρω).
243. Λαφύριος/ Λάφριος: ἐν Ὀρχομένῳ. Ὁ φέρων λάφυρα.
244. Λαφύστιος: ἀπὸ τοῦ Λαφυστίου ὄρους τῆς Βοιωτίας.
245. Λευκαῖος: προστάτης τῶν λευκῶν αἰγειρῶν (κοινῶς λεύκα).
«Λευκαίου Διὸς ναὸν», Ἑλλάδ. περιήγ., 5,5,5, Παυσανίας.
246. Λεχεάτης: ὡς προστάτης τοῦ λέχους ἤ λατρευόμενος εἰς τὸ Λέχαιον.
«καὶ Διός τε ἱδρύσαντο Λεχεάτου βωμόν, ἅτε ἐνταῦθα τὴν Ἀθηνᾶν τεκόντος», Ἑλλάδ. περιήγησ., 8,26,6, Παυσ.
«οἱ Ἀρκάδες...ἔχτισαν ἐκεῖ καὶ βωμὸν τοῦ Διὸς Λεχεάτου, ἐπειδὴ ἐλοχεύσατο...ἐκεῖ τὴν Ἀθηνᾶν», Ὠγυγία ἤ ἀρχαιολογία, τόμ. Β', κεφ. Δ', Ἀθ. Σταγειρ.
247. Λιμενοσκόπος: ὡς ἐπιτηρῶν τοὺς λιμένας.
248. Λιταῖος: ἐκ τοῦ λιτή ( =ἱκεσία). Ἐπιγραφὴ εἰς νομίσματα Νικαίας Βιθυνίας.
249. Λοφίτης: προστάτης τῶν λόφων.
250. Λοχεάτης: προστάτης λόχου.
251. Λυκαῖος/ Λύκειος/ Λυκοῦργος ( < λυκή + ἔργον) / Λυκωρεῖος ( λυκή + ὤρα =φροντίς) : ὡς δημιουργὸς τῆς λυκῆς, τοῦ φωτός.
«ἐν Ἀρκαδίᾳ τὸ τοῦ Διὸς τοῦ Λυκαίου ἱερὸν», Πολιτεία, Η', 565d, Πλάτων.
«ἐπὶ Διὸς Λυκαίου», Ἱστορ., Μελπομένη, 203, Ἡρόδοτος.
«Λυκαίου Διός», Ἑλλάδ. περιήγ., 6,8,2, Παυσ.
«τοῦ Διὸς τοῦ Λυκαίου βωμὸν», Ἱστορίαι, δ', Πολύβιος.
252. Μαζεύς: «Μαζεύς, ὁ Ζεὺς παρὰ Φρυξί», Ἡσύχιος.
253. Μαιμάκτης: ὡς κινῶν τοὺς ἀνέμους, < μαιμάσσω ( = κινῶ ὁρμητικῶς). Ἐξ οὗ καὶ ὁ μὴν Μαιμακτηριών.
«Διὸς μαιμάκτου. Μαιμάκτης δ̓ ἐστὶν ὁ ἐνθουσιώδης καὶ ταρακτικὸς», Λεξικὸν τῶν δέκα ῥητόρων, Ἁρποκρατίων.
254. Μαινόλιος: ὡς πατὴρ τοῦ Διονύσου, ὁ ὁποῖος ἐπωνομάζετο καὶ Μαινόλης.
255. Μακάριος/ Μακάρτατος: ἐκ τοῦ μἠ + κήρ ( =καταστροφή, βίαιος θάνατος), ὁ μὴ ἐπιδεχόμενος ὄλεθρον.
256. Μανδραγόρας: «Μανδραγόρας, ὁ Ζεύς», Ἡσύχιος.
257. Μαρίταιος: τὸ ἐπίθετον ἀναφέρεται ὑπὸ τοῦ Ἡσυχίου. Πιθανὸν ἐκ τοῦ μάρη ( = χείρ) καὶ θέμα ιτ- τοῦ εἴμι. Δηλαδὴ ὁ ἐπιδέξιος, ὁ δεξιοτέχνης.
«Μαριταῖον, τὸν Δία», Ἡσύχιος.
258. Μάρνας: ὡς ἄνω, ἐκ τοῦ μάρη ἤ ἐκ τοῦ μάρναμαι ( =μάχομαι).
«Μάρνας, ὄνομα τοῦ Διὸς ἐν Γάζῃ τῆς Συρίας ἀπαντῶν ἐν νομίσμασιν», LSJ.
Στὴν θέσιν τοῦ Μαρνείου τοῦ Διὸς ἐν Γάζῃ βρίσκεται σήμερα τὸ Μέγα Τζαμὶ τῆς Γάζης (Great Mosque of Gaza). Ὁ ναὸς τοῦ Διὸς κατεστράφη ἐκ τοῦ «Ὁσίου» Πορφυρίου καὶ στὴν θέσιν του χτίστηκε μὲ τὴν βοήθεια τῆς τότε βασιλίσσης Εὐδοξίας βυζαντινὴ ἐκκλησία, ἡ ὁποία ὠνομάσθη πρὸς τιμὴν τῆς Εὐδοξίας, Εὐδοξιανή («Βίος Πορφυρίου, 66-92, Μάρκος ὁ Διάκονος)
259. Μαψεύς: πιθανὸν ἐκ τοῦ μάψ ( = ματαίως).
260. Μεγαλοβρεμέτης: ὁ μεγάλως βρέμων ( = βροντῶν).
«Διὸς μεγαλοβρεμέταο», Τὰ μετὰ τὸν Ὅμηρον, Β', 508, Κόιντος Σμυρναῖος.
261. Μέγας ἤ Μέγιστος: ὡς μέγιστος θεός.
«Ζεῦ κύδιστε μέγιστε κελαινεφὲς», Ἰλιάς, Β', 412.
«Ζεῦ πάτερ, Ἴδηθεν μεδέων κύδιστε μέγιστε», Ἰλιάς, Η', 202/ Ω', 308.
«Ζεῦ κύδιστε μέγιστε», Θεογονία, 548, Ἡσίοδος.
«Ἵληθ’ εὐρύοπα Κρονίδη κύδιστε μέγιστε», Ὁμηρ. ὕμν, Εἰς Δία, 4.
262. Μεγιστοπάτωρ: ὡς μέγιστος πατήρ.
«μεγιστοπάτωρ Ζεὺς», Βακχυλ. V, 199, Blass, LSJ.
263. Μεγασθενής: ὡς διαθέτων μέγα σθένος.
264. Μέδων/ Μεδέων/ Μηδεύς: ἐκ τοῦ μέδω ( = φροντίζω).
«Ζεῦ πάτερ, Ἴδηθεν μεδέων κύδιστε μέγιστε», Ἰλιάς, Η', 202.
265. Μειλίχιος/ Μείλιχος: γλυκύς, ἥπιος (μέλι + ἔχω). Προστάτης ὅσων ἐπικαλοῦνται αὐτὸν μετὰ μειλιχίων ἱλαστηρίων προσφορῶν.
«ἱκέσιος καὶ μειλίχιος, ὥσπερ οἱ ποιηταὶ λέγουσι, σωτήρ τε καὶ ἐλευθέριος», Περὶ κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης.
«Διάσια ἃ καλεῖται Διὸς ἑορτὴ Μειλιχίου», Ἱστορίαι, Α', 126,6, Θουκυδίδης.
«διαβᾶσι δὲ τὸν Κηφισὸν βωμός ἐστιν ἀρχαῖος Μειλιχίου Διός», Ἑλλάδ. περιήγ., 1,37,4, Παυσανίας.
«Ζεὺς Μειλίχιος», Ἑλλάδ. περιήγ, 2,9,6, Παυσανίας.
«ἄγαλμά ἐστι καθήμενον Διὸς Μειλιχίου...Μειλιχίου Διός», Ἑλλάδ. περιήγ., 2,20,1, Παυσ.
266. Μελάναιγις: κατέχων μέλαινα αἰγίδα.
267. Μελισσαῖος/ Μελιττεύς: ὅ,τι καὶ ὁ Μειλίχιος.
«Μελισσαῖος, ὁ Ζεύς», Ἡσύχιος.
268. Μεσέρκειος: μέσον + ἕρκος ( = φράγμα, ἐστία), ὁ προστατεύων τὴν οἰκογένειαν, ἐπειδὴ ὁ βωμὸς ἤ τὸ ἄγαλμά του εὑρίσκετο ἐν τῷ προαυλίῳ τῆς οἰκίας, βλ. Ἑρκεῖος.
269. Μεσσαπεύς: προφανῶς λατρευθεὶς στὴν Μεσσαπία τῆς Εὐβοίας ἤ τῆς Ἰταλίας, σημερινῆς Καλαυρίας.
«ἔστι δὲ ἐν τῷ πεδίῳ Διὸς Μεσσαπέως τέμενος», Ἑλλάδ. περιήγ., 3,20,3, Παυσανίας.
270. Μετοίκιος: ὡς προστάτης τῶν μετοίκων.
271. Μηδινεύς: «Μηδινεύς, παρὰ δὲ Λυδοῖς ὁ Ζεὺς [ζεῦσις]», Ἡσύχιος.
272. Μήλιος/ Μηλώσιος: προστάτης τῶν μήλων, δηλ. τῶν προβάτων, ὡς καὶ ὁ υἰός του Ἀπόλλων.
«Μηλώσιος, Ζεύς, ὁ προστάτης τῶν προβάτων», Συλλ. Ἐπιγρ. 1870, 2418, LSJ.
273. Μήστωρ: βαθὺς γνώστης, μάστωρ, ἐκ τοῦ μάω ( = μανθάνω).
«Ζῆν’ ὕπατον μήστωρ’, οὐδ’ εἰ μάλα πολλὰ κάμοιτε», Ἰλιάς, Θ', 22.
274. Μητιέτης/ Μητιέτας/ Μητιόεις/ Μητίοχος: ἒκ τοῦ μῆτις ( = σοφία).
«μητίετα Ζεύς», Ἰλιάς, Α', 175/ Ζ', 198/ Η', 478/ Ι', 377/ Κ', 104/ Μ', 279/ 292/ Ο', 377/ 599, Ὅμηρος/ Ὁμηρ. ὕμν., Εἰς Ἀθηνᾶ, 4/ 16/ Ὁμηρ. ὕμν., Εἰς Διόνυσον, 16/ Εἰς Ἑρμήν, 469/ 506/ Εἰς Ἀπόλλωνα, 205/ Εἰς Ἀφροδίτην, 202/ Θεογονία, 56/ 520/ 904/ 914, Ἡσίοδος/ Ἀσπίς, 33/ 387, Ἡσίοδος/ Ἐργα καὶ Ἡμέραι, 104, Ἡσίοδος/ Διονυσιακά, 4, 94/ 7, 68/ 27, 250, Νόννος.
«Ζῆνα...εὐβουλέα δὲ καὶ μητιέτην διὰ τὴν ἐν τῷ βουλεύεσθαι καλῶς σύνεσιν», Ἱστορικὴ βιβλιοθήκη, 5, 72, Διόδωρος Σικελιώτης.
«μητίετα Ζεύς, τεχνίτης σοφός, βουλευόμενος ἄριστα», Ἡσύχιος.
...
275. Μηχανεύς/ Μαχανεύς/ Μήχιος: ὁ μηχανευόμενος (μηχανή = ἐπινόημα).
«Μηχανέως τὸ ἄγαλμα εἶναι Διός», Ἑλλάδ. περιήγ., 2,22,2, Παυσανίας.
276. Μοιραγέτης: ὁ ἄγων τὴν μοῖραν, τὸ πεπρωμένον, τὴν διάρκειαν τῆς ζωῆς.
«ἐπίγραμμα δὲ ἐπ' αὐτῷ Μοιραγέτα: δῆλα οὖν ἐστιν ἐπίκλησιν εἶναι Διὸς ὃς τὰ ἀνθρώπων οἶδεν, ὅσα διδόασιν αἱ Μοῖραι...», Ἑλλάδ. περιήγ, 5,15,5, Παυσανίας.
«Ζεύς τε Μοιραγέτης», Ἑλλάδ. περιήγ., 5,24,4, Παυσανίας.
«Ζεὺς ἐπίκλησιν Μοιραγέτης», Ἑλλάδ., περιήγ., 8,37,1, Παυσανίας.
277. Μοννίτιος: Ἐπιγρ. Κρήτης.
278. Μόριος: ὡς προστάτης τῶν μοριῶν, τῶν ἱερῶν ἐλαίων, τῶν φυομένων ἐντὸς τῶν σηκῶν ἤ τῶν περιβόλων τῶν ναῶν.
279. Μυίαγρος: ὁ ἀποδιώχνων τὰς μυίας/ μύγας, βλ. Ἀπόμυιος.
280. Μυλιεύς: προστάτης τῶν μύλων.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου