ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 1ον, στ. 1-179)

Τὸ ἀρχεῖον ἐδῶ : ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 1ον, στ. 1-179)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Ἕνα ἀπὸ τὰ ὡραιότερα ἔργα τοῦ Ἀριστοφάνους σὲ ἐπεξήγησιν καὶ σύγχρονη ἀπόδοσιν τῆς Ἄννης Τζιροπούλου. Ὁ Ἀριστοφάνης μὲ τὸν μοναδικόν του τρόπον διδάσκει ἀλήθειες καὶ μέσῳ τῆς κωμωδίας καὶ τοῦ ἀφθόνου γέλιου ποὺ προκαλεῖ μὲ τὰ ἐρωτικὰ κυρίως ὑπονοούμενά του, περιγράφει μὲ ἐναργέστατον τρόπον, τὴν διαχρονικὴ καὶ μεγαλυτέρα τραγωδία ποὺ ζεῖ ἀνέκαθεν αὐτὸ τὸ ἔθνος, τὸν ἐμφύλιον σπαραγμόν. Οἱ Ἕλληνες διεκδικοῦντες καὶ πολεμῶντες πάντοτε γιὰ τὸ ἀνώτερον καὶ τὸ καλλίτερον, πολλάκις ἁλληλοσφάζονται, διαιροῦνται καὶ συνεπῶς ἀποδυναμώνονται. 

Ὁ μὲν Ἡρόδοτος στὶς Ἱστορίες του (Η', 157) ὑπογραμμίζει τὴν μεγάλη αὐτὴν διαπίστωσιν, γράφοντας πὼς «ἁλὴς μὲν γὰρ γενομένη πᾶσα ἡ Ἑλλὰς χεὶρ μεγάλη συνάγεται, καὶ ἀξιόμαχοι γινόμεθα τοῖσι ἐπιοῦσι»· οἱ Ἕλληνες ὅταν ἑνωθοῦν συνάγεται μεγάλη δύναμις καὶ εἶναι ἀξιόμαχοι σὲ ὅποιον καὶ ἄν ἔρθει ἀπέναντί τους· κι ὁ Ἀριστοφάνης στὴν «Λυσιστράτην» «χτυπᾶ» καὶ ὑπενθυμίζει στὸ κοινὸν ποὺ παρακολουθεῖ, τὴν ἄλλη μεγάλη ἀλήθεια πὼς «ἐχθρῶν παρόντων βαρβάρων στρατεύματι, Ἕλληνας ἄνδρας καὶ πόλεις ἀπόλλυτε»· δηλαδὴ πὼς ἐνῶ οἱ ἐχθροὶ εἶναι παρόντες καὶ τὰ βάρβαρα στρατεύματα παραμονεύουν, ἐκεῖνοι χάνουν Ἕλληνες ἄνδρες καὶ ἑλληνικὲς πόλεις καταστρέφονται.

Ἡ «Λυσιστράτη» περιγράφεται συνεχῶς ἀπὸ τοὺς διαφόρους κριτικοὺς τέχνης καὶ θεάτρου ὡς ἕνα γενικῶς καὶ ἀορίστως «ἀντιπολεμικὸν ἔργον», μία εὐχάριστη «κωμωδία ποὺ ἔχει ὡς σκοπὸν νὰ διδάξει τὸ πόσο κακὸν κάνει ὁ πόλεμος» κλπ κλπ ἄλλα δακρύβρεχτα. Ἄλλοι τολμοῦν νὰ συνδέουν τὸ ἀριστοφανικὸν αὐτὸ ἔργον μὲ τὴν ἐπιβαλλομένη νοσηρὴ ἀτζέντα καὶ μιλοῦν γιὰ φεμινισμούς, κιναιδία -καθῶς πολλάκις μεταφράζονται οἱ στίχοι τοῦ ἔργου κατὰ τὸ δοκοῦν τοῦ κάθε «καλλιτέχνου/ μεταφραστοῦ»- κ.ἄ πολλά.

Ὅμως ἡ «Λυσιστράτη», ὅπως καὶ ἄλλα ἔργα τοῦ Ἀριστοφάνους εἶναι βαθέως μία τεράστια σὲ ἀξία καὶ νόημα, τραγωδία καὶ ὄχι ἐπιφανειακῶς μία κωμωδία ἤ ἁπλῶς ἕνα ἀντιπολεμικὸν ἔργον. Ὁ Ἀριστοφάνης, ὅπως καὶ στὴν «Εἰρήνη» δὲν προσπαθεῖ νὰ μαλθακοποιήσει τοὺς ἄνδρες τῶν Ἀθηνῶν, καθιστώντας τους κοινωνοὺς τῆς ἰδέας ποὺ θέλει τὸν πόλεμον νὰ ἐπιφέρει μόνον κακὰ καὶ τὴν εἰρήνη νὰ κρύβει μόνον καλά.

«Ἡ εἰρήνη εἶναι ἡ μεγαλυτέρα εὐλογία ὅταν μᾶς ἐγγυᾶται τὴν τιμή μας καὶ τὰ νόμιμα δικαιώματά μας. Ἀλλὰ ὅταν ἔχει ὡς ἐπακόλουθον τὸ χάσιμο τῆς ἐθνικῆς μας ἀνεξαρτησίας καὶ τὸ λέρωμα τῆς δοξασμένης μας ἱστορίας, τότε δὲν ὑπάρχει τίποτε τὸ πιὸ ἀτιμωτικὸν καὶ τὸ πιὸ καταστροφικὸν γιὰ τὰ πραγματικά μας συμφέροντα», Πολύβιος.

«Πόλεμος ἔνδοξος, εἰρήνης αἰσχρᾶς αἰρετώτερος», Δημοσθένης.

Ὁ Ἀριστοφάνης δὲν προσπαθεῖ νὰ τοὺς τάξει κατὰ τῆς ὑπερασπίσεως τῶν ἰδανικῶν καὶ τῶν ἑλληνικῶν ἀξιῶν τους, ἀλλὰ προσπαθεῖ μὲ νύχια καὶ μὲ δόντια, ἐπιστρατεύοντας ἀκόμη καὶ τὸ εὔστοχον καὶ ἀστείρευτον χιούμορ του, νὰ κάνει τοὺς συμπολίτες του Ἀθηναίους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ὑπολοίπους Ἕλληνας νὰ σταματήσουν τὶς ἐμφύλιες, τὶς ὁμόφυλες ἔχθρες τους· νὰ ἑνωθοῦν ἐπιτέλους Ἀθηναῖοι καὶ Σπαρτιᾶτες καὶ λοιποὶ σύμμαχοι, ἀφήνοντας στὴν ἄκρη τὶς μικροδιαφορές τους καὶ νὰ κυττάξουν τὴν εὐημερία καὶ τὸ καλὸ τῆς πατρίδος τους, τῆς Ἑλλάδος. Οἱ περσικοὶ πόλεμοι εἶναι μία κοντινὴ ἀνάμνησιν γι' αὐτούς ἄλλωστε, τὸ ἴδιο καὶ τὸ κακὸν ποὺ διαπράττουν οἱ προδότες στὴν πατρίδα τους.

Κι ὅπως λέγει καὶ ὁ Σωκράτης : «Μητρός τε καὶ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων ἁπάντων τιμιώτερόν ἐστιν πατρὶς καὶ σεμνότερον καὶ ἁγιώτερον καὶ ἐν μείζονι μοίρᾳ καὶ παρὰ θεοῖς καὶ παρ᾽ ἀνθρώποις τοῖς νοῦν ἔχουσι...», Κρίτων, 51, Πλάτων.

...

Η ΥΠΟΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Ἡ Ἀθηναία Λυσιστράτη ( < λύω + στρατός) ἔχει συλλάβει ἕνα σχέδιον, ὥστε νὰ καταφέρει νὰ λήξει ἐπιτέλους τὸν ἐμφύλιον σπαραγμόν, ποὺ ἔχει φέρει ὁ πελοποννησιακὸς πόλεμος. Ἀποφασίζει λοιπὸν νὰ συγκαλέσει γυναῖκες ἀπὸ ὅλη τὴν Ἑλλάδα, ὥστε ὅλες μαζὶ νὰ κάνουν ἀποχὴ ἀπὸ τὴν συνουσία μὲ τοὺς ἄνδρες τους μέχρι νὰ σταματήσει ὁ ἐμφύλιος, ἔτσι ὥστε ἅπαντες οἱ ἄνδρες τῆς Ἑλλάδος, πιεσμένοι ἀπὸ τὴν ἀνάγκην, θὰ συμφιλιωθοῦν.

Καὶ ὅπως λέγει καὶ ὁ Πλάτων στὸν «Τίμαιον» (91), «ἀπειθές, αὐτοκρατὲς καὶ ἀνυπάκουον λόγου ἐστὶ τὸ αἰδοῖον τῶν ἀνδρῶν καὶ ἐπιχειρεῖ κρατεῖν τὰς οἰστρώδεις ἐπιθυμίας».

Συνάμα συναθροίζει κάμποσες Ἀθηναῖες στὴν Ἀκρόπολιν, ὥστε νὰ καταλάβουν τὸ θησαυροφυλάκιον ποὺ βρίσκεται ἐκεῖ καὶ ἐξ οὗ ἐπιδοτοῦνται οἱ πολεμικὲς ἐνέργειες τῶν Ἀθηναίων κατὰ τῶν Σπαρτιατῶν.

Ὅπως εἶναι ἑπόμενον καὶ μὲ τὸν ἀθυρόστομον Ἀριστοφάνη νὰ πλέκει τὴν ἱστορία, νὰ ἐπιμελεῖται τὶς σκηνὲς καὶ νὰ πλάθει διττὲς νοήματος φράσεις, ἀκολουθοῦν σκηνὲς ἀπείρου γέλιου.
...

Παρατίθεται τὸ πρωτότυπον κείμενον. Ἡ ἀπόδοσίς του καὶ ἡ ἐτυμολογικὴ ἀνάλυσις τῶν «δυσκόλων» λέξεων γίνεται ἀπὸ τὴν Ἄννα Τζιροπούλου, ἡ ὁποία παρέχει καὶ διάφορες σχετικὲς μὲ τὸ ἔργον πληροφορίες. Στὸ τέλος τοῦ κειμένου, παρατίθενται περαιτέρω σχόλια ἐπεξηγηματικὰ τόσον τῶν στίχων καὶ κάποιων διφορουμένων σημείων/ λέξεων, ὅσον καὶ γραμματικά, ποὺ δὲν ἀφήνουν καμμία ἀμφιβολία ἀφ' ἑνὸς ὅτι ὁμιλοῦμε ἀκριβῶς τὴν ἴδια γλῶσσα ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα καὶ ἀφ' ἑτέρου ἐπεξηγοῦν πῶς οἱ ἑλληνικὲς διάλεκτοι ἐνεπλούτισαν τὴν γλῶσσα μας καὶ γονιμοποίησαν τὸν παγκόσμιον λόγον. Τὰ ἐντὸς τῶν εἰσαγωγικῶν χωρία στὰ σχόλια προέρχονται ἀπὸ τὸ βιβλίον «Τῶν εἰς Ἀριστοφάνους κωμῳδίας ἔνδεκα σχολίων συναγωγή», Editore Ambrosio Firmin Didot, Παρίσι, 1852.

...

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ

Λυσιστράτη
ἀλλ᾽ εἴ τις ἐς Βακχεῖον αὐτὰς ἐκάλεσεν,
ἢ ᾽ς Πανὸς ἢ ᾽πὶ Κωλιάδ᾽ ἢ ᾽ς Γενετυλλίδος*,
οὐδ᾽ ἂν διελθεῖν ἦν ἂν ὑπὸ τῶν τυμπάνων.
νῦν δ᾽ οὐδεμία πάρεστιν ἐνταυθοῖ γυνή·
πλὴν ἥ γ᾽ ἐμὴ κωμῆτις ἥδ᾽ ἐξέρχεται. 5
χαῖρ᾽ ὦ Κλεονίκη.

Κλεονίκη
καὶ σύ γ᾽ ὦ Λυσιστράτη.
τί συντετάραξαι; μὴ σκυθρώπαζ᾽ ὦ τέκνον.
οὐ γὰρ πρέπει σοι τοξοποιεῖν τὰς ὀφρῦς.

Λυσιστράτη
ἀλλ᾽ ὦ Κλεονίκη κάομαι τὴν καρδίαν,
καὶ πόλλ᾽ ὑπὲρ ἡμῶν τῶν γυναικῶν ἄχθομαι, 10
ὁτιὴ παρὰ μὲν τοῖς ἀνδράσιν νενομίσμεθα
εἶναι πανοῦργοι--

Κλεονίκη
καὶ γάρ ἐσμεν νὴ Δία.

Λυσιστράτη
εἰρημένον δ᾽ αὐταῖς ἀπαντᾶν ἐνθάδε
βουλευσομέναισιν οὐ περὶ φαύλου πράγματος,
εὕδουσι κοὐχ* ἥκουσιν. 15

Κλεονίκη
ἀλλ᾽ ὦ φιλτάτη
ἥξουσι· χαλεπή τοι γυναικῶν ἔξοδος.
ἡ μὲν γὰρ ἡμῶν περὶ τὸν ἄνδρ᾽ ἐκύπτασεν*,
ἡ δ᾽ οἰκέτην ἤγειρεν*, ἡ δὲ παιδίον
κατέκλινεν, ἡ δ᾽ ἔλουσεν, ἡ δ᾽ ἐψώμισεν.

Λυσιστράτη
ἀλλ᾽ ἕτερά τἄρ᾽ ἦν τῶνδε προὐργιαίτερα 20
αὐταῖς.

Κλεονίκη
τί δ᾽ ἐστὶν ὦ φίλη Λυσιστράτη,
ἐφ᾽ ὅ τι ποθ᾽ ἡμᾶς τὰς γυναῖκας συγκαλεῖς;
τί τὸ πρᾶγμα; πηλίκον τι;

Λυσιστράτη
μέγα.

Κλεονίκη
μῶν* καὶ παχύ;

Λυσιστράτη
καὶ νὴ Δία παχύ.

Κλεονίκη
κᾆτα* πῶς οὐχ ἥκομεν;

Λυσιστράτη
οὐχ οὗτος ὁ τρόπος· ταχὺ γὰρ ἂν ξυνήλθομεν. 25
ἀλλ᾽ ἔστιν ὑπ᾽ ἐμοῦ πρᾶγμ᾽ ἀνεζητημένον
πολλαῖσί τ᾽ ἀγρυπνίαισιν ἐῤῥιπτασμένον.

Κλεονίκη
ἦ πού τι λεπτόν ἐστι τοὐῤῥιπτασμένον.

Λυσιστράτη
οὕτω γε λεπτὸν ὥσθ᾽ ὅλης τῆς Ἑλλάδος
ἐν ταῖς γυναιξίν ἐστιν ἡ σωτηρία. 30

Κλεονίκη
ἐν ταῖς γυναιξίν; ἐπ᾽ ὀλίγου γ᾽ ὠχεῖτ᾽ ἄρα.

Λυσιστράτη
ὡς ἔστ᾽ ἐν ἡμῖν τῆς πόλεως τὰ πράγματα,
ἢ μηκέτ᾽ εἶναι μήτε Πελοποννησίους--

Κλεονίκη
βέλτιστα τοίνυν μηκέτ᾽ εἶναι νὴ Δία.

Λυσιστράτη
Βοιωτίους τε πάντας ἐξολωλέναι. 35

Κλεονίκη
μὴ δῆτα πάντας γ᾽, ἀλλ᾽ ἄφελε τὰς ἐγχέλεις*.

Λυσιστράτη
περὶ τῶν Ἀθηνῶν δ᾽ οὐκ ἐπιγλωττήσομαι
τοιοῦτον οὐδέν· ἀλλ᾽ ὑπονόησον σύ μοι.
ἢν δὲ ξυνέλθωσ᾽ αἱ γυναῖκες ἐνθάδε
αἵ τ᾽ ἐκ Βοιωτῶν αἵ τε Πελοποννησίων 40
ἡμεῖς τε, κοινῇ σώσομεν τὴν Ἑλλάδα.

Κλεονίκη
τί δ᾽ ἂν γυναῖκες φρόνιμον ἐργασαίατο
ἢ λαμπρόν, αἳ καθήμεθ᾽ ἐξηνθισμέναι,
κροκωτοφοροῦσαι καὶ κεκαλλωπισμέναι
καὶ Κιμβερίκ᾽ ὀρθοστάδια καὶ περιβαρίδας; 45

Λυσιστράτη
ταῦτ᾽ αὐτὰ γάρ τοι κἄσθ᾽ ἃ* σώσειν προσδοκῶ,
τὰ κροκωτίδια καὶ τὰ μύρα χαἰ* περιβαρίδες
χἤγχουσα* καὶ τὰ διαφανῆ χιτώνια.

Κλεονίκη
τίνα δὴ τρόπον ποθ᾽;

Λυσιστράτη
ὥστε τῶν νῦν μηδένα
ἀνδρῶν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἄρεσθαι δόρυ-- 50

Κλεονίκη
κροκωτὸν ἄρα νὴ τὼ θεὼ ᾽γὼ βάψομαι.

Λυσιστράτη
μηδ᾽ ἀσπίδα λαβεῖν--

Κλεονίκη
Κιμβερικὸν ἐνδύσομαι.

Λυσιστράτη
μηδὲ ξιφίδιον.

Κλεονίκη
κτήσομαι περιβαρίδας.

Λυσιστράτη
ἆρ᾽ οὐ παρεῖναι τὰς γυναῖκας δῆτ᾽ ἐχρῆν;

Κλεονίκη
οὐ γὰρ μὰ Δί᾽ ἀλλὰ πετομένας ἥκειν πάλαι. 55

Λυσιστράτη
ἀλλ᾽ ὦ μέλ᾽ ὄψει τοι σφόδρ᾽ αὐτὰς Ἀττικάς,
ἅπαντα δρώσας τοῦ δέοντος ὕστερον.
ἀλλ᾽ οὐδὲ Παράλων* οὐδεμία γυνὴ πάρα,
οὐδ᾽ ἐκ Σαλαμῖνος.

Κλεονίκη
ἀλλ᾽ ἐκεῖναί γ᾽ οἶδ᾽ ὅτι
ἐπὶ τῶν κελήτων διαβεβήκασ᾽ ὄρθριαι*. 60

Λυσιστράτη
οὐδ᾽ ἃς προσεδόκων κἀλογιζόμην* ἐγὼ
πρώτας παρέσεσθαι δεῦρο τὰς Ἀχαρνέων
γυναῖκας, οὐχ ἥκουσιν.

Κλεονίκη
ἡ γοῦν Θεογένους
ὡς δεῦρ᾽ ἰοῦσα θοὐκάτιον* ᾔρετο.
ἀτὰρ αἵδε καὶ δή σοι προσέρχονταί τινες. 65

Λυσιστράτη
αἱδί θ᾽ ἕτεραι χωροῦσί τινες.

Κλεονίκη
ἰοὺ ἰού,
πόθεν εἰσίν;

Λυσιστράτη
Ἀναγυρουντόθεν.

Κλεονίκη
νὴ τὸν Δία·
ὁ γοῦν ἀνάγυρός μοι κεκινῆσθαι δοκεῖ.

Μυῤῥίνη
μῶν ὕστεραι πάρεσμεν ὦ Λυσιστράτη;
τί φῄς; τί σιγᾷς; 70

Λυσιστράτη
οὔ σ᾽ ἐπαινῶ Μυῤῥίνη
ἥκουσαν ἄρτι περὶ τοιούτου πράγματος.

Μυῤῥίνη
μόλις γὰρ ηὗρον ἐν σκότῳ τὸ ζώνιον.
ἀλλ᾽ εἴ τι πάνυ δεῖ, ταῖς παρούσαισιν λέγε.

Λυσιστράτη
μὰ Δί᾽ ἀλλ᾽ ἐπαναμείνωμεν ὀλίγου γ᾽ οὕνεκα
τάς τ᾽ ἐκ Βοιωτῶν τάς τε Πελοποννησίων 75
γυναῖκας ἐλθεῖν.

Μυῤῥίνη
πολὺ σὺ κάλλιον λέγεις.
ἡδὶ δὲ καὶ δὴ Λαμπιτὼ προσέρχεται.

Λυσιστράτη
ὦ φιλτάτη Λάκαινα χαῖρε Λαμπιτοῖ*.
οἷον τὸ κάλλος γλυκυτάτη σου φαίνεται.
ὡς δ᾽ εὐχροεῖς, ὡς δὲ σφριγᾷ τὸ σῶμά σου. 80
κἂν* ταῦρον ἄγχοις.

Λαμπιτῶ
μάλα γ᾽ οἰῶ ναὶ τὼ σιώ*·
γυμνάδδομαι* γὰρ καὶ ποτὶ πυγὰν* ἅλλομαι.

Κλεονίκη
ὡς δὴ καλὸν τὸ χρῆμα τιτθίων ἔχεις.

Λαμπιτῶ
περ ἱερεῖόν τοί μ᾽ ὑποψαλάσσετε.

Λυσιστράτη
ἡδὶ δὲ ποδαπή ᾽σθ᾽ ἡ νεᾶνις ἡτέρα; 85

Λαμπιτῶ
πρέσβειρά τοι ναὶ τὼ σιὼ Βοιωτία
ἵκει ποθ᾽ ὑμέ*.

Μυῤῥίνη
νὴ μὰ Δία Βοιωτία,
καλόν γ᾽ ἔχουσα τὸ πεδίον.

Κλεονίκη
καὶ νὴ Δία
κομψότατα τὴν βληχώ γε παρατετιλμένη.

Λυσιστράτη
τίς δ᾽ ἡτέρα παῖς; 90

Λαμπιτῶ
χαΐα ναὶ τὼ σιώ,
Κορινθία δ᾽ αὖ.

Κλεονίκη
χαΐα νὴ τὸν Δία
δήλη ᾽στὶν οὖσα ταυταγὶ τἀντευθενί.

Λαμπιτῶ
τίς δ᾽ αὖ ξυναλίαξε τόνδε τὸν στόλον
τὸν τᾶν* γυναικῶν;

Λυσιστράτη
ἥδ᾽ ἐγώ.

Λαμπιτῶ
μύσιδδέ* τοι
ὅ τι λῇς ποθ᾽ ἁμέ*. 95

Κλεονίκη
νὴ Δί᾽ ὦ φίλη γύναι,
λέγε δῆτα τὸ σπουδαῖον ὅ τι τοῦτ᾽ ἐστί σοι.

Λυσιστράτη
λέγοιμ᾽ ἂν ἤδη. πρὶν λέγειν <δ᾽>, ὑμᾶς τοδὶ
ἐπερήσομαί τι μικρόν.

Κλεονίκη
ὅ τι βούλει γε σύ.

Λυσιστράτη
τοὺς πατέρας οὐ ποθεῖτε τοὺς τῶν παιδίων
ἐπὶ στρατιᾶς ἀπόντας; εὖ γὰρ οἶδ᾽ ὅτι 100
πάσαισιν ὑμῖν ἐστιν ἀποδημῶν ἀνήρ.

Κλεονίκη
ὁ γοῦν ἐμὸς ἀνὴρ πέντε μῆνας ὦ τάλαν
ἄπεστιν ἐπὶ Θρᾴκης φυλάττων Εὐκράτη.

Μυῤῥίνη
ὁ δ᾽ ἐμός γε τελέους ἑπτὰ μῆνας ἐν Πύλῳ.

Λαμπιτῶ
ὁ δ᾽ ἐμός γα καἴ κ᾽ ἐκ τᾶς ταγᾶς ἔλσῃ ποκά*, 105
πορπακισάμενος φροῦδος ἀμπτάμενος ἔβα*.

Λυσιστράτη
ἀλλ᾽ οὐδὲ μοιχοῦ καταλέλειπται φεψάλυξ.
ἐξ οὗ γὰρ ἡμᾶς προὔδοσαν Μιλήσιοι*,
οὐκ εἶδον οὐδ᾽ ὄλισβον* ὀκτωδάκτυλον,
ὃς ἦν ἂν ἡμῖν σκυτίνη ᾽πικουρία*. 110
ἐθέλοιτ᾽ ἂν οὖν, εἰ μηχανὴν εὕροιμ᾽ ἐγώ,
μετ᾽ ἐμοῦ καταλῦσαι τὸν πόλεμον;

Κλεονίκη
νὴ τὼ θεώ·
ἔγωγ᾽ ἂν <οὖν> κἂν εἴ με χρείη τοὔγκυκλον*
τουτὶ καταθεῖσαν ἐκπιεῖν αὐθημερόν.

Μυῤῥίνη
ἐγὼ δέ γ᾽ ἂν κἂν ὡσπερεὶ ψῆτταν δοκῶ 115
δοῦναι ἂν ἐμαυτῆς παρατεμοῦσα θἤμισυ*.

Λαμπιτῶ
ἐγὼ δὲ καί κα ποττὸ* Ταΰγετόν γ᾽ ἄνω
ἔλσοιμ᾽ ὅπᾳ* μέλλοιμί γ᾽ εἰράναν* ἰδεῖν.

Λυσιστράτη
λέγοιμ᾽ ἄν· οὐ δεῖ γὰρ κεκρύφθαι τὸν λόγον.
ἡμῖν γὰρ ὦ γυναῖκες, εἴπερ μέλλομεν 120
ἀναγκάσειν τοὺς ἄνδρας εἰρήνην ἄγειν,
ἀφεκτέ᾽ ἐστὶ--

Κλεονίκη
τοῦ; φράσον.

Λυσιστράτη
ποιήσετ᾽ οὖν;

Κλεονίκη
ποιήσομεν, κἂν ἀποθανεῖν ἡμᾶς δέῃ.

Λυσιστράτη
ἀφεκτέα τοίνυν ἐστὶν ἡμῖν τοῦ πέους.
τί μοι μεταστρέφεσθε; ποῖ βαδίζετε; 125
αὗται τί μοιμυᾶτε κἀνανεύετε;
τί χρὼς τέτραπται; τί δάκρυον κατείβεται;
ποιήσετ᾽ ἢ οὐ ποιήσετ᾽; ἢ τί μέλλετε;

Κλεονίκη
οὐκ ἂν ποιήσαιμ᾽, ἀλλ᾽ ὁ πόλεμος ἑρπέτω.

Μυῤῥίνη
μὰ Δί᾽ οὐδ᾽ ἐγὼ γάρ, ἀλλ᾽ ὁ πόλεμος ἑρπέτω. 130

Λυσιστράτη
ταυτὶ σὺ λέγεις ὦ ψῆττα; καὶ μὴν ἄρτι γε
ἔφησθα σαυτῆς κἂν παρατεμεῖν θἤμισυ.

Κλεονίκη
ἄλλ᾽ ἄλλ᾽ ὅ τι βούλει· κἄν με χρῇ διὰ τοῦ πυρὸς
ἐθέλω βαδίζειν· τοῦτο μᾶλλον τοῦ πέους.
οὐδὲν γὰρ οἷον ὦ φίλη Λυσιστράτη. 135

Λυσιστράτη
τί δαὶ σύ;

Ἄλλη
κἀγὼ* βούλομαι διὰ τοῦ πυρός.

Λυσιστράτη
ὦ παγκατάπυγον θἠμέτερον ἅπαν γένος,
οὐκ ἐτὸς ἀφ᾽ ἡμῶν εἰσιν αἱ τραγῳδίαι.
οὐδὲν γάρ ἐσμεν πλὴν Ποσειδῶν καὶ σκάφη.

ἀλλ᾽ ὦ φίλη Λάκαινα, σὺ γὰρ ἐὰν γένῃ 140
μόνη μετ᾽ ἐμοῦ, τὸ πρᾶγμ᾽ ἀνασωσαίμεσθ᾽ ἔτ᾽ <ἄν>,
ξυμψήφισαί μοι.

Λαμπιτῶ
χαλεπὰ μὲν ναὶ τὼ σιὼ
γυναῖκάς ἐσθ᾽ ὑπνῶν ἄνευ ψωλᾶς μόνας.
ὅμως γα μάν· δεῖ τᾶς γὰρ εἰράνας μάλ᾽ αὖ.

Λυσιστράτη

ὦ φιλτάτη σὺ καὶ μόνη τούτων γυνή. 145

Κλεονίκη
εἰ δ᾽ ὡς μάλιστ᾽ ἀπεχοίμεθ᾽ οὗ σὺ δὴ λέγεις,
ὃ μὴ γένοιτο, μᾶλλον ἂν διὰ τουτογὶ
γένοιτ᾽ ἂν εἰρήνη;

Λυσιστράτη
πολύ γε νὴ τὼ θεώ.
εἰ γὰρ καθοίμεθ᾽ ἔνδον ἐντετριμμέναι,

κἀν τοῖς χιτωνίοισι τοῖς Ἀμοργίνοις 150
γυμναὶ παρίοιμεν δέλτα παρατετιλμέναι,
στύοιντο δ᾽ ἅνδρες κἀπιθυμοῖεν σπλεκοῦν,
ἡμεῖς δὲ μὴ προσίοιμεν ἀλλ᾽ ἀπεχοίμεθα,
σπονδὰς ποιήσαιντ᾽ ἂν ταχέως, εὖ οἶδ᾽ ὅτι.

Λαμπιτῶ
ὁ γῶν Μενέλαος τᾶς Ἑλένας τὰ μᾶλά πᾳ 155
γυμνᾶς παραϊδὼν ἐξέβαλ᾽, οἰῶ, τὸ ξίφος.

Κλεονίκη
τί δ᾽ ἢν ἀφιῶσ᾽ ἅνδρες ἡμᾶς ὦ μέλε;

Λυσιστράτη
τὸ τοῦ Φερεκράτους, κύνα δέρειν δεδαρμένην*.

Κλεονίκη
φλυαρία ταῦτ᾽ ἐστὶ τὰ μεμιμημένα.
ἐὰν λαβόντες δ᾽ ἐς τὸ δωμάτιον βίᾳ 160
ἕλκωσιν ἡμᾶς;

Λυσιστράτη
ἀντέχου σὺ τῶν θυρῶν.

Κλεονίκη
ἐὰν δὲ τύπτωσιν;

Λυσιστράτη
παρέχειν χρὴ κακὰ κακῶς.
οὐ γὰρ ἔνι τούτοις ἡδονὴ τοῖς πρὸς βίαν.
κἄλλως* ὀδυνᾶν χρή· κἀμέλει ταχέως πάνυ

ἀπεροῦσιν. οὐ γὰρ οὐδέποτ᾽ εὐφρανθήσεται 165
ἀνήρ, ἐὰν μὴ τῇ γυναικὶ συμφέρῃ.

Κλεονίκη
εἴ τοι δοκεῖ σφῷν ταῦτα, χἠμῖν* ξυνδοκεῖ.

Λαμπιτῶ
καὶ τὼς μὲν ἁμῶν ἄνδρας ἁμὲς πείσομες*
παντᾷ* δικαίως ἄδολον εἰράναν ἄγειν·
τὸν τῶν Ἀσαναίων* γα μὰν ῥυάχετον 170
πᾷ κά τις ἀμπείσειεν αὖ μὴ πλαδδιῆν*;

Λυσιστράτη
ἡμεῖς ἀμέλει σοι τά γε παρ᾽ ἡμῖν πείσομεν.

Λαμπιτῶ
οὐχ ἇς πόδας κ᾽ ἔχωντι ταὶ τριήρεες*,
καὶ τὠργύριον τὤβυσσον* ᾖ πὰρ τᾷ σιῷ.

Λυσιστράτη
ἀλλ᾽ ἔστι καὶ τοῦτ᾽ εὖ παρεσκευασμένον· 175
καταληψόμεθα γὰρ τὴν ἀκρόπολιν τήμερον*.
ταῖς πρεσβυτάταις γὰρ προστέτακται τοῦτο δρᾶν,
ἕως ἂν ἡμεῖς ταῦτα συντιθώμεθα,
θύειν δοκούσαις καταλαβεῖν τὴν ἀκρόπολιν.

(Συνεχίζεται...)

...


ΣΧΟΛΙΑ

στ. 2 : Δὲν ἀναφέρει τυχαίως τὶς ἑορτὲς πρὸς τιμὴν τοῦ Βάκχου, τοῦ Πανός, οὔτε καὶ τὴν Κωλιάδα ἄκρα στὴν Γενετυλλίδα. Ὅλες αὐτὲς οἱ ἑορτὲς συνδέονται μὲ τὸν ἕνα ἤ τὸν ἄλλον τρόπον μὲ τὴν γονιμότητα, ὁπότε θέλει νὰ προσδώσει διττὸν χαρακτῆρα καὶ εὐθυμία. Ἡ δὲ Κωλιὰς Ἄκρα, ὅπου βρίσκεται τὸ ἱερὸν τῆς θεᾶς τοῦ ἔρωτος, Ἀφροδίτης, εἶναι τόπος «ἐγκείμενος ὁμοίως ἀνθρώπου κώλῳ· οἱ αὐτοῦ ἐνοικοῦντες Κώλιοι».

στ. 15 «κοὐχ» : < καὶ οὐχ, μὲ κρᾶσιν. Τὸ σημάδι πάνω ἀπὸ τὸ ὕψιλον δὲν εἶναι λοιπὸν ψιλή, ἀλλὰ κορωνίς, δηλωτικὸν σημεῖον τῆς κράσεως.

στ. 18 «περὶ τὸν ἄνδρ᾽ ἐκύπτασεν» : κύπτω σημαίνει σκύβω, σκύβω γιὰ νὰ ἐξετάσω κάτι. Ὁ Ἀριστοφάνης δὲν χρησιμοποιεῖ ὅμως τὸ ἁπλὸ «κύπτω», ἀλλὰ τὸ θαμιστικόν του «κυπτάζω». Τὰ ῥήματα σὲ -αζω λέγονται θαμιστικὰ διότι δηλώνουν ὅτι τὸ ὑποκείμενον κάνει συχνὰ καὶ ἀρκετὰ ( < ἅδην) αὐτὸ ποὺ δεικνύει τὸ ῥῆμα. «Χαριέντως ἐχρήσατο»... Μὲ τὴν ἴδια διφορουμένη σημασία χρησιμοποιεῖ καὶ τὸ «ἐγείρω» ( =σηκώνω, ὀρθώνω, διεγείρω).

στ. 22 «μῶν» : χρησιμοποιεῖται σὲ ἐρωτήσεις < μὴ + οὖν, =μήπως, εἶναι ἔτσι;

στ. 24 «κᾆτα» : < καὶ εἶτα, μὲ κρᾶσιν, = καὶ ἔπ-ειτα.

στ. 36 «ἀλλ᾽ ἄφελε τὰς ἐγχέλεις» : «Ἐν γὰρ τῇ Κωπαΐδι λίμνῃ μέγισταί εἰσιν ἐγχέλεις ( =χέλια), ᾠκουν τὲ τὴν Βοιωτίαν καὶ οἱ λεγόμενοι Ἐγχελεῖς, περὶ ὧν Ἑλλάνικος ἐν τοῖς Βοιωτιακοῖς φησίν». Οἱ Ἐγχελεῖς ὡς λαὸς πῆραν τὸ ὄνομά τους ἀπὸ τὸν υἰον τοῦ Ἰλλυρίου καὶ ἐγγονὸν τοῦ Κάδμου, τὸν Ἐγχελέα.

στ. 46 «κἄσθ' ἅ» : < καί ἐστί ἅ· και + ἔστι μὲ κρᾶσιν γίνεται κἄστί, καὶ ἐπειδὴ ἡ ἑπομένη λέξις (ἅ) ξεκινᾶ μὲ φωνῆεν, τὸ «ἐστί» χάνει χάριν προσωδίας τὸ τελικὸ φωνῆεν· καὶ ἐπειδὴ μετὰ τὸ «ἐστί» ἕπεται δασεῖα τὸ ψιλὸν τ τρέπεται στὸ ἀντίστοιχον δασύ του, θ.

στ. 47 «χαἰ περιβαρίδες» : καὶ αἱ περιβαρίδες. Ἡ δασύτης τοῦ «αἱ» ἔχει ἀπορροφηθεῖ ἀπὸ τὸ ψιλόν οὐρανικὸν κ, ποὺ ἐτράπη στὸ ἀντίστοιχον δασύ του, χ.

στ. 48 «χἤγχουσα» : < κ(αὶ) ἡ ἔγχουσα· καὶ ἐπειδὴ τὸ ἡ δασύνεται τὸ ψιλὸν οὐρανικὸ κ, τρέπεται στὸ ἀντίστοιχον δασύ του, χ.

στ. 58 «οὐδὲ Παράλων» : «...παραλία γὰρ μοῖρα τῆς Ἀττικῆς· διήιρητο γὰρ εἰς τέσσερεις μερίδας τὸ παλαιὸν ἡ Ἀττική· Πανδίων γὰρ διαδεξάμενος τὴν Κέκροπος βασιλείαν, προσκτησάμενος δὲ καὶ τὴν Μεγαρίδα, ἔνειμε τὴν χώραν τοῖς παισὶν εἰς τέσσερας μοίρας· Αἰγεῖ μὲν τὴν παρὰ τὸ ἄστυ μέχρι Πυθίου, Πάλλαντι δὲ τὴν Παραλίαν, Λύκῳ δὲ τὴν Διακρίαν, Νίσῳ δὲ τὴν Μεγαρίδα». Ἀργότερα ὁ υἰὸς τοῦ Αἰγέως, ὁ Θησεὺς, ὅταν ἐβασίλευσε στὴν Ἀττική, λίγα χρόνια πρὶν τὸν τρωικὸν πόλεμον, ἕνωσε ὅλους τοὺς δήμους τῆς Ἀττικῆς.

στ. 60 «ἐπὶ τῶν κελήτων» : = καβάλα, καλπάζοντας. Κέλης εἶναι ὁ ταχὺς ἵππος, εἶναι καὶ τὸ πλοιάριον, ἐπειδὴ ἦταν γρήγορον σὰν κέλης, ἀλλὰ εἶναι καὶ τὸ αἰδοῖον. Διττὴ ἡ σημασία τοῦ στίχου γιὰ τὶς Σαλαμίνιες. Εἴτε ἐννοεῖ πὼς πῆραν τὸ πρωὶ τοὺς κέλητες-πλοῖα καὶ ἔρχονται «καλπάζοντας» μὲ αὐτά ἀπὸ τὸ πρωί, εἴτε (εἶναι καὶ τὸ πιθανώτερον), τὸ γράφει ἐπὶ τοῦ πονηροῦ...

στ. 61 «κἀλογιζόμην» : < καὶ ἐλογιζόμην, μὲ κρᾶσιν.

στ. 64 «θοὐκάτιον» : < τὸ ἀκάτιον < ὅ ἀκάτιον ( < ἄκατος =εἶδος πλοιαρίου, εἶδος ποτηρίου ἔχοντος σχῆμα πλοιαρίου, εἶδος γυναικείου ὑποδήματος). Κάποιοι σχολιαστὲς θεωροῦν πὼς τὸ «θοὐκάτιον» προέρχεται ἀπὸ κρᾶσιν τῶν «τό ἑκάτειον -ξόανον-», κι ἔτσι δικαιολογεῖται καὶ ἡ δασύτητα τοῦ «τό» ὡς «θο». Ὅμως τὸ ἄρθρον «τό» ἔχει προκύψει ἀπὸ τὴν ἀντωνυμία «ὅ» < Fο, μὲ τὴν δασεῖα-δίγαμμα νὰ ἔχει τραπεῖ σὲ τ (ἐξ οὗ καὶ οἱ πλάγιες πτώσεις τοῦ ἄρθρου, διατηροῦν τὸ τ ). Τὸ τ ἐδῶ ἔχει τραπεῖ στὸ ἀντίστοιχον δασύ του καὶ ἔγινε θ.

στ. 78 «Λαμπιτοῖ» : κλητ. τοῦ «Λαμπιτώ. Τὰ ἀκατάληκτα σέ -ω (γεν. -ους) σχηματίζουν κλητικὴ ἐνικοῦ σὲ -οῖ, ὦ Κλειοῖ, ὦ Σαπφοῖ.

στ. 81 «κἄν» : < καί + ἄν.

στ. 82 «ναὶ τὼ σιώ» : ἰων. νὴ τὼ θεὼ (δυικὸς ἀριθμός). Στὴν δωρικὴ διάλεκτον συναντᾶται πολλάκις -ι ἀντὶ -ε καὶ -σ ἀντὶ -θ. Ἐκ τοῦ δωρ. σιός, ἀντὶ τοῦ ἰων. θεός, ἡ «Σιών».

στ. 83 «γυμνάδδομαι» : στὴν δωρικὴ διάλεκτον τὸ ζ εἶναι δδ/ σδ.

στ. 83 «ποτί» : ἰών. πρός. Ἐπίσης τὸ ἰωνικὸν -η στὴν δωρικὴ διάλεκτον τρέπεται σὲ -α, ἐξ οὗ καὶ πυγήν =πυγάν.

στ. 87 «ποθ' ὑμέ» : ἰων. πρὸς ὑμᾶς.

στ. 92 «τᾶν» : ἰων. τῶν, τὸ -η καὶ τὸ -ω στὴν δωρικὴ διάλεκτον τρέπονται σὲ -α συνήθως.

στ. 94 «μύσιδδε» : ἰων. μύθιζε, στὴν δωρικὴ διάλεκτον δὲν εἶναι σὲ εὑρεῖα χρῆσιν τὰ δασέα ἄφωνα. Τὴν θέσιν τοῦ θ παίρνει εἴτε τὸ σ, εἴτε τὰ ἀντίστοιχα ψιλὸν καὶ μέσον ὀδοντικόν, τ, δ.

στ. 95 «ποθ' ἁμέ» : < δωρ. ποτί ἁμέ = ἰων. πρὸς ἡμᾶς.

στ. 105 «ταγᾶς ἔλσῃ ποκά...ἔβα» : ἰων. ταγῆς ἔλθῃ ποτέ...ἔβη.

στ. 108 «Μιλήσιοι, οὐκ εἶδον οὐδ' ὄλισβον ὀκτωδάκτυλον» : Σκώπτει συνεχῶς τοὺς Μιλησίους καὶ τοὺς διακωμωδεῖ ὡς μοιχοὺς ἐπειδὴ ἀπέστησαν τῶν Ἀθηναίων.

στ. 109 «ὄλισβον...σκυτίνη ἐπικουρία» : ὁ ὄλισβος προέρχεται ἐκ τοῦ ὀλισθαίνειν. Σκύτος ἐπίσης εἶναι τὸ κατεργασμένον δέρμα ζώου. Ὁ ὄλισβος λοιπὸν, ἡ δερμάτινη βοήθεια ποὺ γράφει ὁ Ἀριστοφάνης, ἦταν αὐτὸ ποὺ ἀποκαλεῖται σήμερα ὡς δονητής. Κατεσκευάζετο ἀπὸ δέρμα καὶ ἠλείφετο μὲ ἐλαιόλαδον. Ὑπάρχουν ἀναφορὲς πὼς ἐχρησιμοποιεῖτο δέρμα σκύλου γιὰ τὴν κατασκευή του. Στὴν συμιακὴ διάλεκτον πάντως ἐπιβιώνει ἡ λέξις «σκυλαροῦδα» ὡς περιγράφουσα κάτι ποὺ εἶναι ἱκανὸν νὰ ἱκανοποιήσει τὶς «ἀχόρταγες» γυναῖκες. Πιθανὸν λοιπὸν ἡ γλῶσσα νὰ ἔχει διασώσει ἀρχαῖες μνῆμες, βλ. καὶ σχόλιον στ. 158.

στ. 113 «τοὔγκυκλον» : < τὸ ἔγκυκλον, μὲ κρᾶσιν.

στ. 116 «θἤμισυ» : < τὸ ἥμισυ, μὲ κρᾶσιν.

στ. 117 «κα ποττὸ Ταΰγετόν γ᾽ ἄνω ἔλσοιμ' » : ἰων. = ἄν προς τὸν Ταΰγετον γ' ἄνω ἔλθοιμι.

στ. 118 «ὅπα» : ἰων. ὅπη/ ὅπου.

στ. 137 «κἀγώ» : καὶ ἐγώ, μὲ κρᾶσιν.

στ. 158 «τὸ τοῦ Φερεκράτους, κύνα δέρειν δεδαρμένην» : Κατὰ πᾶσα πιθανότητα ἡ ἀναφορὰ περὶ κυνὸς δεδαρμένου ( < δέρω = δέρνω, ἀλλὰ καὶ γ-δέρνω) νὰ ἀφορᾶ στὰ περὶ ὀλίσβου καὶ κατασκευῆς αὐτοῦ ποὺ προανεφέρθησαν. Ἴσως λοιπὸν ἡ παροιμία «κύνα δέρειν» νὰ ὑπονοεῖ τὴν δέψιν μὲ ὄλισβον, τὸν ἀναφλασμόν, ἤτοι τὸν αὐνανισμόν, ὅπως δυστυχῶς ἑβραϊκῶς λέγεται σήμερα ἡ αὐτοϊκανοποίησις.

(Τὸ «αὐνανίζομαι» προέρχεται ἐκ τῆς Βίβλου, ὅπου ἐκεῖ ὁ Αὐνὰν μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ἀδελφοῦ του, συνουσιάζετο μὲ τὴν χῆρα γυναῖκα του,ὥστε νὰ μὴ περάσει ἡ περιουσία σὲ ξένα χέρια! Ὅμως τὸ ἑβραϊκὸ ἐθιμοτυπικὸν προσέταζε πὼς ἄν τυχὸν ὁ ἀδελφὸς τοῦ νεκροῦ γονιμοποιήσει τὴν χῆρα τοῦ ἀδελφοῦ του, τὰ τέκνα του θὰ ἐθεωροῦντο τέκνα τοῦ νεκροῦ, παρ' ὅτι τὸ σπέρμα ἦταν τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ νεκροῦ! Ἔτσι ὁ Αὐνὰν γιὰ νὰ μὴ χάσει τὴν περιουσία σὲ περίπτωσιν ποὺ ἡ χῆρα τοῦ ἀδελφοῦ του, ἡ Θάμαρ μείνει ἔγκυος, τὴν κρίσιμη στιγμὴ ἐξεσπερμάτιζε ἐκτὸς διὰ χειρομαλάξεως καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐδημιουργήθη τὸ ῥῆμα «αὐνανίζομαι». Σημειωτέον πὼς τὴν Θάμαρ, ποὺ τὴν «πέρασε» ἀδελφὸς καὶ πατέρας τοῦ νεκροῦ ἀνδρός της, τὴν ἐπικαλοῦνται στοὺς ἀρραβῶνες τους οἱ χριστιανοί καὶ εὔχονται στὶς νύφες νὰ ὁμοιάσουν μὲ αὐτήν!

Πέραν τοῦ ῥήματος «αὐτοϊκανοποιοῦμαι», ὑπάρχει καὶ τὸ ἀρχαιότερον «ἀναφλάω» =μαλάσσω τὸ αἰδοῖον, ἀλλὰ καὶ τὸ «δέφω» ποὺ σημαίνει καθιστῶ κάτι μαλακὸ δουλεύοντάς το μὲ τὸ χέρι, χειρομαλάσσω. Δέφω ἑαυτὸν/ δέφομαι σημαίνει λοιπὸν αὐτοϊκανοποιοῦμαι καὶ δὲν χρειάζεται καμμία ἀναφορὰ σὲ ἑβραϊκὲς ποταπὲς καὶ κατάπτυστες ἱστορίες γιὰ νὰ περιγραφεῖ ἡ ἐν λόγῳ πράξις.

στ. 164 «κἄλλως» : καὶ ἄλλως

στ. 167 «χἠμῖν» : καὶ ἡμῖν

στ. 168 «ἁμῶν ἄνδρας ἁμὲς πείσομες...εἰράναν» : ἰων. ἡμῶν ἄνδρας ἡμεῖς πείσομεν...εἰρήνην. Τὸ ἰων. -η τρέπεται σὲ -α στὴν δωρικὴ διάλεκτον. Ἡ κατάληξις -ομεν τοῦ α' πληθ. προσώπου στὴν δωρικὴ διάλεκτον γίνεται -ομες.

στ. 169 «παντᾷ» : ἰων. παντῇ = μὲ κάθε τρόπον, παντὶ τρόπον. 

στ. 170 «Ἀσαναίων» : ἰων. Ἀθηναίων.

στ. 171 «πᾷ κά» : ἰων. πῇ κέ(ν). Πῇ σημαίνει πῶς; καὶ τὸ κέν εἶναι ἐπικὸς τύπος τοῦ ἄν. Στὴν δωρικὴ διάλεκτον τὸ κε γίνεται κά καὶ τὸ πῇ, πᾷ, διὰ συνήθους έναλλαγῆς τοῦ ε/η μὲ τὸ α, μεταξὺ τῶν δύο διαλέκτων.

στ. 171 «ἀμπείσειεν...πλαδδιῆν» : ἰων. ἀναπείθειεν...πλαζιᾶν ( =πλησιάζουν).

στ. 173 «ἔχωντι ταὶ τριήρεες καὶ τὠργύριον τὤβυσσον» : ἰων. ἔχωσι αἱ τριήρεις καὶ τὸ ἀργύριον τὸ ἄβυσσον. Ἡ δωρικὴ διάλεκτος ὡς ἡ ἀρχαιοτέρα τῶν ὑπολοίπων ἑλληνικῶν διαλέκτων ἔχει διατηρήσει ἀκόμη πιὸ ἀρχαίους τύπους ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ θεωροῦνται «ἀρχαῖοι»!
Ἔτσι τὸ «ἔχωσι», διατηρεῖ τὴν ἀρχαιοτέρα μορφή του, ὅταν ἦταν ἀκόμη ἐχωντι·
οἱ «τριήρεις» διατηροῦν τὸν ἀρχαιότερον τύπον τους «τριήρεες».
τὸ ἄρθρον ὁ,ἡ,το ἀνατρέχει στὴν προηγουμένη μορφή του, ὅταν ἦταν τος, τη, το (βλέπε ἀντωνυμία ὁς, ἡ, ὁ, ὅπου τὸ δίγαμμα > σ > τ ἔχει τραπεῖ σὲ δασεῖα· διότι ἡ γλῶσσα μας ἔχει καὶ ἀκόμη ἀρχαιότερον τύπον ἀπὸ αὐτὸν τῆς ἀντωνυμίας ποὺ θεωροῦμε σήμερα «ἀρχαῖον»). Τὸ «ἀρχαῖον» ἄρθρον τῆς ὀνομαστικῆς πληθυντικοῦ τοῦ θηλυκοῦ ἄρθρου «αἱ» οἱ Δωριεῖς τὸ διετήρησαν ὡς «ταί».
«Τὠργύριον» καὶ «τὤβυσσον» ἁπλῶς ἔχουν ὑποστεῖ κρᾶσιν, ἐξ οὗ καὶ ἡ κορωνίς πάνω ἀπὸ τὸ -ω.

στ. 176 «τήμερον» : σήμερον < ἥμερον, μὲ τροπὴ τῆς δασεῖας σὲ σ/τ.

Ἡ συνέχεια ἐδῶ : ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 2ον, στ. 180-253)