Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

ΤΑ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, ΖΕΥΣ (ΜΕΡΟΣ 5ον, Ρ-Υ)

(Εἰς τὴν γέννησιν τοῦ Διὸς ἡ Γῆ άνέδωκεν τὸ δίκταμον) 

«Ἐλθοῦσα τοίνυν ἡ Ῥέα εἰς τὴν Κρήτην, ὡς εἴρηται, εὗρε τοὺς Ἰδαίους Δακτύλους ἐκεῖ, οἱ ὁποῖοι τὴν ὡδήγησαν, ἔμπειροι ὄντες τῆς χώρας, εἰς τὸ ὄρος Ἴδην· ἤ κατ' ἄλλους, εἰς τὸ ὄρος Δίκτην, κατ' ἄλλους δέ, εἰς τὸ ὄρος Λύκτον, ὅπου ἦτον ἄντρον μέγα καὶ κρύφιον, καὶ ἐκεῖ ἐγέννησε τὸν Δία, καὶ παρέδωκεν αὐτὸν εἰς τὴν ἐπιστασίαν τῆς Θέμιδος· τροφοὺς δὲ αὐτοῦ κατέστησε τὰς Νύμφας Ἀδράστειαν καὶ Ἴδην, θυγατέρας τοῦ Μελισσέως, βασιλέως τῆς Κρήτης· τοὺς δὲ Κούρητας κατέστησε φύλακας τοῦ παιδός. Ἀφ' οὗ δὲ ἐγεννήθη ὁ Ζεὺς ἐγέλα ἑπτὰ ἡμέρας ἀδιακόπως· ὅθεν ἐνομίσθη ὁ ἕβδομος ἀριθμὸς τέλειος· εἰς τὴν γέννησιν αὐτοῦ ἀνέδωκεν ἡ γῆ τὸ θρυλικὸν χόρτον Δίκταμον, τὸ ὁποῖον γίνεται μόνον εἰς τὴν Ἴδην τῆς Κρήτης. Καὶ αἱ μὲν Νύμφαι ἐπεμελοῦντο καὶ ἔτρεφον αὐτὸν μὲ τὸ γάλα τῆς Αἰγὸς Ἀμαλθείας, ποτίζουσι αὐτὸ μὲ τὸ κέρατον, τὸ ὁποῖο ὠνομάσθη κέρας Ἀμαλθείας· ἐπειδὴ αὐταὶ δὲν εἶχον γάλα· οἱ δὲ Κούρητες ἐχόρευον ἔξωθεν τοῦ σπηλαίου συγκροτοῦντες τὰ δόρατα καὶ ἀσπίδας, καὶ κρότον ποιοῦντες, διὰ νὰ μὴ τύχῃ καὶ ἀκούσῃ ὁ Κρόνος τὸ κλαύσιμον τοῦ βρέφους. Διὰ τοῦτο ὕστερον ὁ Ζεὺς μετὰ τὸν θάνατον τῆς Αἰγὸς Ἀμαλθείας, ἡ ὁποία ἐγέννα δύο ἐρίφια καθέκαστον χρόνον, αὐτὴν μὲν καὶ τὰ δύο ἐρίφια κατηστέρισεν*1. Τὸ δὲ δέρμα αὐτῆς περιέθηκεν εἰς τὴν ἀσπίδα αὐτοῦ· ὅθεν ὠνομάζετο ἡ ἀσπὶς αὐτοῦ Αἰγίς, καὶ αὐτὸς Αἰγίοχος· ὕστερον δὲ ἔδωκεν αὐτὴν τῇ Ἀθηνᾷ· τὸ δὲ κέρας τῆς Ἀμαλθείας ἔδωκεν εἰς τὰς Νύμφας τὰς τροφοὺς αὐτοῦ, τὸ ὁποῖον εἶχε δύναμιν νὰ χορηγῇ εἰς αὐτὰς ὅ,τι καὶ ἄν ἐπιθυμήσωσι. Τινὲς δὲ λέγουσιν, ὅτι ἡ Ἀμάλθεια ἦτον Νύμφη καὶ οὐχὶ Αἴξ. 

Κατ' ἄλλους δὲ ἡ Θέμις λαβοῦσα τὴν ἐπιστασίαν παρέδωκε τὸ βρέφος, νὰ τὸ ἀναθρέψῃ ἡ Νύμφη Ἀμάλθεια· ἡ δὲ Ἀμάλθεια εἶχε μίαν Αἴγα καὶ ἔδωκε νὰ ἀναθρέψῃ αὐτὸ ἐκείνη· ἡ δὲ Αἴξ ἦτον θυγατέρα τοῦ Ἡλίου καὶ τόσον φοβερά, ὥστε οἱ Τιτᾶνες παρεκάλεσαν τὴν Γῆν νὰ τὴν κρύψῃ εἰς ἕν ἄντρον τῆς Κρήτης, διὰ νὰ μὴ τὴν βλέπουν πλέον· ἡ δὲ Γῆ ἀφ' οὗ ἔκρυψεν ἐκείνην, ἔδωκε τὴν φροντίδα τοῦ Διὸς εἰς τὴν Ἀμάλθειαν, ἥτις ἀνέθρεψεν αὐτὸν μὲ τὸ ἴδιον αὐτῆς γάλα. Ὅτε δὲ ἀνετράφη ὁ Ζεύς, καὶ ἡτοιμάζετο νὰ πολεμήσῃ μὲ τοὺς Γίγαντας, εἶπεν ἡ Γῆ, νὰ μεταχειρισθῇ ὅπλον τὸ δέρμα τῆς Αἰγὸς ἐκείνης, ἐπειδὴ ἦτον ἄτρωτον καὶ φοβερόν· ἔτι δὲ εἶχε καὶ εἰς τὴν ῥάχιν πρόσωπον Γοργόνος· ὅθεν ἔλαβε τὴν δοράν· τὰ δὲ κόκκαλα τῆς Αἰγὸς τυλίξας εἰς ἄλλης Αἰγὸς δέρμα, ἔκαμεν αὐτὴν πάλιν ἔμψυχον καὶ ἀθάνατον, καὶ τὴν κατηστέρισε. 

Κατ' ἄλλους δέ, ἀνέθρεψαν αὐτὸν οἱ Πλειάδες, ἤ Πελειάδες, αἱ περιστέραι, καὶ ὁ Ἀετὸς εἰς ἕν ἄντρον ἱερὸν τῆς Κρήτης, χωρὶς νὰ ἰξεύρῃ ἄνθρωπος θνητός, φέρουσαι αὐταὶ μὲν Ἀμβροσίαν ἀπὸ τοῦ Ὠκεανοῦ, ὁ δὲ Ἀετὸς ἐλάμβανε Νέκταρ ἀπό τινος πηγῆς μὲ τὸ ῥάμφος καὶ ἐπότιζεν αὐτόν· ὅθεν ἀφ' οὗ ἐνίκησεν ὁ Ζεὺς ὕστερον τὸν Κρόνον, κατηστέρισε καὶ τὸν Ἀετὸν*2 καὶ τὰς Πλειάδας*3, τὰς ὁποίας διώρισε νὰ προμηνύωσι τὴν ἔλευσιν τῶν τεσσάρων καιρῶν τοῦ χρόνου. 

Κατ' ἄλλους δέ, τὸν ἀνέθρεψεν μία Ἄρκτος. Κατ' ἄλλους μία ἄγρια σκρόφα ἐθήλαζεν αὐτόν, ἡ ὁποία ἤρχετο αὐτομάτως, καὶ παραδόξως, καὶ ἔκαμνε ταραχὴν μὲ τὰ φωνὰς αὐτῆς, διὰ νὰ μὴ ἀκούῃ ὁ Κρόνος τὸ κλαύσιμον αὐτοῦ. Διὰ τοῦτο οἱ Κρῆτες ὕστερον ἐνόμιζον ἱερὸν τὸ ζῶον τοῦτο. Κατ' ἄλλους δὲ ἀνετράφη εἰς τὴν Κνωσσὸν πόλιν τῆς Κρήτης, εἰς τὸν οἶκον τοῦ τότε βασιλέως τῆς πόλεως ἐκείνης Κρητός, ἀφ' οὗ ὠνομάσθη καὶ ἡ νῆσος. 

Κατ' ἄλλους δέ, ἀφ' οὗ ἐγεννήθη εἰς τὸ ἄντρον, συνήχθησαν ἐκεῖ μέλισσαι πολλαί, καὶ ἐφώλευον· τὸ δὲ συναγόμενον μέλι ἔτρωγεν ὁ Ζεὺς καὶ οὔτως ἀνετράφη· ὅθεν ὕστερον κατέστησε τὸ ἄντρον κατοικίαν ἀσφαλῆ τῶν μελισσῶν καὶ ἄβατον εἰς τοὺς ἀνθρώπους. Κατά τινα δὲ διωρισμένον καιρὸν τοῦ χρόνου, ἐθερμαίνετο τὸ αἷμα, τὸ ὁποῖον ἐχύθη εἰς τὴν γέννησιν αὐτοῦ καὶ ἐφαίνετο πῦρ ἐξερχόμενον ἐκ τοῦ σπηλαίου· τέσσαρες τολμηροὶ καὶ κακότροποι ἄνθρωποι, Λάιος, Κολεός, Κέρβερος καὶ Αἰγωλιὸς ὀνομαζομένοι, ἐφόρεσαν φορέματα χαλκᾶ, διὰ νὰ μὴ κεντρώσωσιν αὐτοὺς αἱ μέλισσαι καὶ εἰσελθόντες εἰς τὸ σπήλαιον ἔκλεψαν τὸ μέλι, εἶδον καὶ τὰ σπάργανα τοῦ Διός· ἀνέλυσεν ὅμως ὁ χαλκὸς τῶν φορεμάτων ὑπὸ τοῦ πυρός· ὁ δὲ Ζεὺς ἀγανακτήσας καὶ βροντήσας, ἐξέτεινε τὸν κεραυνόν· ἀλλ' αἱ Μοῖραι καὶ ἡ Θέμις ἐμπόδισαν αὐτόν, λέγουσαι ὅτι δὲν εἶναι συγχωρημένον καὶ ὅσιον νὰ φονευθῇ ἄνθρωπος ἐκεῖ, εἰς τὸ Ἱερὸν ἐκεῖνον καὶ ἀμίαντον ἄντρον. Ὅθεν μετεμόρφωσεν αὐτοὺς εἰς ὄρνεα καὶ ἐκ τούτων κατάγονται τὰ γένη ἐκεῖνα τῶν ὀρνίθων, Λάιοι, Κολεοί, Κέρβεροι καὶ Αἰγωλοί, καὶ εἶναι οἰωνοὶ αἴσιοι καὶ ἐκτελεστικοὶ ὅταν φανοῦν, ἐπειδὴ εἶδον τὸ αἷμα τοῦ Διός», Ὠγυγία ἤ ἀρχαιολογία, Ἀθανάσιος Σταγειρίτης. 

*1 Πρόκειται γιὰ τὸν ἀστέρα «Αἴξ/ Αἴγα», λατ. Capra/ Capella, στὸν ἀστερισμὸν τοῦ Ἡνιόχου (Auriga).  

*2 Πρόκειται μᾶλλον γιὰ τὸν ἀστερισμὸν τοῦ Ἀετοῦ (Aquila). 

*3 Πρόκειται γιὰ τὶς γνωστὲς Πλειάδες ἤ ἀλλοιῶς Πούλια, ἤ Ἑπτὰ ἀδελφὲς ἤ Ἑπτάστερον ἤ καὶ Ἑξάστερον (καθῶς ἡ Μερόπη εἶναι λιγότερον φωτεινὴ ἀπὸ τὶς ἄλλες ἕξι ἀδελφές της, τὴν Μαία, τὴν Ἀλκυόνη, τὴν Μερόπη, τὴν Ταϋγέτη, τὴν Κελαινώ καὶ τὴν Στερόπη). Ἀνήκουν στὸν ἀστερισμὸν τοῦ Ταύρου καὶ ἦταν κόρες τοῦ Ἄτλαντος καὶ τῆς Πλειόνης. Ἐπιτέλλουν τὸν Μάιον σημαίνοντας τὴν ἀρχῆ τῆς πλοΐμου περιόδου, ἡ ὁποία διαρκεῖ μέχρι τὴν δύσιν τους διότι ὅταν «πέφτουν» στὸν πόντον, προσπαθώντας νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὸν Ὠρίωνα ποὺ τὶς κυνηγᾶ, τότε εἶναι ἡ ἐποχὴ ποὺ μανιάζουν οἱ ἄνεμοι καὶ δὲν εὐνοοῦν τὸν πλοῦν ( «Εἰ δέ σε ναυτιλίης δυσπεμφέλου ἵμερος αἱρεῖ· εὖτ᾽ ἂν Πληιάδες σθένος ὄβριμον Ὠρίωνος φεύγουσαι πίπτωσιν ἐς ἠεροειδέα πόντον, δὴ τότε παντοίων ἀνέμων θυίουσιν ἀῆται», Ἔργ. καὶ Ἡμ., 618-21, Ἡσίοδος). Ἀκόμη ἡ ἀνατολή τους (τέλη Μαΐου) σήμαινε τὴν ἀρχὴ τοῦ θερισμοῦ καὶ ἡ δύσις τους τὴν ἐποχὴ τοῦ ὀργώματος ( «Πληιάδων Ἀτλαγενέων ἐπιτελλομενάων ἄρχεσθ᾽ ἀμήτου, ἀρότοιο δὲ δυσομενάων...Πληιάδες θ᾽ Ὑάδες τε τό τε σθένος Ὠρίωνος δύνωσιν, τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἀρότου μεμνημένος εἶναι ὡραίου», Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 383-4/ 615-7, Ἡσίοδος). 


Ἄλλα προσωνύμια τοῦ Διὸς εἶναι καὶ τὰ ἑξῆς: 

385. Σαβάζιος/ Σεβάζιος: κοινὸν μετὰ τοῦ Διονύσου ἐπίθετον. Ἐτυμολογείται ἐκ τοῦ σέβομαι. 

«Κλῦθι, πάτερ, Κρόνου υἱέ, Σαβάζιε», Ὀρφικ.ὕμν., Σαβαζίου, 1. 

«Δὶ Σαβαζίῳ...Διὶ Σεβαζίῳ», LSJ. 

386. Σαώτης: σωτήρ.

«Θεσπιεῦσι δὲ ἐν τῇ πόλει Σαώτου Διός ἐστι χαλκοῦν ἄγαλμα...τῷ Διὶ γέγονεν ἐπίκλησις Σαώτης», Ἑλλάδ. περιήγ., 9,26,7/ 9,26,8.  

387. Σειρήν/ Σείρις: Τὸ Ἐτυμολογικὸν τὸ Μέγα ἐτυμολογεῖ ἐκ τοῦ Σείριος. 

«Ὁ δὲ Ἀντίμαχος σείρινα τὸν Δία ἔφη, διὰ τὸ ἄστρον», Μέγα Ἐτυμολ. 

388. Σεισίχθων: ὡς σείων τὴν χθόνα. 

«Ζεῦ Κρόνιε...σεισίχθων, αὐξητά, καθάρσιε, παντοτινάκτα», Ὀρφ. ὕμν. Διός, 8. 

389. Σελινούντιος: λατρευόμενος εἰς Σελινοῦντα.

390. Σημαλεῖος/ Σημαλέος: ὁ δίδων σημεῖα διὰ τῆς βροντῆς. 

«ἐν Πάρνηθι Παρνήθιος Ζεὺς χαλκοῦς ἐστι καὶ βωμὸς Σημαλέου Διός», Ἑλλάδος περιήγησις, 1,32,2, Παυσανίας. 

391. Σημάντωρ: ὁ σημαίνων, ἀναγγέλλων κάτι καὶ αὐτὸς ποὺ δίνει τὸ σῆμα, ὁ ἡγέτης. 

«Διὶ Κρονίωνι, θεῶν σημάντορι πάντων», Ἀσπὶς Ἡρακλέους, 56, Ἡσίοδος. 

392. Σινωπίτης: ὁ λατρευόμενος ἐν Σινώπῃ. 

393. Σθένιος: ὁ ἔχων σθένος, ὁ δυνατός.

«Σθενίου Διός», Ἑλλάδ. περιήγ. 2,32,7/ 2,34,6, Παυσανίας. 

394. Σκηπτούχος: ὡς κατέχων σκῆπτρον. 

«Ζεῦ Κρόνιε, σκηπτοῦχε», Ὀρφικὸς ὕμνος Διός, 6. 

395. Σκιάθιος: πιθανῶς ὁ λατρευθεὶς ἐν Σκιάθῳ, βλ. καὶ Σκοτίδας.

396. Σκιλλάνιος: ἀμφιβόλου ἐτυμολογίας, πιθανόν ἐκ τοῦ σκίλλος, εἶδος ἱέρακος· Ἱέραξ, τὸ ἱερὸν πτηνὸν τοῦ Διός. 

«σκίλλος, ἰκτῖνος», Ἡσύχιος. 

397. Σκοτίδας/ Σκοτίτης/ Σκοτίτας/ Σκότιος/ Σκοτινάς: ὁ συσκοτίζων διὰ τῶν νεφῶν, ἀλλὰ καὶ ὁ σκοτεινῆς βουλήσεως. 

«Ζεὺς ἐπίκλησιν ἔσχε Σκοτίτας, καὶ ἔστιν ἐν ἀριστερᾷ τῆς ὁδοῦ δέκα μάλιστά που στάδια ἐκτραπομένοις ἱερὸν Σκοτίτα Διός», Ἑλλάδ. περιήγ, 3,10,6, Παυσ. 

398. Σκύλιος/ Σκυλοφόρος: ὁ φέρων σκῦλα ( = λάφυρα), ἀλλὰ καὶ ὁ δεχόμενος σκῦλα, αὐτὸς ποὺ τοῦ ἀφιερώνονται σκῦλα. Ὁ Jupiter Feretrius ( < φέρω), τῶν Λατίνων. 

«τὸν δὲ Δία τὸν φερέτριον, ᾧ τὰ ὅπλα ὁ Ῥωμύλος ἀνέθηκεν, εἴτε βούλεταί τις τροπαιοῦχον εἴτε σκυλοφόρον καλεῖν», Ῥωμ. ἀρχαιολ., 2,34,4, Διονύσιος Ἁλικαρνασσεύς. 

«Σκύλιος, προσωνυμία τοῦ Διὸς στὸ Ῥύτιον», LSJ. 

399. Σόλυμος: προφανῶς ὡς λατρευθεὶς στὰ Σόλυμα τῆς Λυκίας. 

400. Σοφός: ὁ κατέχων τὴν Σοφίαν. 

401. Σπλαγχνοτόμος: ὁ τέμνων τὰ σπλάγχνα, προφανῶς λόγῳ τῶν θυσιῶν ποὺ ἐγίνοντο κατὰ τὶς σπονδές. Σπλαγχνοσκοπεία ἐλέγετο ἀλλοιῶς ἡ ἱεροσκοπεία, ἡ μαντεία ποὺ ἐγίνετο μὲ βάσει τὰ σπλάγχνα τῶν θυσιαζομένων ζώων. 

«προσωνυμία τοῦ Διὸς στὴν Κύπρον», LSJ. 

Γράφει δὲ ὁ Στράβων (Γεωγραφικά, Γ', 3,16) περὶ τῆς συνήθειας τῶν Λυσιτανῶν νὰ ἐπιβλέπουν τὰ σπλάχνα τῶν αἰχμαλώτων καὶ νὰ ἱεροσκοποῦν διὰ αὐτῶν : 

«θυτικοὶ δ᾽ εἰσὶ Λυσιτανοὶ τά τε σπλάγχνα ἐπιβλέπουσιν οὐκ ἐκτέμνοντες· προσεπιβλέπουσι δὲ καὶ τὰς ἐν τῆι πλευρᾶι φλέβας͵ καὶ ψηλαφῶντες δὲ τεκμαίρονται. σπλαγχνεύονται δὲ καὶ δι᾽ ἀνθρώπων αἰχμαλώτων καλύπτοντες σάγοις· εἶθ᾽ ὅταν πληγῆι τὰ σπλάγχνα ὑπὸ τοῦ ἱεροσκόπου͵ μαντεύονται πρῶτον ἐκ τοῦ πτώματος». 

402. Στεροπηγερέτης: ὁ ἐγείρων στεροπάς ( = ἀστραπάς). 

«στεροπηγερέτα Ζεύς», Ἰλιάς, Π', 298/ Διονυσιακά, 8, 370, Νόννος. 

«στεροπηγερέτα Ζεύς, ὁ τὰς ἀστραπὰς συναγείρων», Ἡσύχιος. 

403. Στήσιος: > ἵστημι, ὡς σταθερός. Ὁ Jupiter Stator ( < ἵστημι) τῶν Λατίνων, βλ. καὶ Ὀρθώσιος. 

«Στησίου Διὸς ἱερόν, ὃν Στάτορα Ῥωμαῖοι καλοῦσιν», Κικέρων, 16, Πλούταρχος. 

404. Στοιχαδεύς/ Στοιχαῖος«προσωνυμία τοῦ Διὸς στὴν Σικυῶνα», LSJ. 

405. Στρατηγός: ὡς ἀρχηγὸς τοῦ στρατοῦ. 

406. Στράτιος: ὡς προστατεύων τὸν στρατόν. 

«ξένιος καὶ στράτιος καὶ τροπαιοῦχος», Περὶ κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης. 

«Στράτιον, πολεμικόν, ἢ φοβερόν. καὶ ἐπίθετον Διός», Ἡσύχιος. 

407. Συγγένειος: «ὁ τὰ τῆς συγγενείας δίκαια ἐφορῶν, Εὐριπ. παρὰ Πολυδ. Γ΄, 5 (Εὐρ. Ἀποσπ. 988)», LSJ.

408. Συκάσιος: προστατεύων τὰ σῦκα, κυρίως τῆς Ἀττικῆς. 

«Ζεὺς Συκάσιος, προσωνυμία τοῦ Διὸς ὡς προστάτη τοῦ καθαρμοῦ, ἐπειδὴ χρησιμοποιοῦσαν σῦκα στοὺς καθαρμούς, ἤ κατ' ἄλλους προσωνυμία τοῦ Διὸς ὡς προστάτη ἐκείνων ποὺ κατήγγελλαν τὴν κλοπὴ ἤ λαθρεμπορία σύκων», LSJ. 

409. Συλλάνιος: < Ἑλλήνιος. 

«Διὸς Συλλανίου καὶ Ἀθανᾶς Συλλανίας ἱερὸν ἱδρυσάμενον», Λυκοῦργος, 6, Πλούταρχος. 

410. Σχέτλιος: ὁ ἀνένδοτος, ὁ ἀκατάβλητος, < ἔχω ( =κρατῶ). 

«Ζεύς με μέγα Κρονίδης ἄτῃ ἐνέδησε βαρείῃ σχέτλιος», Ἰλιάς, Β', 111-2. 

«Ζεὺς δ' οὔ πω μήδετο νόστον, σχέτλιος», Ὀδύσσεια, γ', 160-1. 

411. Σωσίπολις: ὁ σώζων τὴν πόλιν. 

«ἱερωμένον τοῦ σωσιπόλιδος Διός», Γεωγραφικά, ΙΔ', 1,41, Στράβων. 

412. Σωτήρ: εἰς τὸν Δία Σωτῆρα ἀπέτεινον εὐχὰς οἱ ἐπιστρέφοντες οἴκαδε καὶ σεσωσμένοι. Ἐτιμήθη ὡς Σωτὴρ καὶ μετὰ τὴν Ναυμαχίαν τῆς Σαλαμῖνος. Εἰς τὸν Δία Σωτῆρα ἀφιεροῦτο τὸ τρίτον ποτήριον τοῦ οἴνου : «τρίτον Διὶ Σωτῆρι σπένδειν». Τὸ πίνειν ἐκ τούτου τοῦ ποτηρίου ἐθεωρεῖτο σύμβολον καλῆς τύχης, καὶ τὸ ἐκ τρίτου, ἡ τρίτη φορά, κατέληξε νὰ θεωρῆται ὡς αἴσιον καὶ εὐτυχές. Καὶ δι' αὐτὸ ὁ Ζεὺς ἀπεκλήθη Τρίτος: «Ζεὺς Τρίτος» (Πρβλ. τὸ σημερ. «τρίτωσε» ) . 

Γράφει δὲ ὁ Ἡσύχιος στὸ λῆμμα «τρίτος κρατήρ» : 

«Σοφοκλῆς Ναυπλίῳ καταπλέοντι. ἐν ταῖς συνουσίαις ἐκιρνῶντο κρατῆρες τρεῖς. καὶ τὸν μὲν πρῶτον Διὸς Ὀλυμπίου καὶ θεῶν Ὀλυμπίων ἔλεγον· τὸν δὲ δεύτερον ἡρώων· τὸν δὲ τρίτον σωτῆρος». 

Καὶ στὸ λῆμμα «Σωτῆρος Διός» : 

«Σωτῆρος Διός, οὕτω τὸν τρίτον κρατῆρα καλούμενον». 

«Σωτήρ...ὁ Ζεύς», Ἡσύχιος. 

«Σωτὴρ ὑψινεφὲς Ζεῦ», Ὀλυμπιόνικοι, 5, 17, Πίνδαρος. 

«Ζεὺς...ἐν δὲ νόσοις καὶ πᾶσι καιροῖς βοηθῶν σωτὴρ», Λόγοι, Εἰς Δία, 1,8, Αἴλιος Ἀριστ. 

«ὦ Ζεῦ σῶτερ», Ἀλεξάνδρα, 512, Λυκόφρων. 

«Τὸ Δισωτήριον τοῦ Πειραιῶς πρὸς τιμὴν τοῦ Διὸς Σωτῆρος καὶ τῆς Ἀθηνᾶς Σώτειρας, ποὺ ἐβοήθησαν κατὰ τὴν Ναυμαχίαν τῆς Σαλαμῖνος, εἶναι μέχρι σήμερα κάτω ἀπὸ τὰ θεμέλια τῶν δύο μεγάλων ναῶν ποὺ βρίσκονται στὸν λιμένα τοῦ Πειραιῶς, ἐκεῖ ἀκριβῶς ποὺ πρὶν λίγες δεκαετίες ἀνευρέθησαν τὰ περίφημα ἀγάλματα τῆς Ἀθηνᾶς τοῦ Πειραιῶς, τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τῆς Μουνιχίας Ἀρτέμιδος», Ἡ καταστρ. τῶν ἑλλην. βιβλιοθ., σελ. 295,  Ἄννα Τζιροπούλου. 


413. Ταλαιός: ἐκ τοῦ τλάω-ῶ. 

«Ταλαιός, ὁ Ζεὺς ἐν Κρήτῃ», Ἡσύχιος. 

414. Ταλετίτας: ἐκ τοῦ ὄρους Τάλετος (Ἑλλάδ. περιήγ., 3,20, Παυσανίας). 

415. Ταμίης: < τέμνω, ὁ τέμνων καὶ διανέμων, ὁ διαχειριστής, ὁ ἐπόπτης, ὁ ἄρχων. 

«Ζεὺς...πρύτανις καὶ ἡγεμὼν καὶ ταμίας ὄντων καὶ γιγνομένων ἁπάντων», Λόγοι, Εἰς Δία, 1,8, Αἴλιος Ἀριστ. 

«μεγασθενῆ τριαίνης ταμίαν», Νεφέλαι, 566, Ἀριστοφάνης. 

416. Ταμιναῖος: ἀμφιβ. ἐτυμολογ. 

417. Τανυσίπτερος: < τανύω ( =τεντώνω) + πτερόν, αὐτὸς ποὺ ἔχει τεντωμένα φτερά. 

«Ζεῦ πάτερ, ἱλήκοις, τανυσίπτερε», Διονυσιακά, 10, 314, Νόννος. 

418. Ταρανταῖος: ὁ λατρευόμενος στὸν Τάραντα. 

419. Τάρσιος: ἐκ τοῦ τερσαίνω ( =ξηραίνω). Ἐξήρανε ἐκ νέου τὴν γῆν, μετὰ τὸν Κατακλυσμόν.

420. Ταῦρος: ὡς δυνατὸς καὶ ὡς μεταμορφωθεὶς σὲ ταῦρον κατὰ τὴν ἁρπαγὴ τῆς Εὐρώπης.

421. Τέλειος: ὁ τέλειος καὶ ὁ φέρων εἰς πέρας, εἰς τέλος. Λατρευόμενος ἐν Ἀρκαδίᾳ. 

«ἀρχηγέτην καὶ τέλειον μόνον αὐτὸν ὄντα τῶν πάντων», Λόγοι, Εἰς Δία, 1,8, Αἴλιος Ἀριστείδης. 

«Τέλειος, τελεσιουργός. ὁ Ζεύς», Ἡσύχιος. 

«Ἥρα Τελεία καὶ Ζεὺς Τέλειος ἐτιμῶντο ἐν τοῖς γάμοις, ὡς πρυτάνεις ὄντες τῶν γάμων. τέλος δὲ ὁ γάμος. διὸ καὶ προτέλεια ἐκαλεῖτο ἡ θυσία ἡ πρὸ τῶν γάμων γινομένη. ὅτι διττὴ ἡ κατὰ φύσιν ἐπιβάλλουσα τῷ ἀνθρώπῳ τελειότης», λεξικὸν Σουΐδα

Ἀλλὰ καὶ ὁ Ζεὺς ὁ Γαμήλιος λέγεται καὶ Τέλειος διότι «Τέλος γάρ ἐστι ὁ γάμος, καὶ Ἥρα τελεία καὶ Ζεὺς τέλειος, ὅτι γαμήλιοί εἰσιν», Ἡσύχιος. 

422. Τελεσιουργός: ὁ φθάνων εἰς τέλος τὰ ἔργα. 

«Διὶ Τελεσιουργῷ», LSJ. 

423. Τελεσφόρος: ὁ εἰς τέλος φέρων. 

«Ζῆνα θεῶν τὸν ἄριστον ἀείσομαι ἠδὲ μέγιστον εὐρύοπα κρείοντα τελεσφόρον», Ὀρφικοὶ Ὕμνοι/ Εἰς Δία. 

424. Τεμενίτης: ὡς προστάτης τῶν τεμένων καὶ εἰς ὅν ἀφιεροῦνται τεμένη. 

«Τεμενίτης, προσωνυμία τοῦ Διὸς στὴν Ἀμοργόν», LSJ. 

425. Τεράστιος: ὡς μεγαλοπρεπής καὶ ὡς θεὸς τῶν προφητικῶν σημείων. 

«ὦ Ζεῦ τεράστιε», Τίμων, 41, Λουκιανός. 

426. Τερμιεὺς Τέρμιος: ὁ πάντων ἀρχὴ καὶ τέλος, τέρμα. 

«Τερμιεὺς ὁρκωμότους ἔτευξεν ἀφθίτοις ἕδρας», Ἀλεξάνδρα, 706, Λυκόφρων. 

427. Τερπικέραυνος: ὁ τερπόμενος διὰ τῶν κεραυνῶν. 

«Ζεὺς τερπικέραυνος», Ὀδύσσεια, ρ', 437/ ξ', 268/ Ἰλιάς, Μ', 252/ Ω', 529. 

«Διὶ τερπικεραύνῳ», Ἰλιάς, Α', 419/ Β', 478/ 482/ Λ', 773, Ὅμηρος/ Ὀδύσσεια, η', 164/ 180/ τ', 365/ ω', 23, Ὅμηρος/ Ὁμηρ. ὕμν., Εἰς Ἥραν, 5/ Εἰς Διόνυσον, 4/ Εἰς Ἀπόλλωνα, 5/ Εἰς Δήμητραν, 485/ Ἱστορ. βιβλιοθ., 66, Διόδωρος Σικελιώτης. 

«Δία τερπικέραυνον», Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 52, Ἡσίοδος. 

(Μαντεῖον Διός, Δωδώνη) 

428. Τμάριος: < Τομάριος, Τομοῦροι, οἱ ἱερεῖς τοῦ Διὸς στὴν Δωδώνη, ἐκ τοῦ ὄρους Τόμαρος ἤ Τμάρος. 

«Ἡ Δωδώνη τοίνυν τὸ μὲν παλαιὸν ὑπὸ Θεσπρωτοῖς ἦν καὶ τὸ ὄρος ὁ Τόμαρος ἢ Τμάρος (ἀμφοτέρως γὰρ λέγεται), ὑφ᾽ ὧι κεῖται τὸ ἱερόν, καὶ οἱ τραγικοὶ δὲ καὶ Πίνδαρος Θεσπρωτίδα εἰρήκασι τὴν Δωδώνην· ὕστερον δὲ ὑπὸ Μολοττοῖς ἐγένετο. Ἀπὸ δὲ τοῦ Τομάρου τοὺς ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ λεγομένους ὑποφήτας τοῦ Διός, οὓς καὶ ἀνιπτόποδας, χαμαιεύνας καλεῖ, τομούρους φασὶ λεχθῆναι· καὶ ἐν μὲν τῆι Ὀδυσσείαι οὕτω γράφουσί τινες ἅ φησιν Ἀμφίνομος, συμβουλεύων τοῖς μνηστῆρσι, μὴ πρότερον ἐπιτίθεσθαι τῶι Τηλεμάχωι, πρὶν ἂν τὸν Δία ἔρωνται· Εἰ μέν κ᾽ αἰνήσωσι Διὸς μεγάλοιο τομοῦροι, αὐτός τε κτανέω, τούς τ᾽ ἄλλους πάντας ἀνώξω· εἰ δέ κ᾽ ἀποτρεπέηισι θεός, παύεσθαι ἄνωγα», Γεωγραφικά, Ζ', 7, 11, Στράβων. 

«Τμάριος, Ζεὺς ἐν Δωδώνῃ», Ἡσύχιος. 

429. Τριόπας: ὁ τρὶς ἐποπτεύων, ὁ τὰ πάντα ὁρῶν. 

430. Τρίτος: βλ. σωτήρ

431. Τριφύλιος: ἐν Παγχαίᾳ, < τρεῖς φυλαί. 

«Τριφύλιοι δ᾽ ἐκλήθησαν ἀπὸ τοῦ συμβεβηκότος, ἀπὸ τοῦ τρία φῦλα συνεληλυθέναι, τό τε τῶν ἀπ᾽ ἀρχῆς Ἐπειῶν καὶ τὸ τῶν ἐποικησάντων ὕστερον Μινυῶν καὶ τὸ τῶν ὕστατα ἐπικρατησάντων Ἠλείων», Γεωγραφικά, Η', 3,3, Στράβων. 

432. Τρόπαιος: ὁ τρέπων εἰς φυγὴν τοὺς πολεμίους. 

«Ζεὺς...ἐν δὲ μάχαις τροπαῖος», Λόγοι, Εἰς Δία, 1,8, Αἴλιος Ἀριστ. 

433. Τροπαιοῦχος: εἰς ὅν ἀφιεροῦνται τὰ τρόπαια, ὁ ἔχων αὐτά. 

«τροπαιοῦχος καθάρσιός τε καὶ παλαμναῖος», Περὶ κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης. 

«τὸν δὲ Δία τὸν φερέτριον, ᾧ τὰ ὅπλα ὁ Ῥωμύλος ἀνέθηκεν, εἴτε βούλεταί τις τροπαιοῦχον εἴτε σκυλοφόρον καλεῖν», Ῥωμ. ἀρχαιολ., 2,34,4, Διονύσιος Ἁλικαρνασσεύς. 

434. Τροφώνιος: ὡς ἐποπτεύων τὸ ὁμώνυμον Μαντεῖον. 

«Διὸς Τροφωνίου μαντεῖον ἵδρυται», Γεωγραφ., Θ', 2,38, Στράβων. 

435. Τύραννος: ὡς «ὁ τῶν θεῶν τύραννος», δηλ. ἄρχων

436. Ὕης/ Ὑεύς/ Ὑέτιος: ὡς χαρίζων τὸν ὑετόν, τὴν βροχήν. ( «ὕε, κῦε» =βρέχε καὶ φούσκωνε). Ὁ Jupiter Pluvius ( < pluo < φλύω =ὑπερχειλίζω, κατακλύζω) τῶν Λατίνων. 

«κεραύνιός τε καὶ ὑέτιος ἀπὸ τῶν ὑετῶν καὶ κεραυνῶν καὶ τῶν ἄλλων καλεῖται», Περὶ Κόσμου, 7, Ἀριστοτέλης. 

«ὑέτιος Ζεύς», Διονυσιακά, 2, 537/ 6, 229/ 321/ 8, 136/ 259/ 274/ 10, 297/ 12, 59/ 13, 522/ 22, 103/ 23, 227/ 25, 114/ 27, 13/ 31, 214/ 46, 10/ 47, 545/ 600/ , Νόννος. 

«ὑέτιε Ζεῦ», Διονυσ., 2, 213/ 8, 294, Νόννος. 

«Ζεὺς Ὑέτιος ἐν ὑπαίθρῳ», Ἑλλάδ. περιήγ., 9, 39, 4, Παυσανίας. 

«Ὑέτιος καὶ Ἐπικάρπιος καὶ πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε», Διατριβαί, 1, 12, Ἀρριανός. 

«Ζεύς...ὑέτιος, οὐράνιος, κορυφαῖος», Λόγοι, Εἰς Δία, 1,8, Αἴλιος Ἀριστείδης. 

«Ὕης, Ζεὺς ὄμβριος», Ἡσύχιος. 

437. Ὑμήττιος: ἐν Ἀττικῇ. 

«Ὑμήττιος, Ζεὺς παρὰ Ἀττικοῖς», Ἡσύχιος. 

(Θέατρον Διός, Δωδώνη) 

438. Ὑνναρεύς: ἐκ τοῦ Ὑνναρίου ὄρους. 

«Ὑνναρεύς, Ζεὺς ἀπὸ τοῦ Ὑνναρίου ὄρους», Ἡσύχιος. 

439. Ὕπατος: ὁ τῶν θεῶν ὑπέρτατος. 

«ὦ πάτερ ἡμέτερε Κρονίδη, ὕπατε κρειόντων», Ὀδύσσεια, α', 45. 

«Ζεὺς πρῶτα, θεῶν ὕπατος καὶ ἄριστος», Ἰλιάς, Τ', 258. 

«Διός ἐστι βωμὸς Ὑπάτου», Ἑλλάδ. περιήγ., 1,26,5, Παυσανίας. 

440. Ὑπέτιος: ἐν Ἄργει.

441. Ὑπερδέδιος: ἐκ τοῦ ὑπέρ + δέος, ὁ ὑπέρτερος παντὸς φόβου, ὁ ἄφοβος.

442. Ύπερδέξιος: σφόδρα ἐπιδέξιος, ὁ ἀνώτερος, νικητής. 

443. Ὑπερμενεύς: < ὑπέρ + μένος ( =δύναμις), ὁ ἐξαιρετικῶς ἰσχυρός. 

444. Ὑπερφερέτης: ὁ ὑπὲρ φέρων, ὁ προσφέρων καὶ ὁ ὑπέρτατος, ὁ ἀνώτατος. Ὁ Jupiter Feretrius ( < φέρω), τῶν Λατίνων. 

«τὸν δὲ Δία τὸν φερέτριον...πάντων ὑπερέχει καὶ πᾶσαν ἐν κύκλῳ περιείληφε τὴν τῶν ὄντων φύσιν τε καὶ κίνησιν, ὑπερφερέτην», Ῥωμαϊκὴ ἀρχαιολογία, 2, 34, 4, Διονύσιος Ἁλικαρν. 

445. Ὑψιβρεμέτης: ὁ ἐν ὕψει βρέμων, ὁ εἰς τὰ ὕψη βροντῶν. 

«Ζεὺς ὑψιβρεμέτης», Ἰλιάς, Α', 354/ Μ', 68/ Ξ', 54/ Π', 121/ Ὀδύσσεια, ε', 4/ ψ', 331/ Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 8, Ἡσίοδος/ Λυσιστράτη, 773, Ἀριστοφάνης/ Ὀρφέως Ἀργοναυτικά, 1278/ Ἑλλάδ. περιήγ., 10,9,11/ Ὁμηρ. ὕμν., Εἰς ἑρμῆν, 319. 

«Ζῆν᾽ ὑψιβρεμέτην», Θεογονία, 568, Ἡσίοδος. 

446. Ὑψίβρομος: βλ. ὡς ἄνω.

447. Ὑψίζυγος: ὁ ἐν ὕψει ζυγοστατῶν. 

«Κρονίδης ὑψίζυγος», Ἰλιάς, Δ', 166/ Η', 69/ Σ', 185/ Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 18, Ἡσίοδος/ Πῶς δεῖ τὸν νέον ποιημάτων ἀκούειν, 24b, Πλούταρχος. 

«Ζεὺς δὲ πατὴρ Αἴανθ’ ὑψίζυγος», Ἰλιάς, Λ', 544. 

«Ζεὺς μὲν ἄναξ μακάρων ὑψίζυγος», Διονυσιακά, 36, 6, Νόννος. 

448. Ὑψίθρονος: ὁ ἔχων τὸν θρόνον του ὑψηλά. 

449. Ὑψιμέδων: ὁ ἐξ ὕψους μέδων ( = φροντίζων), ὁ ἐν τῷ ὕψει βασιλεύων. 

«Ζηνὸς Ὀλυμπίου ὑψιμέδοντος», Θεογονία, 529, Ἡσίοδος. 

«ὑψιμέδων Ζεύς», Διονυσιακά, 4, 49/ 5, 565/ 7, 280/ 9, 223/ 13, 29/ 210/ 18, 236/ 20, 210/ 403/ 24, 61/ 30, 250/ 31, 88/ 32, 38/ 33, 301/ 360/ 35, 334/ 36, 68/ 45, 86/ 96/ 47, 257, Νόννος/ Βίοι φιλοσόφων, Α', 5. 

«Διὸς ὑψιμέδοντος», Διονυσ., 9, 194/ 24, 233/ 31, 156/ 45, 28, Νόννος. 

«μακάρων πρόμος, ὑψιμέδων Ζεὺς», Διονυσιακά, 13, 29, Νόννος. 

450. Ὑψινεφής: ὁ κατοικῶν ὑψηλὰ ἐπὶ τῶν νεφῶν. 

«Σωτὴρ ὑψινεφὲς Ζεῦ», Ὀλυμπιόνικοι, 5, 17, Πίνδαρος. 

«Ζεὺς δὲ πατήρ...ὑψινεφὴς», Διονυσιακά, 28, 233-4, Νόννος. 

451. Ὕψιστος: ὁ ὑπέρτατος, ὁ ὑψηλότατος. 

«Διὸς ὑψίστου...Ζηνὸς ὑψίστου», Νεμεόνικοι, 1,61/ 11,2, Πίνδαρος. 

«Διὸς ἱερὸν ἐπίκλησίν ἐστιν Ὑψίστου», Ἑλλάδος περιήγησις, 9, 8,5, Παυσανίας. 

Ἡ συνέχεια ἐδῶ : ΤΑ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, ΖΕΥΣ (ΜΕΡΟΣ 6ον, Φ-Ω)

Πληροφορίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία : «Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΟΔΥΣΣΕΙΑ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΠΕΡΙ ΚΟΣΜΟΥ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΤΙΜΑΙΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΦΑΙΔΡΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ», «ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ», ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ», ΛΥΚΟΦΡΩΝ, «ΠΥΘΙΟΝΙΚΟΙ», ΠΙΝΔΑΡΟΣ, «ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΟΙ», ΠΙΝΔΑΡΟΣ, «ΚΡΑΤΥΛΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΠΕΡΙ ΙΣΙΔΟΣ ΚΑΙ ΟΣΙΡΙΔΟΣ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΠΕΡΙ ΠΟΤΑΜΩΝ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ», Ζ. ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ, «ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΑΝΤΙΓΟΝΗ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΕΘΝΙΚΑ», ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ, «ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ», ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ, «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ, «ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ», ΝΟΝΝΟΣ ΠΑΝΟΠΟΛΙΤΗΣ,  «ΤΙΜΩΝ», ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ, «ΠΕΡΣΑΙ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ,  «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΙΣΘΜΙΟΝΙΚΟΙ», ΠΙΝΔΑΡΟΣ, «ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ», ΗΣΙΟΔΟΣ, «ΘΕΟΓΟΝΙΑ», ΗΣΙΟΔΟΣ, «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ», ΣΤΡΑΒΩΝ, «ΙΣΤΟΡΙΑΙ», ΗΡΟΔΟΤΟΣ, «ΛΟΓΟΙ/ ΕΙΣ ΔΙΑ», ΑΙΛΙΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ, «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ», ΑΡΡΙΑΝΟΣ, «ΥΜΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΘΑΛΑΜΙΑ», ΣΑΠΦΩ, «ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΙ», ΒΑΚΧΥΛΙΔΗΣ, «ΠΕΛΑΣΓΙΚΑ», Ι. ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ,  «ΒΙΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ», ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΣΥΧΙΟΥ», «ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ», «ΛΕΞΙΚΟΝ LIDDELL- SCOTT», «ANECDOTA GRAECA, I. BEKKER, «DICTIONNAIRE ÉTYMOLOGIQUE DE LA LANGUE LATINE», ERNOUT- MEILLET, «ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΗΘΙΚΑ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΙΩΝ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΙΠΠΕΙΣ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΔΙΑΤΡΙΒΑΙ», ΑΡΡΙΑΝΟΣ, «ΒΑΤΡΑΧΟΙ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΕΥΘΥΔΗΜΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΑΙ», ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΝΑΥΚΡΑΤΙΤΗΣ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΩΝ ΔΕΚΑ ΡΗΤΟΡΩΝ», ΑΡΠΟΚΡΑΤΙΩΝ, «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, «ΑΙΑΣ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ», ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ, «ΙΚΕΤΙΔΕΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΙ ΤΟΥ ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΠΡΟΣ ΑΥΤΟΛΥΚΟΝ», ΘΕΟΦΙΛΟΣ Ο ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ, ΟΜΗΡΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ, ΗΡΩΙΚΟΣ, ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, ΑΣΠΙΣ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ, ΗΣΙΟΔΟΣ, ΒΑΚΧΑΙ, ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΛΙΒΥΗΣ», ΣΚΥΛΑΞ Ο ΚΑΡΥΑΝΔΕΥΣ, «ΟΡΦΙΚΑ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ», «ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΠΑΡΟΙΜΙΩΝ», ΜΙΧΑΗΛ ΑΠΟΣΤΟΛΙΟΣ, «ΕΛΕΝΗΣ ΕΠΙΘΑΛΑΜΙΟΣ», ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ, «ΕΥΡΩΠΗ», ΜΟΣΧΟΣ Ο ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ, «ΙΛΙΟΥ ΑΛΩΣΙΣ», ΤΡΥΦΙΟΔΩΡΟΣ, «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΡΗΤΟΡΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ», ΔΙΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, «ΠΟΛΙΤΕΙΑ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΙΣΤΟΡΙΑΙ», ΠΟΛΥΒΙΟΣ, «ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟΝ», ΚΟΪΝΤΟΣ ΣΜΥΡΝΑΙΟΣ, «ΙΣΤΟΡΙΑΙ», ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, «ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΠΕΡΙ ΘΑΥΜΑΣΙΩΝ ΑΚΟΥΣΜΑΤΩΝ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΔΙΑ», ΚΛΕΑΝΘΗΣ, «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩι», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΒΙΘΥΝΙΑΚΑ», ΑΡΡΙΑΝΟΣ, «ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ», ΑΛΚΑΙΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, «ΑΧΑΡΝΕΙΣ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΟΡΝΙΘΕΣ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, »ΤΡΩΑΔΕΣ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ 


Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ (ΜΕΡΟΣ 1ον)

Γράφει ὁ Ἀθανάσιος Σταγειρίτης (Ὠγυγία ἤ ἀρχαιολογία, βιβλ. Β', κεφ. Γ') περὶ τῶν Μουσῶν :  «Αἱ Μοῦσαι ἦσαν θυγατέρες, κατὰ μέν τινας, τοῦ δευτέρου, κατὰ δ' ἄλλους τοῦ τρίτου Διὸς καὶ τῆς Μνημοσύνης. Κατ' ἄλλους τοῦ Πιέρου*1 καὶ τῆς Πληΐδος ἤ τῆς Ἀντιόπης. Κατ' ἄλλους τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῆς Γῆς, ἤ τοῦ Αἰθέρος καὶ τῆς Πλουσίας ἤ τοῦ Ἀπόλλωνος ἤ τοῦ Μέμνονος καὶ τῆς Θεσπίας. Φαίνεται ὅμως ὅτι αἱ Μοῦσαι ἦσαν πολλαὶ καὶ διάφοροι, ὅθεν καὶ ἡ διαφορὰ τῶν γονέων, τοῦ ἀριθμοῦ καὶ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν· κατ' ἄλλους δὲ, ἦσαν δύω γενέσεις τῶν Μουσῶν καὶ αἱ μὲν πρῶται αἱ θυγατέρες τοῦ Οὐρανοῦ, ἦσαν ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Κρόνου· αἱ δὲ δεύτεραι ἦσαν θυγατέρες τοῦ Διὸς καὶ τῆς Μνημοσύνης, αἱ γνωστόταται καὶ ἐπισημόταται, κατὰ τὴν κοινὴν γνώμην.  Καὶ κατὰ μέν τινας ἦσαν δύω, κατ' ἄλλους δὲ τρεῖς, Μελέτη, Μνήμη καὶ Ἀοιδή*2, ἤ Κηφισός, Βορωσθενὶς καὶ Ἀπολλωνὶς ὀνομαζόμεναι καὶ ἰσάριθμοι μὲ τοὺς τρεῖς τόνους, τρεῖς χρόνους καὶ τρεῖς ἀριθμούς*3. Κατ' ἄλλους δέ, ἦσαν τέσσαρες, Θελ

Η ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΝΑΙΔΕΙΑ (ΜΕΡΟΣ 1ον)

Γράφει ὁ Ἀριστοτέλης στὰ «Φυσιογνωμικά» του: « Κιναίδου σημεῖα ( =διακριτικὸ γνώρισμα τοῦ κιναίδου) ὄμμα ( =μάτι, θέα, θέαμα) κατακεκλασμένον ( =μαλθακόν, ἐκθηλυμένον), γονύκροτος ( =αὐτὸς ποὺ τὰ πόδια του ἐχουν κλίσιν καὶ ἀκουμπᾶ τὸ ἕνα γόνατον τὸ ἄλλον, παράγοντας κρότον· προφανῶς ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ κλίνουν τὰ πόδια τους οἱ κίναιδοι γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τὴν σεῖσιν/κούνημα τῶν γλουτῶν τους). Ἐγκλίσεις τῆς κεφαλῆς ( =γέρνουν τὸ κεφάλι) εἰς τὰ δεξιά. Αἱ φοραὶ τῶν χειρῶν ὕπτιαι καὶ ἔκλυτοι ( =ἡ φορὰ τῶν χεριῶν τους εἶναι χαλαρή καὶ «ῥίχνεται» πρὸς τὰ πίσω· τὸ σπάσιμον τοῦ καρποῦ ἐν ὀλίγοις), καὶ βαδίσεις διτταί ( =βάδισμα ἀσαφές), ἡ μὲν περινεύοντος ( =κλίνω τὴν μία  πρὸς τὰ δεξιὰ καὶ τὴν ἄλλην πρὸς τὰ ἀριστερά), ἡ δὲ κρατοῦντος τὴν ὀσφύν ( =τὴν μέση κρατοῦντος)… τὰ περὶ τὸ πρόσωπον διεξυσμένα ( =λεῖα, ὁμαλά)… βδελυροὶ καὶ ἀναιδεῖς… οἱ γονύκροτοι κίναιδοι... ὅσοι δὲ ταῖς φωναῖς ἀξείαις ( =ὀξεῖες) μαλακαῖς ( =ἁπαλές) κεκλασμέναις ( =σπασμένες, ἐξασθενημένες, ὄχι βροντερές) διαλέγονται (

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΑΧΛΑΜΑΡΑΣ ( ΣΥΝΟΠΤΙΚΩΣ)

Ἡ ἰνδοευρωπαϊκὴ ἀνοησία εἶναι μία θεωρία γιὰ τὴν ὁποία θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ συζητᾶ ὧρες, ὅπως καὶ γιὰ ὁποιοδήποτε σενάριο ἐπιστημονικῆς φαντασίας. Ὅμως ἐπειδὴ ἔχει πάρει διαστάσεις ἀληθινῆς πανδημίας καὶ δυστυχῶς πλέον τὴν ἔχουν ἀσπαστεῖ καὶ διάφοροι ἔγκριτοι  <<γλωσσολόγοι>> ( τώρα τὸ ποῦ βασίζονται, ἐφόσον οἱ ὅποιες <<ἀποδείξεις>> εἶναι ἀνυπόστατες, ἀτεκμηρίωτες καὶ ἀβάσιμες, ἔγκειται μᾶλλον στὰ πλαίσια τῆς συγχρόνου ἐπιστημονικότητος! ), καλὸ εἶναι νὰ γίνει μία συνοπτικὴ παρουσίασις τοῦ πῶς ξεκίνησε καὶ καθιερώθηκε αὐτὸ τὸ ψεῦδος γιὰ τὴν γλῶσσα μας. Τουλάχιστον νὰ μὴν ἀναρωτιοῦνται οἱ περισσότεροι τί σημαίνει αὐτό τὸ <<Ι.Ε>>, <<σανσ.>>, παλαιότερα <<ἰαπετ.>>,  ποὺ συνοδεύει τὰ λήμματά μας μὲ τὴν ἀκατανόητη, μηδέποτε ὀμιλουμένη καὶ γεγραμμένη ῥίζα, ἡ ὁποία συμπληρώνει τὴν ἐτυμολογικὴ αὐτὴ παρωδία! Ἡ ἐν λόγῳ θεωρία προῆλθε ἀπὸ τὴν παρατήρησιν ὅτι οἱ ἀρχαῖες καὶ νεώτερες  γλῶσσες (σανσκριτική, ἑλληνική, κελτική, λατινική, γ