ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 7ον, στ. 829-1026)

 

Τὸ ἀρχεῖον ἐδῶ : ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 7ον, στ. 829-1026)

ΣΤΗΝ ΣΚΗΝΗ ΕΙΣΕΡΧΕΤΑΙ Ο ΣΥΖΥΓΟΣ ΤΗΣ ΜΥΡΡΙΝΗΣ, Ο ΠΑΙΟΝΙΔΗΣ ΚΙΝΗΣΙΑΣ, ΟΡΕΞΑΤΟΣ ΓΙΑ ΕΡΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΥΞΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ. Η ΜΥΡΡΙΝΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ ΤΟΝ ΟΡΚΟΝ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΖΙ. Ο ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΓΙΑ ΑΚΟΜΑ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΛΕΤΟΥ ΓΕΛΙΟΥ. 

ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΝ 

Λυσιστράτη

ἰοὺ ἰοὺ γυναῖκες ἴτε δεῦρ᾽ ὡς ἐμὲ

ταχέως.    830

Γυνή

τί δ᾽ ἔστιν; εἰπέ μοι τίς ἡ βοή;

Λυσιστράτη

ἄνδρ᾽ <ἄνδρ᾽> ὁρῶ προσιόντα παραπεπληγμένον,

τοῖς τῆς Ἀφροδίτης ὀργίοις εἰλημμένον.

ὦ πότνια Κύπρου καὶ Κυθήρων καὶ Πάφου

μεδέουσ᾽, ἴθ᾽ ὀρθὴν ἥνπερ ἔρχι τὴν ὁδόν.

Γυνή

ποῦ δ᾽ ἐστὶν ὅστις ἐστί;    835

Λυσιστράτη

παρὰ τὸ τῆς Χλόης.

Γυνὴ

ὢ νὴ Δί᾽ ἔστι δῆτα. τίς κἀστίν ποτε;

Λυσιστράτη

ὁρᾶτε· γιγνώσκει τις ὑμῶν;

Μυῤῥίνη

νὴ Δία

ἔγωγε· κἀστὶν οὑμὸς ἀνὴρ Κινησίας*.

Λυσιστράτη

σὸν ἔργον ἤδη τοῦτον ὀπτᾶν καὶ στρέφειν

κἀξηπεροπεύειν καὶ φιλεῖν καὶ μὴ φιλεῖν,    840

καὶ πάνθ᾽ ὑπέχειν πλὴν ὧν σύνοιδεν ἡ κύλιξ.

Μυῤῥίνη

ἀμέλει ποιήσω ταῦτ᾽ ἐγώ.

Λυσιστράτη

καὶ μὴν ἐγὼ

ξυνηπεροπεύσω <σοι> παραμένουσ᾽ ἐνθαδί,

καὶ ξυσταθεύσω τοῦτον. ἀλλ᾽ ἀπέλθετε.

Κινησίας

οἴμοι κακοδαίμων, οἷος ὁ σπασμός μ᾽ ἔχει    845

χὠ τέτανος ὥσπερ ἐπὶ τροχοῦ στρεβλούμενον.

Λυσιστράτη

τίς οὗτος οὑντὸς τῶν φυλάκων ἑστώς;

Κινησίας

ἐγώ.

Λυσιστράτη

ἀνήρ;

Κινησίας

ἀνὴρ δῆτ᾽.

Λυσιστράτη

οὐκ ἄπει δῆτ᾽ ἐκποδών;

Κινησίας

σὺ δ᾽ εἶ τίς ἡκβάλλουσά μ᾽;

Λυσιστράτη

ἡμεροσκόπος.

Κινησίας

πρὸς τῶν θεῶν νυν ἐκκάλεσόν μοι Μυῤῥίνην.    850

Λυσιστράτη

ἰδοὺ καλέσω ᾽γὼ Μυῤῥίνην σοι; σὺ δὲ τίς εἶ;

Κινησίας

ἀνὴρ ἐκείνης, Παιονίδης* Κινησίας.

Λυσιστράτη

ὦ χαῖρε φίλτατ᾽· οὐ γὰρ ἀκλεὲς τοὔνομ

τὸ σὸν παρ᾽ ἡμῖν ἐστιν οὐδ᾽ ἀνώνυμον.

ἀεὶ γὰρ ἡ γυνή σ᾽ ἔχει διὰ στόμα*.    855

κἂν ᾠὸν ἢ μῆλον λάβῃ, “Κινησίᾳ

τουτὶ γένοιτο,” φησίν.

 

Κινησίας

ὢ πρὸς τῶν θεῶν.

Λυσιστράτη

νὴ τὴν Ἀφροδίτην· κἂν περὶ ἀνδρῶν γ᾽ ἐμπέσῃ

λόγος τις, εἴρηκ᾽ εὐθέως ἡ σὴ γυνὴ

ὅτι λῆρός ἐστι τἄλλα πρὸς Κινησίαν.    860

Κινησίας

ἴθι νυν κάλεσον αὐτήν.

Λυσιστράτη

τί οὖν; δώσεις τί μοι;

Κινησίας

ἔγωγέ <σοι> νὴ τὸν Δί᾽, ἢν βούλῃ γε σύ·

ἔχω δὲ τοῦθ᾽· ὅπερ οὖν ἔχω, δίδωμί σοι.

Λυσιστράτη

φέρε νυν καλέσω καταβᾶσά σοι.

Κινησίας

ταχύ νυν πάνυ.

ὡς οὐδεμίαν ἔχω γε τῷ βίῳ χάριν,    865

ἐξ οὗπερ αὕτη ᾽ξῆλθεν ἐκ τῆς οἰκίας·

ἀλλ᾽ ἄχθομαι μὲν εἰσιών, ἔρημα δὲ

εἶναι δοκεῖ μοι πάντα, τοῖς δὲ σιτίοις

χάριν οὐδεμίαν οἶδ᾽ ἐσθίων· ἔστυκα γάρ.

Μυῤῥίνη

φιλῶ φιλῶ ᾽γὼ τοῦτον· ἀλλ᾽ οὐ βούλεται    870

ὑπ᾽ ἐμοῦ φιλεῖσθαι. σὺ δ᾽ ἐμὲ τούτῳ μὴ κάλει.

Κινησίας

ὦ γλυκύτατον Μυῤῥινίδιον τί ταῦτα δρᾷς;

κατάβηθι δεῦρο.

Μυῤῥίνη

μὰ Δί᾽ ἐγὼ μὲν αὐτόσ᾽ οὔ.

Κινησίας

ἐμοῦ καλοῦντος οὐ καταβήσει Μυῤῥίνη;

Μυῤῥίνη

οὐ γὰρ δεόμενος οὐδὲν ἐκκαλεῖς ἐμέ.    875

Κινησίας

ἐγὼ οὐ δεόμενος; ἐπιτετριμμένος μὲν οὖν.

Μυῤῥίνη

ἄπειμι.

Κινησίας

μὴ δῆτ᾽, ἀλλὰ τῷ γοῦν παιδίῳ

ὑπάκουσον· οὗτος οὐ καλεῖς τὴν μαμμίαν;

Παῖς Κινησίου

μαμμία, μαμμία, μαμμία.

Κινησίας

αὕτη τί πάσχεις; οὐδ᾽ ἐλεεῖς τὸ παιδίον    880

ἄλουτον ὂν κἄθηλον ἕκτην ἡμέραν;

Μυῤῥίνη

ἔγωγ᾽ ἐλεῶ δῆτ᾽· ἀλλ᾽ ἀμελὴς αὐτῷ πατὴρ

ἔστιν.

Κινησίας

κατάβηθ᾽ ὦ δαιμονία τῷ παιδίῳ.

Μυῤῥίνη

οἷον τὸ τεκεῖν· καταβατέον. τί γὰρ πάθω;

Κινησίας

ἐμοὶ γὰρ αὕτη καὶ νεωτέρα δοκεῖ    885

πολλῷ γεγενῆσθαι κἀγανώτερον βλέπειν·

χἂ* δυσκολαίνει πρὸς ἐμὲ καὶ βρενθύεται,

ταῦτ᾽ αὐτὰ δή ᾽σθ᾽ ἃ κἄμ᾽ ἐπιτρίβει τῷ πόθῳ.

Μυῤῥίνη

ὦ γλυκύτατον σὺ τεκνίδιον κακοῦ πατρός,

φέρε σε φιλήσω γλυκύτατον τῇ μαμμίᾳ.    890

Κινησίας

τί ὦ πονήρα ταῦτα ποιεῖς χἀτέραις

πείθει γυναιξί, κἀμέ τ᾽ ἄχθεσθαι ποιεῖς

αὐτή τε λυπεῖ;

Μυῤῥίνη

μὴ πρόσαγε τὴν χεῖρά μοι.

Κινησίας

τὰ δ᾽ ἔνδον ὄντα τἀμὰ καὶ σὰ χρήματα

χεῖρον διατίθης*.    895

Μυῤῥίνη

ὀλίγον αὐτῶν μοι μέλει.

Κινησίας

ὀλίγον μέλει σοι τῆς κρόκης φορουμένης

ὑπὸ τῶν ἀλεκτρυόνων;

Μυῤῥίνη

ἔμοιγε νὴ Δία.

Κινησίας

τὰ <δὲ> τῆς Ἀφροδίτης ἱέρ᾽ ἀνοργίαστά σοι

χρόνον τοσοῦτόν ἐστιν. οὐ βαδιεῖ πάλιν;

Μυῤῥίνη

μὰ Δί᾽ οὐκ ἔγωγ᾽, ἢν μὴ διαλλαχθῆτέ γε    900

καὶ τοῦ πολέμου παύσησθε.

Κινησίας

τοιγάρ, ἢν δοκῇ,

πο(ι)ήσομεν καὶ ταῦτα.

Μυῤῥίνη

τοιγάρ, ἢν δοκῇ,

κἄγωγ᾽ ἄπειμ᾽ ἐκεῖσε· νῦν δ᾽ ἀπομώμοκα.

Κινησίας

σὺ δ᾽ ἀλλὰ κατακλίνηθι μετ᾽ ἐμοῦ διὰ χρόνου.

Μυῤῥίνη

οὐ δῆτα· καίτοι σ᾽ οὐκ ἐρῶ γ᾽ ὡς οὐ φιλῶ.    905

Κινησίας

φιλεῖς; τί οὖν οὐ κατεκλίνης* ὦ Μύῤῥιον;

Μυῤῥίνη

ὦ καταγέλαστ᾽ ἐναντίον τοῦ παιδίου;

Κινησίας

μὰ Δί᾽ ἀλλὰ τοῦτό γ᾽ οἴκαδ᾽ ὦ Μανῆ φέρε.

ἰδοὺ τὸ μέν σοι παιδίον καὶ δὴ ᾽κποδών,

σὺ δ᾽ οὐ κατακλινεῖ.    910

Μυῤῥίνη

ποῦ γὰρ ἄν τις καὶ τάλαν

δράσειε τοῦθ᾽;

Κινησίας

ὅπου; τὸ τοῦ Πανὸς* καλόν.

Μυῤῥίνη

καὶ πῶς ἔθ᾽ ἁγνὴ δῆτ᾽ ἂν ἔλθοιμ᾽ ἐς πόλιν;

Κινησίας

κάλλιστα δήπου λουσαμένη τῇ Κλεψύδρᾳ*.

Μυῤῥίνη

ἔπειτ᾽ ὀμόσασα δῆτ᾽ ἐπιορκήσω τάλαν;

Κινησίας

εἰς ἐμὲ τράποιτο· μηδὲν ὅρκου φροντίσῃς.    915

Μυῤῥίνη

φέρε νυν ἐνέγκω κλινίδιον νῷν.

Κινησίας

μηδαμῶς.

ἀρκεῖ χαμαὶ νῷν.

Μυῤῥίνη

μὰ τὸν Ἀπόλλω μή σ᾽ ἐγὼ

καίπερ τοιοῦτον ὄντα κατακλινῶ χαμαί.

Κινησίας

ἥ τοι γυνὴ φιλεῖ με, δήλη ᾽στὶν καλῶς.

Μυῤῥίνη

ἰδοὺ κατάκεισ᾽ ἀνύσας τι, κἀγὼ ᾽κδύομαι.    920

καίτοι, τὸ δεῖνα, ψίαθός ἐστ᾽ ἐξοιστέα.

Κινησίας

ποία ψίαθος; μὴ μοί γε.

Μυῤῥίνη

νὴ τὴν Ἄρτεμιν,

αἰσχρὸν γὰρ ἐπὶ τόνου γε.

Κινησίας

δός μοί νυν κύσαι.

Μυῤῥίνη

ἰδού.

Κινησίας

παπαιάξ· ἧκέ νυν ταχέως πάνυ.

Μυῤῥίνη

ἰδοὺ ψίαθος· κατάκεισο, καὶ δὴ ᾽κδύομαι.    925

καίτοι, τὸ δεῖνα, προσκεφάλαιον οὐκ ἔχεις.

Κινησίας

ἀλλ᾽ οὐδὲ δέομ᾽ ἔγωγε.

Μυῤῥίνη

νὴ Δί᾽ ἀλλ᾽ ἐγώ.

Κινησίας

ἀλλ᾽ ἢ τὸ πέος τόδ᾽ Ἡρακλῆς ξενίζεται*.

Μυῤῥίνη

ἀνίστασ᾽, ἀναπήδησον. ἤδη πάντ᾽ ἔχω.

Κινησίας

ἅπαντα δῆτα. δεῦρό νυν ὦ χρύσιον.    930

Μυῤῥίνη

τὸ στρόφιον ἤδη λύομαι. μέμνησό νυν·

μή μ᾽ ἐξαπατήσῃς τὰ περὶ τῶν διαλλαγῶν.

Κινησίας

νὴ Δί᾽ ἀπολοίμην ἆρα.

Μυῤῥίνη

σισύραν οὐκ ἔχεις.

Κινησίας

μὰ Δί᾽ οὐδὲ δέομαί γ᾽, ἀλλὰ βινεῖν βούλομαι.

Μυῤῥίνη

ἀμέλει πο(ι)ήσεις τοῦτο· ταχὺ γὰρ ἔρχομαι.    935

Κινησίας

ἅνθρωπος ἐπιτρίψει με διὰ τὰ στρώματα.

Μυῤῥίνη

ἔπαιρε σαυτόν.

Κινησίας

ἀλλ᾽ ἐπῆρται τοῦτό γε.

Μυῤῥίνη

βούλει μυρίσω σε;

Κινησίας

μὰ τὸν Ἀπόλλω μὴ μέ γε.

Μυῤῥίνη

νὴ τὴν Ἀφροδίτην ἤν τε βούλῃ γ᾽ ἤν τε μή.

Κινησίας

εἴθ᾽ ἐκχυθείη τὸ μύρον ὦ Ζεῦ δέσποτα.    940

Μυῤῥίνη

πρότεινέ νυν τὴν χεῖρα κἀλείφου λαβών.

Κινησίας

οὐχ ἡδὺ τὸ μύρον μὰ τὸν Ἀπόλλω τουτογί,

εἰ μὴ διατριπτικόν γε κοὐκ ὄζον γάμων.

Μυῤῥίνη

τάλαιν᾽ ἐγὼ τὸ ῾Ρόδιον ἤνεγκον μύρον.

Κινησίας

ἀγαθόν· ἔα αὔτ᾽ ὦ δαιμονία.    945

Μυῤῥίνη

ληρεῖς ἔχων.

Κινησίας

κάκιστ᾽ ἀπόλοιθ᾽ ὁ πρῶτος ἑψήσας μύρον.

Μυῤῥίνη

λαβὲ τόνδε τὸν ἀλάβαστον*.

Κινησίας

ἀλλ᾽ ἕτερον ἔχω.

ἀλλ᾽ ᾠζυρὰ κατάκεισο καὶ μή μοι φέρε

μηδέν.

Μυῤῥίνη

πο(ι)ήσω ταῦτα νὴ τὴν Ἄρτεμιν.

ὑπολύομαι γοῦν. ἀλλ᾽ ὅπως ὦ φίλτατε    950

σπονδὰς ποιεῖσθαι ψηφιεῖ.

Κινησίας

βουλεύσομαι.

ἀπολώλεκέν με κἀπιτέτριφεν ἡ γυνὴ

τά τ᾽ ἄλλα πάντα κἀποδείρασ᾽ οἴχεται.

(Η ΜΥΡΡΙΝΗ ΑΠΟΧΩΡΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΚΗΝΗ, ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΙΝΗΣΙΑ ΑΠΡΑΓΟΝ) 

Κινησίας

οἴμοι τί πάθω; τίνα βινήσω

τῆς καλλίστης πασῶν ψευσθείς;    955

πῶς ταυτηνὶ παιδοτροφήσω;

ποῦ Κυναλώπηξ*;

μίσθωσόν μοι τὴν τίτθην.

Χορὸς Γερόντων

ἐν δεινῷ γ᾽ ὦ δύστηνε κακῷ

τείρει ψυχὴν ἐξαπατηθείς.    960

κἄγωγ᾽ οἰκτίρω σ᾽ αἰαῖ.

ποῖος γὰρ ἂν ἢ νέφρος ἀντίσχοι,

ποία ψυχή, ποῖοι δ᾽ ὄρχεις,

ποία δ᾽ ὀσφῦς, ποῖος δ᾽ ὄῤῥος

κατατεινόμενος    965

καὶ μὴ βινῶν τοὺς ὄρθρους*;

Κινησίας

ὦ Ζεῦ δεινῶν ἀντισπασμῶν.

Χορὸς Γερόντων

ταυτὶ μέντοι νυνί σ᾽ ἐποίησ᾽

ἡ παμβδελυρὰ καὶ παμμυσαρά.

Κινησίας

μὰ Δί᾽ ἀλλὰ φίλη καὶ παγγλυκερά.    970

Χορὸς Γερόντων

ποία γλυκερά; μιαρὰ μιαρά.

Κινησίας

<μιαρὰ> δῆτ᾽ ὦ Ζεῦ ὦ Ζεῦ·

εἴθ᾽ αὐτὴν ὥσπερ τοὺς θωμοὺς

μεγάλῳ τυφῷ καὶ πρηστῆρι

ξυστρέψας καὶ ξυγγογγύλας    975

οἴχοιο φέρων, εἶτα μεθείης,

ἡ δὲ φέροιτ᾽ αὖ πάλιν ἐς τὴν γῆν,

κᾆτ᾽ ἐξαίφνης

περὶ τὴν ψωλὴν περιβαίη.

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

πᾷ τᾶν Ἀσανᾶν* ἐστιν ἁ γερωχία    980

ἢ τοὶ πρυτάνιες; λῶ τι μυσίξαι* νέον.

Κινησίας

σὺ δ᾽ εἶ πότερον ἄνθρωπος ἢ κονίσαλος*;

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

κᾶρυξ ἐγὼν ὦ κυρσάνιε ναὶ τὼ σιὼ

ἔμολον ἀπὸ Σπάρτας περὶ τᾶν διαλλαγᾶν.

Κινησίας

κἄπειτα δόρυ δῆθ᾽ ὑπὸ μάλης ἥκεις ἔχων;    985

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

οὐ τὸν Δί᾽ οὐκ ἐγών γα.

Κινησίας

ποῖ μεταστρέφει;

τί δὴ προβάλλει τὴν χλαμύδ᾽; ἢ βουβωνιᾷς

ὑπὸ τῆς ὁδοῦ;

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

ἀλεὸς* γα ναὶ τὸν Κάστορα

ὥνθρωπος.

Κινησίας

ἀλλ᾽ ἔστυκας ὦ μιαρώτατε.

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

οὐ τὸν Δί᾽ οὐκ ἐγών γα· μηδ᾽ αὖ πλαδδίη*.    990

Κινησίας

τί δ᾽ ἐστί σοι τοδί;

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

σκυτάλα Λακωνικά.

Κινησίας

εἴπερ γε χαὔτη ᾽στὶ σκυτάλη Λακωνική.

ἀλλ᾽ ὡς πρὸς εἰδότ᾽ ἐμὲ σὺ τἀληθῆ λέγε.

τί τὰ πράγμαθ᾽ ὑμῖν ἐστι τἀν Λακεδαίμονι;

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

ὀρσὰ Λακεδαίμων πᾶα καὶ τοὶ σύμμαχοι*    995

ἅπαντες ἐστύκαντι· Πελλάνας* δὲ δεῖ.

Κινησίας

ἀπὸ τοῦ δὲ τουτὶ τὸ κακὸν ὑμῖν ἐνέπεσεν;

ἀπὸ Πανός;

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

οὔκ, ἀλλ᾽ ἆρχεν οἰῶ Λαμπιτώ,

ἔπειτα τἄλλαι ταὶ κατὰ Σπάρταν ἅμα

γυναῖκες περ ἀπὸ μιᾶς ὑσπλαγίδος    1000

ἀπήλααν τὼς ἄνδρας ἀπὸ τῶν ὑσσάκων*.

Κινησίας

πῶς οὖν ἔχετε;

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

μογίομες*. ἂν γὰρ τὰν πόλιν

 περ λυχνοφορίοντες ἐπικεκύφαμες*.

ταὶ γὰρ γυναῖκες οὐδὲ τῶ μύρτω σιγεῖν*

ἐῶντι, πρίν γ᾽ ἅπαντες ἐξ ἑνὸς λόγω    1005

σπονδὰς ποιησώμεσθα ποττὰν Ἑλλάδα.

Κινησίας

τουτὶ τὸ πρᾶγμα πανταχόθεν ξυνομώμοται

ὑπὸ τῶν γυναικῶν· ἄρτι νυνὶ μανθάνω.

ἀλλ᾽ ὡς τάχιστα φράζε περὶ διαλλαγῶν

αὐτοκράτορας πρέσβεις ἀποπέμπειν ἐνθαδί.    1010

ἐγὼ δ᾽ ἑτέρους ἐνθένδε τῇ βουλῇ φράσω

πρέσβεις ἑλέσθαι τὸ πέος ἐπιδείξας τοδί.

Κῆρυξ Λακεδαιμονίων

ποτάομαι· κράτιστα γὰρ παντᾷ λέγεις.

Χορὸς Γερόντων

οὐδέν ἐστι θηρίον γυναικὸς ἀμαχώτερον,

οὐδὲ πῦρ, οὐδ᾽ ὧδ᾽ ἀναιδὴς οὐδεμία πόρδαλις.    1015

Χορὸς Γυναικῶν

ταῦτα μέντοι <σὺ> ξυνιεὶς εἶτα πολεμεῖς ἐμοί,

ἐξὸν ὦ πόνηρε σοὶ βέβαιον ἔμ᾽ ἔχειν φίλην;

Χορὸς Γερόντων

ὡς ἐγὼ μισῶν γυναῖκας οὐδέποτε παύσομαι.

Χορὸς Γυναικῶν

ἀλλ᾽ ὅταν βούλῃ σύ· νῦν δ᾽ οὖν οὔ σε περιόψομαι

γυμνὸν ὄνθ᾽ οὕτως. ὁρῶ γὰρ ὡς καταγέλαστος εἶ.    1020

ἀλλὰ τὴν ἐξωμίδ᾽ ἐνδύσω σε προσιοῦσ᾽ ἐγώ.

Χορὸς Γερόντων

τοῦτο μὲν μὰ τὸν Δί᾽ οὐ πονηρὸν ἐποιήσατε·

ἀλλ᾽ ὑπ᾽ ὀργῆς γὰρ πονηρᾶς καὶ τότ᾽ ἀπέδυν ἐγώ.

Χορὸς Γυναικῶν

πρῶτα μὲν φαίνει γ᾽ ἀνήρ, εἶτ᾽ οὐ καταγέλαστος εἶ.

κεἴ με μὴ ᾽λύπεις, ἐγώ σου κἂν τόδε τὸ θηρίον    1025

τοὐπὶ τὠφθαλμῷ λαβοῦσ᾽ ἐξεῖλον ἂν ὃ νῦν ἔνι. 

... 

ΣΧΟΛΙΑ 

στ. 838 «Κινησίας» : «Κωμῳδεῖ Κινησίαν ὡς κατωφερῆ εἰς συνουσίαν· ἦν δὲ διθυραμβοποιός». Τὸ «βινεῖν» ( =συνουσιάζομαι) συσχετίζεται ἐτυμολογικῶς μὲ τὸ «κινεῖν». Ἴσως λοιπὸν τὸ ὄνομα σὲ συνδυασμὸν κιόλας μὲ τὸ ἐπώνυμον (Παιονίδης/ Πεονίδης) νὰ χρησιμοποιεῖται διὰ τὸ κακέμφατον. 

στ. 852 «Παιονίδης» : Ὁ Ἀριστοφάνης κάνει λογοπαίγνιο μὲ τὶς λέξεις «Παίων» καὶ «Πέος»· ἀκόμα ἕνα ἀπὸ τὰ χιλιάδες δείγματα ὅτι τὸ «αι» καὶ τὸ «ε» ἐφθέγγοντο παρομοίως καὶ ὄχι ὅπως θέλουν οἱ ὑποστηρικτὲς τῆς βαρβάρου «ἐρασμίας προφορᾶς». 

στ. 855 «ἀεὶ γὰρ ἡ γυνή σ᾽ ἔχει διὰ στόμα» : «διαπαίζει τὰς γυναῖκας ὡς ἐρώσας τοῦ κινεῖν». 

στ. 887 «χἄ» : καὶ ἡ, δωρ. καὶ ἅ, μὲ κράσιν καὶ δάσυνσιν τοῦ κ στὸ ἀντίστοιχον δασύ του χ. 

στ. 895 «διατίθης» : Τὸ ῥ. τίθημι/ τιθέω στὴν ὀριστικὴ β' ἑνικοῦ προσώπου ἔχει δύο τύπους, τίθης (ἐκ τοῦ τίθημι) καὶ τιθεῖς (ἐκ τοῦ τιθέω). Δὲν πρόκειται γιὰ γραμματικὸν λάθος, ἀλλὰ γιὰ ἄλλον τύπον τοῦ ῥήματος, κατὰ τὴν ἐξέλιξιν τῆς γλώσσης. Τοὺς τύπους ἐκ τοῦ «τιθέω» τοὺς συναντῶμεν ἄλλωστε καὶ στὸ β' καὶ γ' πρόσ. ὁριστ. πρτ. καὶ στὸ β' ἑν. προστακτικῆς τοῦ τίθημι (ἐτίθειν, ἐτίθεις, τίθει). 

στ. 906 «κατεκλίνης» : Πρόκειται γιὰ τὸ ῥὴμα κατακλίνω ( =βάζω κάποιον νὰ ξαπλώσει), ποὺ στὴν μέση φωνὴ γίνεται κλίνομαι καὶ σημαίνει ὑποχωρῶ καὶ στὴν παθητικὴ φωνὴ γίνεται κλίνομαι ( =ξαπλώνω). Ὁ παθητικὸς ἀόριστος β' τοῦ κατακλίνομαι εἶναι κατεκλίνην, κατεκλίνης ( =ξάπλωσες) κοκ. Νωρίτερα ὁ Κινησίας τὴν ἔχει προστάξει, χρησιμοποιώντας προστακτικὴ παθητικοῦ ἀορ. β' («κατακλίνηθι»), ὥστε νὰ προσδώσει τὴν σημασία τοῦ «ξάπλωσε» μὲ τὴν παθητικὴ φωνή, καὶ τοῦ στιγμιαίου μὲ τὴν χρῆσιν ἀορίστου. Ἀκριβῶς ὅπως χρησιμοποιοῦμε μέχρι σήμερα τὴν προστακτικὴ ἐνεστῶτος καὶ ἀορίστου, ἀναλόγως μὲ τὴν διάρκεια ποὺ θέλουμε νὰ προσδώσουμε (ἄλλο «ξάπλωνε» καὶ ἄλλο «ξάπλωσε»). 

στ. 912 «τοῦ Πανὸς» : Ἐπειδὴ ἐρωτικὸς ἦν ὁ Πάν. Πλησίον τοῦ Πανείου, ἐν τῇ Ἀκροπόλει (στὴν βόρεις Κλιτύ), βρισκόταν ἡ κρήνη Κλεψύδρα. 

στ. 913 «τῇ Κλεψύδρᾳ» : Ἡ κρήνη αὐτὴ εἶναι ἡ ἴδια ποὺ περιγράφει ὁ Μακρυγιάννης στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του λίγο πρὶν τὸ σημεῖον ὅπου ὁ Ἀνδροῦτσος «χτίζει» ζωντανὸν τὸν προδότη παπά, ποὺ μαρτυροῦσε τὰ μυστικὰ τῶν Ἑλλήνων στοὺς Τούρκους (βιβλ., Α', κεφ. Ε'). Ὁ Μακρυγιάννης γράφει πὼς ἡ κρήνη αὐτὴ ξεδίψασε τοὺς Ἕλληνες, τὴν ἴδια ὥρα ποὺ οἱ Τοῦρκοι ὀπισθοχωροῦσαν λόγῳ τῆς ἐλλείψεως τοῦ νεροῦ. Ἡ Κλεψύδρα ὀνομάζεται καὶ Ἐμπεδώ, ἀπὸ τὸ ὄνομα τῆς νύμφης ποὺ ἐλατρεύετο ἐκεῖ. 

στ. 928 «τὸ πέος τόδ᾽ Ἡρακλῆς ξενίζεται» : «Παροιμία ἐπὶ τῶν βραδυνόντων, οἱ γὰρ ὑποδεχόμενοι τὸν Ἡρακλέα βραδύνουσιν· ἀδηφάγος γὰρ ὁ ἥρως». Τὸ ὅτι ὁ Ἡρακλῆς ἔτρωγε πολὺ ἀναφέρεται καὶ ἀπὸ τὸν Σταγειρίτη στὴν «Ὠγυγία» (βίβλ. Θ') καὶ μάλιστα ἦταν καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους ποὺ γράφει ὅτι ἴσως οἱ Ἀργοναῦται τὸν ἄφησαν πίσω. 

στ. 948 : Τὸ ἀγγεῖον ποὺ ἀποκαλεῖται ἀλάβαστρον εἶναι μακρὸν ἀγγεῖον παχύτερον στὴν βάσιν καὶ στενότερον στὸ στόμιον. Τὸ χρησιμοποιοῦσαν ὡς μυροθήκη. Ὁ Ἀριστοφάνης τὸ χρησιμοποιεῖ λόγῳ τοῦ σχήματός του ἀντὶ τοῦ πέους, ἐξ οὗ καὶ ὁ Κινησίας λέει «ἄλλον...ἀλάβαστρον κρατῶ». 

στ. 957 «Κυναλώπηξ» : < Κύων + ἀλώπηξ, ἡ σκυλαλεποῦ. Ἐννοεῖ τὸν Φιλόστρατον, γνωστὸν πορνοβοσκὸν τῆς ἐποχῆς. Τὸν ψάχνει γιὰ νὰ τὸν πληρώσει, ὥστε νὰ τοῦ «μισθώσει μία τίτθην γιὰ τὸ παιδίον του»· ὅπου τίτθη ἐννοεῖται ἡ πόρνη καὶ ὅπου παιδίον, τὸ ἀνδρικὸν αἰδοῖον. 

στ. 966 «βινῶν τοὺς ὄρθρους» : Ἀπὸ τοὺς σχολιογράφους ἀναφέρεται μόνον ἡ κωμικὴ πλευρὰ τοῦ θέματος, ὅμως ὁ στίχος καταδεικνύει βαθεῖες ἰατρικὲς γνώσεις, ἔστω καὶ ἐμπειρικῶς. Φαίνεται λοιπὸν πὼς εἶχαν γνῶσιν τῆς λειτουργίας τοῦ κύκλου ὁρμονῶν τῶν ἀνδρῶν. 

στ. 980 «πᾷ τᾶν Ἀσανᾶν» : ἰων. πῇ ( = πρὸς τὰ ποῦ) τῶν Ἀθηνῶν· συνήθης ἐναλλαγὴ τοῦ θ μὲ τὸ σ καὶ τοῦ η/ω μὲ τὸ α στὴν δωρικὴν διάλεκτον. 

στ. 981 «μυσίξαι» : μυθίσαι· τὸ μυθίζω στὴν δωρικὴ/ λακωνικὴ διάλεκτον εἶναι μυσίδδω, διὰ συνήθους ἐναλλαγῆς μεταξὺ ἰωνικῆς-δωρικῆς διαλέκτου. Ἡ δωρικὴ ὡς ἡ ἀρχαιοτέρα διάλεκτος, ἔχει διατηρήσει καὶ ἀρχαιοτέρους τύπους λέξεων. 

στ. 982 «κονίσαλος» : κονίσαλος ἐλέγετο ἡ ἀναμεμειγμένη μὲ τὸν ἱδρῶτα τῶν ἀθλητῶν, σκόνη. Κονίσαλος ἐλέγετο ὅμως καὶ κάποιος δαίμων πριαπώδης, ἡ κατ' ἄλλους ὁ ἴδιος ὁ Πρίαπος. Ὁ Πρίαπος ἦταν υἰὸς τῆς Ἀφροδίτης (ἡ παγκόσμιος ἕλξις, ὁ ἔρως ποὺ φέρει γονιμότητα), προστάτης τῶν κήπων καὶ τῶν ἀμπελώνων (ἐξ οὗ καὶ λέγεται καὶ ὡς υἰὸς τοῦ Διονύσου) καὶ ἀναπαρίστατο μὲ μεγάλον καὶ ἐν στύσει πέος, ὡς σύμβολον τῆς γεννητικῆς δυνάμεως καὶ ὀργασμοῦ τῆς φύσεως. Ἔχει διατηρηθεῖ σὲ διάφορα ἔθιμα μέχρι σήμερα στὴν Ἑλλάδα ὁ φαλλός, ὡς σύμβολον τῆς γονιμότητος τῆς φύσεως καὶ τῶν δώρων αὐτῆς στὸν ἄνθρωπον (ἀσχέτως ποὺ πολλοὶ σήμερα, τὸν ἀντιλαμβάνονται καὶ πολλάκις τὸν ἐμπορεύονται κιόλας, ἀνιστόρητοι ὄντες, μόνον γιὰ λόγους ποὺ ἅπτονται τοῦ σέξ!). 

στ. 988 «παλαιόρ/ ἀλεός» : παλαιός· ὁ Ἡσύχιος ἀναφέρει πὼς «παλαιόρ» =μωρός· τὸ LSJ ἀναφέρει πὼς εἶναι ὁ ἡλικιωμένος, καὶ έπὶ κακῆς σημασίας, ὁ ἀνόητος (συνεκδοχικῶς ἴσως ὡς ἔχων φθορὰ λόγῳ ἡλικίας στὶς νοητικές του λειτουργίες; ). Ὡς πρὸς τὴν κατάληξιν, κυρίως στὴν δωρικὴ Πελοπόννησον παρατηρεῖται τὸ φαινόμενον τοῦ ῥωτακισμοῦ (ἀντὶ σ νὰ ἔχουμε ρ). Ἔτσι οἱ κλασικὲς καταλήξεις -ος/ης γίνονται -(ορ)/ωρ/ -ηρ καὶ ἐξηγοῦνται καὶ τὰ γνωστά «ὑγρόληκτα» (π.χ. κλητήρ/ ῥήτωρ), ἀλλὰ καὶ τύποι ὅπως «μάρτυρ, χυμόρ» (ἐξ οὗ τὰ humour/ humeur) ἀντὶ «μάρτυς, χυμός»· (F)ίρ ἀντὶ (F)ίς ( =δύναμις, ἐξ οὗ καὶ ὁ ἀνὴρ στοὺς Λατίνουν ἔγινε vir). 

Σὲ ἄλλες ἐκδόσεις ἀντὶ τοῦ «παλαιόρ» γράφει «ἀλεός». Ὁ σχολιαστὴς τοῦ Ἀριστοφάνους ἀναφέρει πὼς «ὥσπερ τὸν πήγανον ἕνιοι ἀφειρέσει τοῦ π, ἤγανον λέγουσιν, οὔτως κι ἐνταῦθα κατὰ τὸ ἐναντίον πλεονάζει τὸ π· ἠλεός, ἀλεός, παλεός, τουτέστι λῆρος καὶ μάταιος». 

Ἡ ἀπόδοσις καὶ ἡ ἐτυμολογία ποὺ δίνει ἡ Τζιροπούλου εἶναι ἡ πιὸ εὔστοχη, καθῶς ὅπως καὶ ὁ «ἠλίθιος», ἔτσι καὶ ὁ «ἀλεός» προέρχονται ἀπὸ τὴν ἅλην, τὴν περιπλάνησιν. Τὸ ἐπίρρημα «ἤλιθα» σημαίνει ματαίως, ἀσκόπως. Ὁ ἠλίθιος, ὅπως καὶ ὁ ἀλεὸς εἶναι οἱ περιπλανώμενοι ἀσκόπως, οἱ «χαμένοι», οἱ «φευγάτοι». 

στ. 990 «πλαδδίη» : δωρ. πλαδδιάω = μωρολογῶ, λέω ἠλιθιότητες· ἰων. πλάζω ( =περιπλανῶμαι, βλ. προηγούμενον σχόλιον). 

στ. 996 «Πελλάνας» : Σὲ ἄλλες ἐκδόσεις γράφει «πελλᾶν» ( =λίθος). Ὅμως ἡ ἐκδοχὴ «Πελλάνας» δικαιολογεῖται περισσότερον ἀπὸ τὰ ὅσα διασώζονται ἱστορικῶς. Πελλήνη, δωρ. Πελλάνα ἦταν τὸ ὄνομα μίας ἑταίρας (ὁπότε μὲ τὸ «Πελλάνας δεῖ», ὑπονοεῖται πὼς τοὺς χρειάζεται μία ἑταίρα γιὰ νὰ τοὺς ἀνακουφίσει). Ἀλλοῦ ἀναφέρεται πὼς ἡ Πελλήνη ἦταν πόλις τῆς Ἀχαΐας τὴν ὁποία διεκδικοῦσαν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιμόνιοι, ὁπότε διὰ τῆς ἑταίρας καὶ τοῦ προβλήματος ποὺ ἔχει παρουσιαστεῖ στοὺς ἄνδρες τῆς Ἑλλάδος λόγῳ τῆς ἀποχῆς ἀπὸ τὴν συνουσία, ὁ Ἀριστοφάνης βρίσκει τὸν τρόπον νὰ καυτηριάσει καὶ νὰ σατιρίσει καὶ τὴν ἐπικαιρότητα τῆς ἐποχῆς του. 

στ. 995 «ὀρσὰ Λακεδαίμων πᾶα καὶ τοὶ σύμμαχοι» : ἰων. ὀρθὴ Λακεδαίμων πᾶσα καὶ οἱ σύμμαχοι = Ὄρθια (διὰ τὸ κακέμφατον) εἶναι ὁλόκληρη ἡ Λακεδαίμων καὶ οἱ σύμμαχοι. 

στ. 1001 «ἀπήλααν τὼς ἄνδρας ἀπὸ τῶν ὑσσάκων» : ἀπήλασαν τοὺς ἄνδρες ἀπὸ τὰ αἰδοῖα τους. Ὕσσαξ εἶναι μία ἀπὸ τὶς λέξεις ποὺ χρησιμοποιοῦσαν γιὰ νὰ κατονομάσουν τὸ γυναικεῖον αἰδοῖον. 

στ. 1003 «μογίομες...λυχνοφοριόντες ἐπικεκύφαμες» : ἰων. μογέομεν...ἐπικεκύφαμεν. Οἱ λυχνοφοριόντες πήγαιναν σκυφτοὶ γιὰ νὰ προστατεύσουν μὲ τὸ σῶμα τους τὴν φλόγα, ὥστε νὰ μὴ σβήσει ἀπὸ τὸν ἄνεμον. Περπατοῦσαν σὰν νὰ κρατοῦν λύχνον οἱ ἐστυκότες, γιὰ νὰ κρύψουν τὴν στύσιν τους! 

στ. 1004 «μύρτω σιγεῖν» : ἰων. μύρτω θίγειν. Μύρτος εἶναι μία ἀπὸ τὶς λέξεις ποὺ χρησιμοποιοῦσαν γιὰ νὰ περιγράψουν τὸ γυναικεῖον αἰδοῖον. Ὁ Λάκων κῆρυξ θέλει νὰ πεῖ ὅτι δὲν τοὺς ἄφηναν νὰ τὶς ἀγγίξουν ἐρωτικῶς. 

Ἡ συνέχεια ἐδῶ  : ΛΥΣΙΣΤΡΑΤΗ (ΜΕΡΟΣ 8ον, στ. 1027-1111)