Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

ΤΑ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, ΑΠΟΛΛΩΝ (ΜΕΡΟΣ 2ον, Ε-Θ)

Γράφει ὁ Ἀθανάσιος Σταγειρίτης (Ὠγυγία ἤ Ἀρχαιολογία, Β', 10) περὶ τοῦ Ἀπόλλωνος : 

«Ὁ  Ἀπόλλων ἦτον, ὡς εἴρηται, υἰὸς τοῦ Διὸς καὶ τῆς Λητοῦς. Κατ' ἄλλους δέ, ἦτον υἰὸς τοῦ Ὀσίριδος καὶ τῆς Ἴσιδος καὶ ἡ Λητὼ ἦτον μόνον τροφὸς αὐτοῦ. Ἄλλοι δὲ λέγουσιν αὐτὸν υἰὸν τοῦ Ἡφαίστου καὶ ἄλλοι τοῦ Κορύβαντος. Ἦσαν ὅμως πέντε Ἀπόλλωνες. 

Καὶ ὁ μὲν πρεσβύτατος ἦτον Αἰγύπτιος καὶ υἰὸς τοῦ Ὀσίριδος ἤ τοῦ Διονύσου, τὸν ὁποῖον ὠνόμαζον Ὧρον οἱ Αἰγύπτιοι. 

Ὁ δὲ δεύτερος υἰὸς τοῦ Ἡφαίστου καὶ προστάτης τῶν Ἀθηνῶν. 

Ὁ δὲ τρίτος τοῦ Κορύβαντος, ὁ γεννηθεὶς εἰς τὴν Κρήτην καὶ εἶχε μὲ τὸν Δία διαφορὰν περὶ τῆς νήσου αὐτῆς. 

Ὁ δὲ τέταρτος υἰὸς τοῦ Διὸς καὶ τῆς Λητοῦς, ὅστις ἦλθεν ἐκ τῶν Ὑπερβορείων εἰς τοὺς Δελφούς. 

Ὁ δὲ πέμπτος ἦταν Ἀρκάς, καὶ πρῶτος νομοθέτης τῶν Ἀρκάδων, ὅθεν ὠνόμασαν αὐτὸν οἱ Ἀρκάδες Νόμιον· ὁ γνωστότατος δὲ πάντων καὶ ἐπισημότατος εἶναι ὁ υἰὸς τοῦ Διὸς καὶ τῆς Λητοῦς, καὶ κατὰ τὴν συνήθειαν ἀναφέρουσιν εἰς αὐτὸν καὶ τὴν ἱστορίαν καὶ μυθολογίαν τῶν ἄλλων. 

Διὰ τοῦτο λοιπὸν ἀναφέρουσι καὶ πολλοὺς τόπους τῆς γεννήσεως αὐτοῦ· ἐπειδὴ τινὲς μὲν λέγουσιν, ὅτι ἐγεννήθη είς τὴν Ἀττικήν, εἰς τόπον Ζωστῆρα (*προφανῶς ὠνομάσθη ἔτσι ὁ τόπος, καθῶς ἡ Λητὼ ὠδίνουσα κατὰ τὴν γέννησιν τοῦ Ἀπόλλωνος, ἔλυσε τὴν ζώνη της) καλούμενον. Κατ' ἄλλους δὲ εἰς τὴν Τεγύραν τῆς Βοιωτίας, κατ' ἄλλους εἰς τὴν Λυκίαν καὶ κατ' ἄλλους εἰς τοὺς Ὑπερβορείους. 

Ἡ κοινὴ γνώμη ὅμως λέγει ὅτι ἐγεννήθη εἰς τὴν Δῆλον, τὴν ἑβδόμην τοῦ μηνὸς Θαργηλιῶνος*1, ἑπταμηνιαῖος· ὅθεν ἡ ἑβδόμη ἑκάστου μηνὸς ἦτον Ἱερὰ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τῆς Ἀρτέμιδος. 

Τρὸφος δὲ αὐτοῦ ἦτον ἡ Νύμφη Ἀστερία (*θεῖα του, ἀδελφὴ τῆς μητρός του, Λητοῦς) καὶ τὸν ἀνέθρεψεν μὲ τὸ γάλα, καθὼς καὶ τὰ ἄλλα βρέφη. Κατ' ἄλλους δέ, ἀνέθρεψεν αὐτὸν ἡ Θέμις μὲ τὴν Ἀμβροσίαν καὶ μὲ τὸ Νέκταρ. 

Κατὰ μέντινας ἀφ' οὗ ηὐξήθησαν ὁ Ἀπόλλων καὶ ἡ Ἄρτεμις, ἔφυγον ἐκ τῆς Δήλου καὶ ἦλθον, ἡ μὲν Ἄρτεμις εἰς τὴν Κρήτην καὶ κατέλαβε τὸ Δικτύνιον ὄρος, ὁ δὲ Ἀπόλλων εἰς τὴν Λυκίαν· τὴν δὲ Λητὼ ἀφῆκαν εἰς τὴν Δῆλον. Ἐκεῖθεν δὲ ὁ Ἀπόλλων ἐπέρασεν εἰς τοὺς Δελφοὺς καὶ ἔγινε ποιμὴν τοῦ Πύθωνος καὶ ἔβοσκε τὰς ἀγελάδας αὐτοῦ, τὰς ὁποίας ἔκλεψεν ὁ Ἑρμῆς καὶ ἔπειτα φιλιωθέντες, ἔδωκεν ὁ Ἑρμῆς εἰς αὐτὸν τὴν λύραν*2 καὶ ἔλαβε ἀντ' αὐτῆς τὸ κηρύκειον παρ' αὐτοῦ. 

Ἔπειτα ἐλθὼν πρὸς τὸν Πᾶνα, εἰς τὴν Ἀρκαδίαν ἔμαθε τὴν μαντικήν, ἔκαμε καὶ τὴν Λύραν ἑπτάχορδον, προσαρμόζων αὐτὴν εἰς τὴν Σύριγγα τοῦ Πανός· ὅθεν ἀλληγορεῖται ὅτι ἐγεννήθη ἑπταμηνιαῖος, κατὰ τινας. 

Ἔπειτα δὲ ἐπέστρεψεν εἰς τοὺς Δελφοὺς καὶ φονεύσας τὸν Πύθωνα, ὁ ὁποῖος εἶχε τότε τὸ χρηστήριον, τὸ ἔλαβε αὐτός. 

Ὕστερον ἦλθεν εἰς τὴν Κρήτην καὶ ἐκαθάρισεν αὐτὸν τῆς δρακοντοφονίας ἡ Χρυσόθεμις. Ἐκεῖθεν δὲ ἐπέρασεν εἰς τὰ Τέμπη τῆς Θεσσαλίας καὶ ἰδὼν ἐκεῖ τὸ ἀειθαλὲς φυτόν, τὴν Δάφνην, τὸ ἔλαβε καὶ ἔφερεν αὐτὸ εἰς τοὺς Δελφούς καὶ καταστήσας τὸν Πυθιακὸν ἀγῶνα, ἔστεψε μὲ δάφνην τοὺς ἀθλητάς. 

Ἠγωνίσθησαν δὲ τότε πρῶτον εἰς τὸν ἀγῶνα τοῦτον καὶ ἠρίστευσαν, ὁ μὲν Κάστωρ -στὸ- στάδιον, ὁ δὲ Πολυδεύκης -στὴν- πυγμήν, ὁ δὲ Κάλαϊς -στὸν- δολιχόν, ὁ Ζήτης ὁπλίτην, ὁ Πηλεύς δίσκον, ὁ Τελαμὼν πάλη καὶ ὁ Ἡρακλῆς παγκράτιον· τούτους λοιπὸν ὅλους ἐστεφάνωσε μὲ δάφνην*3· ὅθεν ἔμεινεν ὕστερον τὸ φυτὸν τοῦτο εἰς ταύτην τὴν χρῆσιν καὶ ἱερὸν τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ σύμβολον νίκης. 

Ἐπειδὴ ὁ ἀγὼν ἐτέθη ὡς ἐπινίκιος, διότι ἐνίκησε τὸν Πύθωνα, -ἐπ-εἶτα ἐστέφθησαν μὲ αὐτὸ οἱ νικηταὶ τοῦ ἀγῶνος πρῶτον· καὶ μέχρι πολλῶν χρόνων ὕστερον ἔφερον ἀπὸ τὰ Τέμπη τὴν δάφνην εἰς τὸν ἀγῶνα τοῦτον, διὰ τοὺς στεφάνους, πέμποντες ἕναν νέον ἀμφιθαλῆ, οἷον, ἔζων οἱ γονεῖς αὐτοῦ καὶ οἱ δύο». 

(Ναὸς Ἐπικουρείου Ἀπόλλωνος, Βάσσαι) 

*1 Ἡ ἑβδόμη τοῦ μηνὸς Θαργηλιῶνος (μέσα Μαΐου μὲ μέσα Ἰουνίου), ἄν ὑπολογίστεῖ μὲ βάσιν τὴν νέα σελήνη (νουμηνία) τοῦ Μαΐου -γιὰ τὸ 2022-, ἀντιστοιχεῖ περίπου στὴν σημερινὴ 5η Ἰουνίου. Στὶς 5 Ἰουνίου σὲ κάθε περίπτωσιν ἔχει καθιερωθεῖ ἀπὸ τὴν ἐκκλησία νὰ ἑορτάζουν οἱ «Ἅγιοι δέκα Μάρτυρες τῆς Αἰγύπτου» ποὺ μαρτύρησαν ὅπως λέγει ἡ ἐκκλησία, γιὰ τὴν πίστιν τους, μεταξὺ τῶν ὁποίων συγκαταλέγεται καὶ ὁ «Ἅγιος Ἀπόλλων»! Τὴν ἴδια μέρα ἔχει καθιερωθεῖ νὰ ἑορτάζεται καὶ ἡ Σεληνιάς, Σελήνη, Σελληνιάδα, ἐν ὀλίγοις ἡ ἀδελφὴ τοῦ Ἀπόλλωνος Σελήνη-Ἄρτεμις, τὴν ὁποία τὰ χριστιανικὰ ἡμερολόγια παρουσιάζουν ὡς «Ἁγία Σελληνιάδα», ἐπίσης μία ἐκ τῶν δέκα μαρτύρων ἐν Αἰγύπτῳ! 

*2 Ἡ λύρα θεωρεῖται τὸ κατ' ἐξοχὴν ἐθνικὸν ὄργανον τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος. Τὸ Ἐτυμολογικὸν τὸ Μέγα ἐτυμολογεῖ -τὴν λύραν- ἐκ τοῦ «λύτρον, λύτρα», διότι «ἐδόθη τῷ Ἀπόλλωνι παρὰ τοῦ Ἑρμοῦ -ὡς λύτρα- ὑπὲρ ὧν ἔκλεψε βοῶν τοῦ Ἀπόλλωνος ὁ Ἑρμῆς. Τὴν δὲ λύραν ἐκ χελώνης φασὶ τὸν Ἑρμῆν εὑρηκέναι καὶ κατασκευάσαι ἑπτάχορδον, παραδεδωκέναι τὴν μάθησιν τῷ Ὀρφεῖ»

Ἡ πρώτη λύρα-κιθάρα κατεσκευάσθη λοιπὸν ἀπὸ τοῦ Ἑρμοῦ ἐκ κελύφους-κιθῶνος χελώνης. Οἱ δὲ χορδές της, ὅπως ἀποδεικνύει καὶ τὸ ὄνομά τους (χορδή = ἔντερον), κατεσκευάσθησαν ἀπὸ τὰ ἔντερα ζώων. Ἐπειδὴ ἡ λύρα συνεχέετο πρὸς τὴν κιθάρα, ἁμφότεροι οἱ κρούοντες λύραν καὶ κίθαριν ἐκαλοῦντο κιθαρισταί. Τὰ δύο ὄργανα, στὴν ἀρχή, διέφερον μόνον ὡς πρὸς τὸ ἠχεῖον. Τῆς λύρας συνίστατο ἐκ χελώνης, ἐνῶ τῆς κιθάρας ἀπὸ ξύλον. Πάρ' αὐτὰ ἡ κιθαρὶς-κιθάρα χρωστᾶ τὸ ὄνομά της στὸ καύκαλον τῆς χελώνης, ποὺ τὴν κεύθει. Ἀπὸ τὴν ἑλληνικοτάτη κιθάρα γεννήθηκαν πολὺ ἀργότερα καὶ τὰ guitar, guitare, chittarra, Gitarre, guitarra κοκ. 

(Λύρα ἀπὸ κέλυφος χελώνης τοῦ 5ου π.Χ. αἰ.)

Γράφει δὲ ὁ Ἡσύχιος : «ἀπὸ γὰρ ὀστράκων χελώνης ἡ κιθάρα γίνεται». 
«χέλυς, ἡ κιθάρα· ἀπὸ γὰρ ὀστράκου χελώνης κιθάρα γίνεται». 
«
χέλυςχελώνη. λύρα. μηχάνημα». 

Τὸ «χελώνιον» κεύθει ( =καλύπτει) τὴν χελῶνα, εἶναι τρόπον τινὰ τὸ θωράκιόν της, ὁ κιθών-χιτών της (ἐκ τοῦ κεύθω καὶ ὁ θώραξ ὀνομάζεται κίθαρος· ἐκ τοῦ κεύθειν καὶ ὁ κιθών καὶ μὲ ἐναλλαγὴ τῆς ποσότητος τῶν ἀφώνων, κατέληξε χιτών). 

*3  Ἄν οἱ πρῶτοι ποὺ ἐστεφανώθησαν στὸν πρῶτον Πυθιακὸν ἀγῶνα, καθιερωθέντα ἐκ τοῦ ἰδίου τοῦ Ἀπόλλωνος, ἦταν οἱ Ἀργοναῦτες, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ πατὴρ τοῦ Ἀχιλλέως καὶ τοῦ Αἴαντος τοῦ Τελαμωνίου, τὰ ἀδέλφια τῆς Ἑλένης, οἱ υἰοὶ τοῦ Βορρέως καὶ τῆς Ὡρειθυίας, ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἡρακλῆς, γιὰ ἑκατομμυριοστὴ φορὰ ἀποδεικνύεται πὼς ἡ χρονολόγησις τῶν Ἀργοναυτικῶν καὶ τῶν Τρωικῶν ἀπὸ τὴν «ἐπιστημονική» κοινότητα, τὸν 13ο π.Χ. αἰ. εἶναι γιὰ γέλια καὶ γιὰ κλάματα! 

(Ναὸς Ἐπικουρείου Ἀπόλλωνος, Βάσσαι) 

Μερικὰ ἀκόμη προσωνύμια τοῦ Ἀπόλλωνος εἶναι καὶ τὰ ἑξῆς : 

85. Ἑβδομαγενής/ Ἑβδομαγέτης/ Ἑβδομαῖος: ὡς γεννηθεὶς τὴν ἑβδόμην τοῦ μηνός.

86. Εἰκάδιος: δηλαδὴ εἰκοστός, «ἑορτὴ τῷ Ἀπόλλωνι, ἐν τῇ εἰκάδι τοῦ μηνός».  

87. Ἑκάεργος: Ὁ μακρόθεν ( = ἑκάς), ἐξ ὕψους ἐνεργῶν καὶ ὁ μακρὰν τοξεύων. 

«ἑκάεργος Ἀπόλλων», Ἰλιάς, Α', 479/ Ε', 439/ Ο', 243/ 253/ Π', 94/ Ρ', 585/ Φ', 461/ 478/ Χ', 220/ Ὀδύσσεια, θ', 323. 

«Ἀπόλλωνος ἑκαέργου», Ὁμηρ. ὕμν., Εἰς Ἀπόλλωνα, 56. 

«ἀργυρότοξος ἄναξ ἑκάεργος Ἀπόλλων χρυσοκόμης», Ἀποσπάσμ, 14, Τυρταῖος. 

88. Ἑκατηβόλος/ Ἑκατηβελέτης/ Ἑκήβολος/ Ἑκαβόλας/ Ἑκηβελέτης/ Ἑκηβαλέτης: Ὁ ἐκ τοῦ ἑκὰς βάλλων. 

«στέμματ’ ἔχων ἐν χερσὶν ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος», Ἰλιάς, Α', 14. 

«ἁζόμενοι Διὸς υἱὸν ἑκηβόλον Ἀπόλλωνα», Ἰλιάς, Α', 21. 

«ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος», Ἰλιάς, Α', 373. 

«ἑκηβόλῳ Ἀπόλλωνι», Ἰλιάς, Α', 438/ Π', 513/ Ψ', 872. 

«Ἑκηβόλον ἵκετο Λητώ», Ὁμηρ., ὕμν., Εἰς Ἀπόλλωνα, 45. 

«Ἀπόλλωνος ἑκατηβελέταο ἄνακτος», Ἰλιάς, Α', 75. 

«ἑκατηβόλου Ἀπόλλωνος», Ἰλιάς, Α', 370/ Ε', 444/ Π', 711/ Ὀδύσσεια, υ', 278. 

«ἄναξ ἑκατηβόλ' Ἄπολλον», Ἰλιάς, Ρ', 333. 

«ἑκατηβόλ' Ἄπολλον», Ὀδύσσεια, θ', 339. 

«κύδιμε κοῦρε, κρουσιλύρη, χαροποιός, ἑκηβόλε, τοξοβέλεμνε», Ὀρφ. ὕμν., Εἰς Ἀπόλλωνα, 6. 

89. Ἑκατοβελέτης: βλ. ὡς ἄνω, καὶ ὡς φονεύσας τὸν δράκοντα Πύθωνα διὰ ἑκατὸ βελῶν. 

90. Ἑκατόμβαιος: Ὁ δεχόμενος θυσίαν 100 βοῶν. 

«Ἑκατόμβαιος, ὁ Ἀπόλλων παρὰ Ἀθηναίοις· καὶ Ζεὺς ἐν Γορτύνῃ καὶ παρ' Ἀρκάσι καὶ Κρησίν», Ἡσύχιος. 

91. Ἕκατος: ἐκ τοῦ ἑκάς ( =μακράν), ὁ ἀπομεμακρυσμένος, βλ. Ἑκατηβόλος. 

«Ἀπόλλωνος ἑκάτοιο», Ἰλιάς, Η', 83/ Ε', 295. 

«Μνήσομαι οὐδὲ λάθωμαι Ἀπόλλωνος ἑκάτοιο», Ὁμηρ, ὕμνος, Εἰς Ἀπόλλωνα, 1. 

«Ἕκατος γὰρ ὁ Ἀπόλλων», Γεωγρ., ΙΓ΄, 2,5, Στράβων. 

92. Ἐκβάσιος: ὁ ἐπὶ τῶν ἐκβάσεων, ἀποβάσεων τοῦ στρατοῦ. 

«Ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος ἐν Κυζίκῳ», LSJ. 

93. Ἐλείτας: «Ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος στὴν Κύπρον», LSJ. Ἕλος λέγεται καὶ μία πόλις στὴν Λακωνία, ὅπως καὶ στὴν Αἴγυπτον. 

94. Ἐλελεύς: ὡς ἐπικαλούμενος εἰς τὰς μάχας διὰ τῆς κραυγῆς «Ἐλελεῦ».

95. Ἑλικώνιος: λατρευόμενος ἐν τῷ Ἑλικῶνι, ἡγέτης τῶν Ἑλικωνιάδων Μουσῶν. 

96. Ἐλπιδοδώτης: ὁ ἐλπίδας δίδων.

97. Ἐμβάσιος: εἰς ὅν ἔψαλλον τὸ ἐμβατήριον τῶν μαχῶν «Ἰὴ Παιάν». Καὶ «ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος, αὐτὸς ποὺ προστατεύει ὅποιον τὸν ἐπικαλεῖται καθῶς ἐμβαίνει στὸ πλοῖον», LSJ. 

98. Ἔναγρος: < ἔν + ἀγρός, «Ἔναγρος, ἔπαγρος. καὶ Ἀπόλλων ἐν Σίφνῳ», Ἡσύχιος. 

99. Ἔναυρος: ὁ παρέχων, ἅμα τῇ ἀνατολή του, ὡς ἥλιος, αὔρας καὶ ὁ εὑρισκόμενος στὴν αὔραν. 

«Ἔναυρος, ὁ Ἀπόλλων», Ἡσύχιος. 

(Ναὸς Ἀπόλλωνος, Συρακοῦσες) 

100. Ἔνθρυπτος: προφανῶς ἐκ τῆς ἀντανακλάσεώς του στὸ νερόν, < ἔν + θρύπτω, ὁ διαλυόμενος σὲ ὑγρόν. 

«Ἀπόλλων δὲ παρὰ Ἀθηναίοις <Ἔνθρυπτος> (Dem. 18,260)», Ἡσύχιος. 

101. Ἐξακεστήριος: αὐτὸς ποὺ δίδει ἀκή ( =θεραπεία), ὁ ἰατρός. 

102. Ἐπάκτιος: ὁ ἐπὶ τῶν ἀκτῶν. 

103. Ἐπιβατήριος: προστάτης τῶν ἐπιβατῶν. Ἐπιβατήρια ἐλέγοντο καὶ οἱ θυσίες ποὺ ἐγίνοντο κατὰ τὴν ἀποβίβασιν ἀπὸ τὸ πλοῖον. 

«ναός ἐστιν Ἀπόλλωνος Ἐπιβατηρίου», Ἑλλάδ. περιήγ., 2,32,2, Παυσανίας. 

104. Ἐπιδήλιος: ὁ ἐπὶ τῆς νήσου Δήλου λατρευόμενος. 

105. Ἐπίκουρος/ Ἐπικούρειος: λατρευόμενος ἐν Βάσσαις τῆς Ἀρκαδίας ὡς βοηθός, ἐπίκουρος καὶ ὡς ἰατρός.

106. Ἐπιμήλιος: ὡς προστάτης τῶν μήλων, δηλαδὴ τῶν προβάτων. 

107. Ἐπόψιος: αὐτὸς ποὺ βλέπει τὰ πάντα. 

«Ἐπόψιος, Ζεύς. καὶ Ἀπόλλων», Ἡσύχιος. 

108. Ἐράσμιος: ὁ ἀξιαγάπητος. 

«Δελφικέ, μάντι, ἄγριε, φωσφόρε δαῖμον, ἐράσμιε», Ὀρφ. ὕμν., Εἰς Ἀπόλλωνα, 5. 

109. Ἐρεθύμιος/ Ἐρεθίμιος: ὁ Ἀπόλλων παρὰ Λυκίοις, λατρευόμενος ὡς ὀξύθυμος. Σχετικὴ ἑορτὴ τὰ Ἐρεθύμια. 

«Ἐρεθίμιος, ὁ Ἀπόλλων παρὰ Λυκίοις. καὶ ἑορτὴ Ἐρεθίμια», Ἡσύχιος. 

110. Ἐρέσιος: πιθανὸν ὁ τῆς ἐρεσίας, εἰρεσίας, κωπηλασίας. Προστάτης τῶν θαλασσοκρατόρων Ἀθηναίων. Κατὰ ἄλλην ἐκδοχὴ ἐκ τῆς εἰρεσιώνης, ἐθίμου ποὺ τελοῦσαν κατὰ τὰ Πυανέψια, ἑορτὴ πρὸς τιμὴν τοῦ Ἀπόλλωνος. 

«Ἐρέσιος, Ἀπόλλων», Ἡσύχιος. 

* Ἡ ἱστορία τῆς εἰρεσιώνης σχετίζεται μὲ τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὴν ἑορτὴ πρὸς τιμήν του (καὶ τῆς ἀδελφῆς του, Ἀρτέμιδος) τὰ Πυανέψια. Σύμφωνα μὲ τὸν μῦθο, ὁ Θησεὺς ξεκινώντας τὸ ταξίδι του γιὰ τὴν Κρήτη, ὅπου θὰ σκότωνε τὸν Μινώταυρο, σταμάτησε στὴν Δῆλον καὶ ἔκανε θυσία στὸν Ἀπόλλωνα, ὅπου τοῦ ὑποσχέθηκε πὼς θὰ τοῦ προσέφερε κλαδιὰ ἐλιᾶς σὲ περίπτωσιν ποὺ νικοῦσε. Ὁ Θησεὺς ἐκπλήρωσε τὴν ὑπόσχεσίν του, ἀλλὰ ἐπειδὴ στὸ καράβι δὲν εἶχαν ἀπομείνει προμήθειες, μάζεψε ὅ,τι μποροῦσε (ὄσπρια) καὶ ἔκανε μία «φασολάδα» θὰ λέγαμε. 

«Πυανεψιῶνος δὲ ὅτι τὰ πυανέψια Ἀπόλλωνι ἄγεσθαι φασί. Δεῖ δὲ φασὶ λέγειν Πυανέψια καὶ τὸν μῆνα Πυανεψιῶνα, πύανα γὰρ ἔψουσι ἐν αὐτοῖς καὶ ἡ εἰρεσιώνη ἄγεται», λεξικὸν Σουΐδα.

Ὁ Πλούταρχος γράφει γιὰ τὴν ἑορτὴ στὸν «Θησέα», (22,4) «Τὴν δὲ εἰρεσιώνην ἐκφέρουσι κλάδον ἐλαίας ἐρίῳ μὲν ἀνεστεμμένον, ὥσπερ τότε τὴν ἱκετηρίαν, παντοδαπῶν δὲ ἀνάπλεων καταργμάτων διὰ τὸ λῆξαι τὴν ἀφορίαν, ἐπᾴδοντες».

Ἔβραζαν ὄσπρια μαζί μὲ κριθάρι ἐκείνη τὴν ἡμέρα, ἔκαναν πομπὴ στὸν ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ στόλιζαν τὴν εἰρεσιώνη (κλαδὶ ἐλιᾶς ἤ κλαδὶ δάφνης, τὸ ὁποῖον ἔλεγαν κορυθάλη) στολισμένη μὲ μάλλινες/εἴρινες κορδέλες καὶ δίπυρα/μπισκότα ἀπὸ μέλι, οἶνον καὶ λάδι - τὸ ἀντίστοιχο σήμερα χριστουγεννιάτικο δέντρο- ) ὡς ἰκετηρία στὸν Ἀπόλλωνα ποὺ τοὺς προσέφερε μία καλή σοδειά. 

Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἑορτῆς τὰ παιδιὰ γυρνοῦσαν ἀπὸ πόρτα σὲ πόρτα κρατώντας τὴν εἰρεσιώνην, ψάλλοντας τὸ ὁμώνυμο τραγούδι, ποὺ πίστευαν πὼς προστάτευε τοὺς καρποὺς τῆς γῆς ἀπὸ τὶς ἀσθένειες. Οἱ στίχοι τοὺ ἦταν:

«Εἰρεσιώνη σύκα φέρει καὶ πίονας ( =παχεῖς) ἄρτους καὶ μέλι ἐν κοτύλη ( =ποτήρι λεπτό καὶ ψηλό) καὶ ἔλαιον ἀναψήσασθαι/ ἀποψήσασθαι καὶ κύλικ' εὔζωρον ( =ἄκρατος), ὡς ἄν μεθύουσα καθεύδη». 

Οἱ οἰκοδέσποινες τοὺς ἔδιναν φιλοδωρήματα καὶ κρεμοῦσαν τὴν δικὴ τους εἰρεσιώνη στὴν ἐξώθυρα, τὴν ὁποία καὶ κρατοῦσαν γιὰ ἕναν χρόνο. 

(Εἰρεσιώνη) 

111. Ἐρισαθεύς/ Ἐριθασεύς: ἐν Ἀττική, < ἔρι + σεύω + θέω. 

«Ἐριθασεύς, Ἀπόλλων ἐν τῇ Ἀττικῇ», Ἡσύχιος. 

112. Ἐριφύλλιος: «Ἐριφύλλιον, τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὸν Ἑρμῆ(ν)», Ἡσύχιος. 

113. Ἑρμωνθίτης: λατρευθεὶς ἐν Ἑρμωνθίδι (Ἀρμάντ) Αἰγύπτου. 

«Ἕρμωνθις, πόλις Αἰγύπτου...ἀφ' ἧς Ζεὺς Ἑρμωνθίτης καὶ Ἀπόλλων», Ἐθν., 298, Στ. Βυζάντιος. 

114. Ἔρσης/ Ἔρσος: ὁ τῆς ἔρσης ( =δρόσου), ἐπιγραφὴ Ἀττικῆς.

115. Ἐρυβίθιος/ Ἐρυσίβιος: ὡς ἀπομακρύνας, ἐν Ῥόδῳ, τὴν νόσον ἐρυσίβην ( =ἀσθένεια τῶν σιτηρῶν). 

«Ῥόδιοι δὲ ἐρυθιβίου Ἀπόλλωνος ἔχουσιν ἐν τῆι χώραι ἱερόν͵ τὴν ἐρυσίβην καλοῦντες ἐρυθίβην· παρ᾽ Αἰολεῦσι δὲ τοῖς ἐν Ἀσίαι μείς τις καλεῖται πορνοπίων͵ οὕτω τοὺς πάρνοπας καλούντων Βοιωτῶν͵ καὶ θυσία συντελεῖται πορνοπίωνι Ἀπόλλωνι», Γεωγρ., ΙΓ΄, 1, 64, Στράβων. 

116. Εὔλαλος: ὁ καλῶς λαλῶν, ὡς ποιητής.

117. Εὐλύρης: ὁ ἔχων καλὴν λύραν, ὡς μουσικός.

118. Εὐρύαλος: ὁ εὐρέως πλανώμενος, ( < εὐρύς + ἄλη =περιπλάνησις). 

«Εὐρύαλος, ὁ Ἀπόλλων [πλατυάμφοδον]», Ἡσύχιος. 

119. Εὐρυβίης: ὁ πανίσχυρος, ὁ διαθέτων εὐρεῖαν βίαν ( =δύναμιν).

120. Εὐρυσθενής: ὁ διαθέτων εὐρὺ σθένος.

121. Εὔσκοπος: ὁ εὖ σκοπῶν ἐξ ὕψους τὰ πάντα.

122. Εὐτρησίτης: ὁ λατρευθεὶς στὴν πόλιν Εὔτρησιν. 

«Εὔτρησις, κώμη [Βοιωτίας]. Ὅμηρος Κώπας Εὔτρησίν τε. κεῖται δὲ παρὰ τὴν ὁδὸν τὴν ἐκ Θεσπιῶν εἰς Πλαταιὰς ἀπάγουσαν, ἣν ἐτείχισε Ζῆθος καὶ Ἀμφίων. ἐκλήθη δὲ Εὔτρησις διὰ τὸ πολλαῖς αὐτὴν πρότερον χρήσασθαι ῥύμαις...ἀφ' οὗ Ἀπόλλων Εὐτρησίτης· καὶ ἱερὸν αὐτοῦ καὶ μαντεῖον ἐνδοξότατον», Ἐθν., 287-8, Στ. Βυζ. 

123. Εὐφαρέτρης: ὁ διαθέτων καλὴν φαρέτραν, ὡς τοξοφόρος. 

«τὸν εὐφαρέτραν Ἀπόλλω προστάταν», Τραχ., 208, Σοφοκλῆς. 

124. Εὐφόρμιγξ: ὁ διαθέτων καλὴν λύραν, φόρμιγγα.

125. Εὐχέτης: εἰς ὅν εὐχόμεθα.

126. Ἐῶος: ὁ τῆς ἀνατολῆς, τῆς Ἠοῦς. Λατρευόμενος ὑπὸ τῶν Ἀργοναυτῶν.

127. Ζάθεος: ὁ ζα ( =λίαν) θεϊκός.

128. Ζαμενέστατος: ὁ λίαν ἰσχυρός ( < ζα + μένος). 

129. Ζηνοδοτήρ: ὁ τὸ ζῆν παρέχων, δίδων. Ἀλλὰ πιθανὸν καὶ ὁ ἐκφράζων τὴν θέλησιν τοῦ Διός. 

130. Ζηνόφρων: ὁ γνωρίζων καὶ ἐκφράζων τὴν φρόνησιν τοῦ Ζηνός. 

«ἐπίθετον ποὺ χρησιμοποιεῖται γιὰ τὸν Ἀπόλλωνα, καθῶς ἐθεωρεῖτο ὅτι ἀπεκάλυπτε μέσῳ τῶν χρησμῶν του τὶς βουλὲς τοῦ Διός», LSJ. 

131. Ζωογόνος: ὁ παρέχων, ὁ γεννῶν ζωήν.

132. Ζωστήρ/ Ζωστήριος/ Ζώστριος: λατρευόμενος εἰς τὰς ἀκτὰς τῆς Ἀττικῆς. Ἡ Λητὼ ὠδίνουσα κατὰ τὴν γέννησιν αὐτοῦ, ἔλυσε τὴν ζώνη της.  

«Ζωστήρ...καὶ Ἀπόλλων παρὰ Ἀθηναῖοις. καὶ τόπος, ἔνθα Λητὼ ἐλύσατο τὴν ζώνην...», Ησύχιος. 

«Ζωστήρ, τῆς Ἀττικῆς ἰσθμός, ὅπου φασὶ τὴν Λητὼ λῦσαι τὴν ζώνην [καὶ] καθεῖσαν ἐν τῇ λίμνῃ λούσασθαι. ἐνταῦθα θύουσιν Ἁλαεῖς Λητοῖ καὶ Ἀρτέμιδι καὶ Ἀπόλλωνι Ζωστηρίῳ», Ἐθνικά, 298, Στ. Βυζάντιος. 

133. Ζωτεάτας: «Ζωτεάτας, Ἀπόλλων ἐν Ἄργει, ἀπὸ τόπου», Ἡσύχιος. 

134. Ζωτελιστής: «Ζωτελιστής, Ἀπόλλων ἐν Κορίνθῳ», Ἡσύχιος. 

135. Ἡδυεπής: ὁ ἡδέως ὁμιλῶν, ὡς ποιητής, ὁ ἡδύθροος.

136. Ἡδύφρων: ὁ τὰ ἡδέα φρονῶν, ὁ εὔνους.

137. Ἤιος: ὁ τῆς ἠοῦς ( =αὐγῆς). 

«ἤϊε Φοῖβε», Ἰλιάς, Υ', 152/ Ὀρφ. ὕμνοι, Εὐχὴ πρὸς Μουσαῖον, 7. 

138. Ἥπιος: ὁ καθιστῶν τὰς παθήσεις ἡπίας. 

139. Ἡπιόχειρ: ἔχων ἡπίαν χεῖρα.

140. Ἤλατος: ἐκ τοῦ ἐλαύνω, ἐλατός.

141. Ἠλέκτωρ: ὁ φωτεινός.

142. Ἥλιος: ἡ κατ' ἐξοχὴν ἰδιότης τοῦ Ἀπόλλωνος. 

(Ναὸς Ἀπόλλωνος, Συρακοῦσες) 

143. Θαλερός: ὁ παρέχων διὰ τοῦ ἡλιακοῦ φωτὸς θαλερότητα.

144. Θαργήλιος: ὁ τῶν θαργηλίων. 

«Θαργήλια, Ἀπόλλωνος ἑορτή. καὶ ὅλος ὁ μὴν ἱερὸς τοῦ θεοῦ. ἐν δὲ τοῖς Θαργηλίοις τὰς ἀπαρχὰς τῶν φυομένων ποιοῦνται, καὶ περικομίζουσι· ταῦτα δὲ θαργήλιά φασι· καὶ μὴν Θαργηλιών. καὶ τὴν εὐετηρίαν ἐκάλουν «θάργηλον»», Ἡσύχιος. 

145. Θεάριος: ὡς θεός, ἀρεστός. 

«Ἀπόλλωνος τοῦ Θεαρίου», Ἑλλάδος περιήγησις, 2,31,6, Παυσανίας. 

146. Θελξίφρων: ὁ θέλγων τὰς φρένας.

147. Θελγεσίμυθος: ὁ θέλγων διὰ τῶν λόγων του.

148. Θεοξένιος: ὁ παρέχων ὡς θεὸς ξενίαν καὶ τιμηθεὶς εἰς τὰ Θεοξένια. 

«ἔστι καὶ Ἀπόλλωνος Θεοξενίου Πελληνεῦσιν ἱερόν, τὸ δὲ ἄγαλμα χαλκοῦ πεποίηται: καὶ ἀγῶνα ἐπιτελοῦσι Θεοξένια τῷ Ἀπόλλωνι, τιθέντες ἀργύριον ἆθλα τῆς νίκης, καὶ ἄνδρες ἀγωνίζονται τῶν ἐπιχωρίων», Ἑλλάδ. περιήγ., 7,27,4. 

149. Θεραπναῖος: ὡς θεράπων ναίων, δηλαδὴ ἰατρός. 

150. Θερελίμνιος: «Θερελίμνιον, τόπου ὄνομα. καὶ Ἀπόλλων. καὶ Ζεύς», Ἡσύχιος. 

151. Θέρμιος: θερμός, καθ' ὅτι ἥλιος, παρέχει θερμότητα.

152. Θέσμιος: προστάτης θεσμῶν.

153. Θεώριος: ὡς θεωρῶν τὰ πάντα. 

«Θεώριος, ὁ Ἀπόλλων», Ἡσύχιος. 

154. Θηροφόνος: φονεύων τὰ θηρία.

155. Θόαξος: θέει + ἄγει. 

«Θόαξος, Ἀπόλλων...τῆς Λακωνικῆς», Ἡσύχιος. 

156. Θοραῖος/ Θοράτης: θρώσκει ( =ὁρμᾶ), ἐξ οὗ καὶ θορός ( =σπέρμα). 

«Ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος, ὡς θεοῦ τῆς αὐξήσεως», LSJ. 

«Θοράτης, Ἀπόλλων παρὰ Λάκωσιν», Ἡσύχιος. 

157. Θόρναξ: «Θόρναξ, ὑποπόδιον. ἢ ἱερὸν Ἀπόλλωνος ἐν τῇ Λακωνικῇ, ἀπό τε Θόρνακος «Θορνάκιος Ἀπόλλων»», Ἡσύχιος. 

158. Θύιος: θύει ( =όρμα), ὁ ὁρμητικός.

«Θύιος, Ἀπόλλων ἐν Μιλήτῳ», Ἡσύχιος. 

159. Θυμβραῖος: σχετικὸς μὲ τὸν ποταμὸν Θύμβριν. 

«Θυμβραίου Ἀπόλλωνος ἱερόν», Γεωγρ., ΙΓ΄, 1,35, Στράβ. 

«Θύμβρα, πόλις Τρῳάδος, Δαρδάνου κτίσμα, ἀπὸ Θύμβρου φίλου αὐτοῦ. οὗ ποταμὸς Θύμβρις, ἀφ' οὗ Ἀπόλλωνος Θυμβραίου ἱερόν, ἐν ᾧ ἐτοξεύθη Ἀχιλλεύς», Ἐθνικά, 319, Στ. Βυζάντιος. 

«Θυμβραῖος, Ἀπόλλωνος ἐπίθετον ἀπὸ τόπου (Eur. Rhes. 224)», Ἡσύχιος. 

160. Θυρξεύς: ἀγνώστου ἐτυμολογίας. 

«Ἀπόλλωνός ἐστι Θυρξέως», Ἑλλάδ. περιήγ., 7,21,12, Παυσ. 

«προσωνυμία τοῦ Ἀπόλλωνος στὴν Ἀχαΐα», LSJ. 

Ἡ συνέχεια ἐδῶ : ΤΑ ΠΡΟΣΩΝΥΜΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ, ΑΠΟΛΛΩΝ (ΜΕΡΟΣ 3ον, Ι-Μ) 


Πληροφορίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία : «Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΟΔΥΣΣΕΙΑ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΠΕΡΙ ΚΟΣΜΟΥ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΤΙΜΑΙΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΦΑΙΔΡΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ», «ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ», ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ», ΛΥΚΟΦΡΩΝ, «ΠΥΘΙΟΝΙΚΟΙ», ΠΙΝΔΑΡΟΣ, «ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΟΙ», ΠΙΝΔΑΡΟΣ, «ΚΡΑΤΥΛΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΠΕΡΙ ΙΣΙΔΟΣ ΚΑΙ ΟΣΙΡΙΔΟΣ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΠΕΡΙ ΠΟΤΑΜΩΝ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ», Ζ. ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ, «ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΑΝΤΙΓΟΝΗ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΕΘΝΙΚΑ», ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ, «ΡΩΜΑΪΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ», ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΕΥΣ, «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ, «ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ», ΝΟΝΝΟΣ ΠΑΝΟΠΟΛΙΤΗΣ,  «ΤΙΜΩΝ», ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ, «ΠΕΡΣΑΙ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΕΠΤΑ ΕΠΙ ΘΗΒΑΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ,  «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΙΣΘΜΙΟΝΙΚΟΙ», ΠΙΝΔΑΡΟΣ, «ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ», ΗΣΙΟΔΟΣ, «ΘΕΟΓΟΝΙΑ», ΗΣΙΟΔΟΣ, «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ», ΣΤΡΑΒΩΝ, «ΙΣΤΟΡΙΑΙ», ΗΡΟΔΟΤΟΣ, «ΛΟΓΟΙ/ ΕΙΣ ΔΙΑ», ΑΙΛΙΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ, «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ», ΑΡΡΙΑΝΟΣ, «ΥΜΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΘΑΛΑΜΙΑ», ΣΑΠΦΩ, «ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΙ», ΒΑΚΧΥΛΙΔΗΣ, «ΠΕΛΑΣΓΙΚΑ», Ι. ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ,  «ΒΙΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ», ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΣΥΧΙΟΥ», «ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ», «ΛΕΞΙΚΟΝ LIDDELL- SCOTT», «ANECDOTA GRAECA, I. BEKKER, «DICTIONNAIRE ÉTYMOLOGIQUE DE LA LANGUE LATINE», ERNOUT- MEILLET, «ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΗΘΙΚΑ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΙΩΝ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΙΠΠΕΙΣ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΔΙΑΤΡΙΒΑΙ», ΑΡΡΙΑΝΟΣ, «ΒΑΤΡΑΧΟΙ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΑΖΟΥΣΑΙ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΕΥΘΥΔΗΜΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΑΙ», ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΝΑΥΚΡΑΤΙΤΗΣ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΩΝ ΔΕΚΑ ΡΗΤΟΡΩΝ», ΑΡΠΟΚΡΑΤΙΩΝ, «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ, «ΑΙΑΣ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ», ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ, «ΙΚΕΤΙΔΕΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΙ ΤΟΥ ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ», ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, «ΠΡΟΣ ΑΥΤΟΛΥΚΟΝ», ΘΕΟΦΙΛΟΣ Ο ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ, ΟΜΗΡΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ, ΗΡΩΙΚΟΣ, ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, ΑΣΠΙΣ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ, ΗΣΙΟΔΟΣ, ΒΑΚΧΑΙ, ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΛΙΒΥΗΣ», ΣΚΥΛΑΞ Ο ΚΑΡΥΑΝΔΕΥΣ, «ΟΡΦΙΚΑ ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ», «ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΠΑΡΟΙΜΙΩΝ», ΜΙΧΑΗΛ ΑΠΟΣΤΟΛΙΟΣ, «ΕΛΕΝΗΣ ΕΠΙΘΑΛΑΜΙΟΣ», ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ, «ΕΥΡΩΠΗ», ΜΟΣΧΟΣ Ο ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ, «ΙΛΙΟΥ ΑΛΩΣΙΣ», ΤΡΥΦΙΟΔΩΡΟΣ, «ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΡΗΤΟΡΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ», ΔΙΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, «ΠΟΛΙΤΕΙΑ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΥΜΝΟΙ», ΠΡΟΚΛΟΣ, «ΙΣΤΟΡΙΑΙ», ΠΟΛΥΒΙΟΣ, «ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΟΜΗΡΟΝ», ΚΟΪΝΤΟΣ ΣΜΥΡΝΑΙΟΣ, «ΙΣΤΟΡΙΑΙ», ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, «ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΠΕΡΙ ΘΑΥΜΑΣΙΩΝ ΑΚΟΥΣΜΑΤΩΝ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΕΥΜΕΝΙΔΕΣ», ΑΙΣΧΥΛΟΣ, «ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΔΙΑ», ΚΛΕΑΝΘΗΣ, «ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩι», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΒΙΘΥΝΙΑΚΑ», ΑΡΡΙΑΝΟΣ, «ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ», ΑΛΚΑΙΟΣ Ο ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, «ΑΧΑΡΝΕΙΣ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΟΡΝΙΘΕΣ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, »ΤΡΩΑΔΕΣ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ», ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ, «ΡΗΣΟΣ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ», «ΗΡΑΚΛΙΣΚΟΣ», ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ, «ΧΡΗΣΜΟΙ ΣΙΒΥΛΛΙΑΚΟΙ», «ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΕΡΕΧΘΕΥΣ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΕΘΝΙΚΑ», ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟΣ, «CONSTANTINOPLE ANCIENT AND MODERN WITH EXCURSIONS TO THE SHORES AND ISLANDS OF THE ARCHIPELAGO AND THE TROAD», JAMES DALLAWAY, «DE DEIS GENTIUM», G. GIRALDI, «ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ», ΤΥΡΤΑΙΟΣ, «ETYMOLOGICAL DICTIONNARY OF THE LATIN LANGUAGE», F. E. VALPY, «ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΙ», ΒΑΚΧΥΛΙΔΗΣ, «ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ», ΘΕΟΚΡΙΤΟΣ, « ΤΩΝ ΠΕΡΙ ΤΑ ΖΩΑ ΙΣΤΟΡΙΩΝ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «Η ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΝΑΩΝ ΚΑΙ ΙΕΡΩΝ ΣΕ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΑΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ», ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ Ε΄΄ΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ», ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΙΖΟΣ ΡΑΓΚΑΒΗΣ. 



Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ (ΜΕΡΟΣ 1ον)

Γράφει ὁ Ἀθανάσιος Σταγειρίτης (Ὠγυγία ἤ ἀρχαιολογία, βιβλ. Β', κεφ. Γ') περὶ τῶν Μουσῶν :  «Αἱ Μοῦσαι ἦσαν θυγατέρες, κατὰ μέν τινας, τοῦ δευτέρου, κατὰ δ' ἄλλους τοῦ τρίτου Διὸς καὶ τῆς Μνημοσύνης. Κατ' ἄλλους τοῦ Πιέρου*1 καὶ τῆς Πληΐδος ἤ τῆς Ἀντιόπης. Κατ' ἄλλους τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῆς Γῆς, ἤ τοῦ Αἰθέρος καὶ τῆς Πλουσίας ἤ τοῦ Ἀπόλλωνος ἤ τοῦ Μέμνονος καὶ τῆς Θεσπίας. Φαίνεται ὅμως ὅτι αἱ Μοῦσαι ἦσαν πολλαὶ καὶ διάφοροι, ὅθεν καὶ ἡ διαφορὰ τῶν γονέων, τοῦ ἀριθμοῦ καὶ τῶν ὀνομάτων αὐτῶν· κατ' ἄλλους δὲ, ἦσαν δύω γενέσεις τῶν Μουσῶν καὶ αἱ μὲν πρῶται αἱ θυγατέρες τοῦ Οὐρανοῦ, ἦσαν ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Κρόνου· αἱ δὲ δεύτεραι ἦσαν θυγατέρες τοῦ Διὸς καὶ τῆς Μνημοσύνης, αἱ γνωστόταται καὶ ἐπισημόταται, κατὰ τὴν κοινὴν γνώμην.  Καὶ κατὰ μέν τινας ἦσαν δύω, κατ' ἄλλους δὲ τρεῖς, Μελέτη, Μνήμη καὶ Ἀοιδή*2, ἤ Κηφισός, Βορωσθενὶς καὶ Ἀπολλωνὶς ὀνομαζόμεναι καὶ ἰσάριθμοι μὲ τοὺς τρεῖς τόνους, τρεῖς χρόνους καὶ τρεῖς ἀριθμούς*3. Κατ' ἄλλους δέ, ἦσαν τέσσαρες, Θελ

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΑΧΛΑΜΑΡΑΣ ( ΣΥΝΟΠΤΙΚΩΣ)

Ἡ ἰνδοευρωπαϊκὴ ἀνοησία εἶναι μία θεωρία γιὰ τὴν ὁποία θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ συζητᾶ ὧρες, ὅπως καὶ γιὰ ὁποιοδήποτε σενάριο ἐπιστημονικῆς φαντασίας. Ὅμως ἐπειδὴ ἔχει πάρει διαστάσεις ἀληθινῆς πανδημίας καὶ δυστυχῶς πλέον τὴν ἔχουν ἀσπαστεῖ καὶ διάφοροι ἔγκριτοι  <<γλωσσολόγοι>> ( τώρα τὸ ποῦ βασίζονται, ἐφόσον οἱ ὅποιες <<ἀποδείξεις>> εἶναι ἀνυπόστατες, ἀτεκμηρίωτες καὶ ἀβάσιμες, ἔγκειται μᾶλλον στὰ πλαίσια τῆς συγχρόνου ἐπιστημονικότητος! ), καλὸ εἶναι νὰ γίνει μία συνοπτικὴ παρουσίασις τοῦ πῶς ξεκίνησε καὶ καθιερώθηκε αὐτὸ τὸ ψεῦδος γιὰ τὴν γλῶσσα μας. Τουλάχιστον νὰ μὴν ἀναρωτιοῦνται οἱ περισσότεροι τί σημαίνει αὐτό τὸ <<Ι.Ε>>, <<σανσ.>>, παλαιότερα <<ἰαπετ.>>,  ποὺ συνοδεύει τὰ λήμματά μας μὲ τὴν ἀκατανόητη, μηδέποτε ὀμιλουμένη καὶ γεγραμμένη ῥίζα, ἡ ὁποία συμπληρώνει τὴν ἐτυμολογικὴ αὐτὴ παρωδία! Ἡ ἐν λόγῳ θεωρία προῆλθε ἀπὸ τὴν παρατήρησιν ὅτι οἱ ἀρχαῖες καὶ νεώτερες  γλῶσσες (σανσκριτική, ἑλληνική, κελτική, λατινική, γ

Η ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΝΑΙΔΕΙΑ (ΜΕΡΟΣ 1ον)

Γράφει ὁ Ἀριστοτέλης στὰ «Φυσιογνωμικά» του: « Κιναίδου σημεῖα ( =διακριτικὸ γνώρισμα τοῦ κιναίδου) ὄμμα ( =μάτι, θέα, θέαμα) κατακεκλασμένον ( =μαλθακόν, ἐκθηλυμένον), γονύκροτος ( =αὐτὸς ποὺ τὰ πόδια του ἐχουν κλίσιν καὶ ἀκουμπᾶ τὸ ἕνα γόνατον τὸ ἄλλον, παράγοντας κρότον· προφανῶς ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ κλίνουν τὰ πόδια τους οἱ κίναιδοι γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τὴν σεῖσιν/κούνημα τῶν γλουτῶν τους). Ἐγκλίσεις τῆς κεφαλῆς ( =γέρνουν τὸ κεφάλι) εἰς τὰ δεξιά. Αἱ φοραὶ τῶν χειρῶν ὕπτιαι καὶ ἔκλυτοι ( =ἡ φορὰ τῶν χεριῶν τους εἶναι χαλαρή καὶ «ῥίχνεται» πρὸς τὰ πίσω· τὸ σπάσιμον τοῦ καρποῦ ἐν ὀλίγοις), καὶ βαδίσεις διτταί ( =βάδισμα ἀσαφές), ἡ μὲν περινεύοντος ( =κλίνω τὴν μία  πρὸς τὰ δεξιὰ καὶ τὴν ἄλλην πρὸς τὰ ἀριστερά), ἡ δὲ κρατοῦντος τὴν ὀσφύν ( =τὴν μέση κρατοῦντος)… τὰ περὶ τὸ πρόσωπον διεξυσμένα ( =λεῖα, ὁμαλά)… βδελυροὶ καὶ ἀναιδεῖς… οἱ γονύκροτοι κίναιδοι... ὅσοι δὲ ταῖς φωναῖς ἀξείαις ( =ὀξεῖες) μαλακαῖς ( =ἁπαλές) κεκλασμέναις ( =σπασμένες, ἐξασθενημένες, ὄχι βροντερές) διαλέγονται (