ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ (ΜΕΡΟΣ 6ον)

 

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΔΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΑΔΗΣ

Ὁ πατὴρ τῆς ἰατρικῆς, Ἱπποκράτης Β’ ὁ Μέγας, ἐγεννήθη στὴν Κῶ περὶ τὸ 460 π.Χ. Πατήρ του ἦταν ὁ ἰατρὸς Ἡρακλείδης τοῦ ὁποίου τὸ γένος κρατοῦσε ἀπὸ τὸν Ποδαλείριον, υἰὸν τοῦ Ἀσκληπιοῦ καὶ μήτηρ του ἦταν ἡ Φαιναρέτη, τῆς ὁποίας ἡ γενιὰ ἀνήγετο στὸν Ἡρακλῆ ( Φαιναρέτη < φαίνω + ἀρετή, φαίνεται πὼς ἦταν γραπτὸν Φαιναρέτη νὰ γεννήσει τὸν μέγα ἰατρόν, Ἱπποκράτη, Φαιναρέτη καὶ τὸν μέγα φιλόσοφον, Σωκράτη).

«Ἱπποκράτης γὲνει μὲν ἦν Κῷος,
υἰὸς Ἡρακλείδου καὶ Φαιναρέτης,
εἰς Ἡρακλέα καὶ Ἀσκληπιὸν
τὸ γένος ἀναφέρων», Σωρανός

Διδάσκαλοί του ἦταν κυρίως ὁ πατήρ του, Ἡρακλείδης Ἱπποκράτους (τοῦ πρώτου, υἰοῦ τοῦ Γνωσιδίκου, ἅπαντες ἰατροί. Καὶ ὁ Ἱπποκράτης ὁ Α’ καὶ ὁ υἰός του, Ἡρακλείδης ἦταν ἱερεῖς στὸ Ἀσκληπιεῖον τῆς Κῶ -τὸ  γνωστότερον ἀπὸ ὅλα τὰ Ἀσκληπιεῖα- ), ὁ Ἡρόδικος ὁ Σηλύμβριος (μέγας ἰατρός, διατροφολόγος, βοτανολόγος, φυσιοθεραπευτής, ἀθλίατρος κ.ἄ), ὁ ῥήτωρ Γοργίας ὁ Λεοντῖνος καὶ ὁ συνομήλικός του πολυσχιδὴς φιλόσοφος, Δημόκριτος ὁ Ἀβδηρίτης. 

(Ἀσκληπιεῖον Κῶ) 

Ὁ Ἱπποκράτης σύμφωνα μὲ τὸ λεξικὸν Σουΐδα «διέτριψε ἐν Μακεδονία, φίλος ὤν σφόδρα τῷ βασιλεῖ Περδίκκα». Γενικῶς ταξίδευσε πολὺ ὄχι μόνον σὲ ὁλόκληρη τὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ καὶ στὴν Ἀσία καὶ τὴν Ἀφρική, καὶ κατέληξε ὕστερα ἀπὸ τὶς περιπλανήσεις του στὴν Ἀθῆνα, ὅπου γιὰ τὴν προσφορά του στὸν λοιμὸν τῶν Ἀθηνῶν τοῦ ἐπετράπη νὰ μυηθεῖ στὰ Ἐλευσίνια μυστήρια, νὰ στεφανωθεῖ μὲ στέφανον χρυσόν, νὰ τιμηθεῖ ὡς ἐπίτιμον πρόσωπον στὰ Παναθήναια, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἐδόθη ὁ τίτλος τοῦ Ἀθηναίου πολίτου, ὅπως ἀκόμη καὶ δωρεὰν σίτισιν διὰ βίου ἀπὸ τὸ Πρυτανεῖον. Ἀκόμη ἐπετράπη σὲ ὅλους τοὺς Κώους παῖδες νὰ ἐφηβεύουν στὴν Ἀθῆνα σὰν νὰ ἦταν παιδιὰ Ἀθηναίων, διότι ἡ πατρὶς αὐτῶν γέννησε τέτοιον ἄνδρα.

«Ἐπειδὴ Ἱπποκράτης Κῷος, ἰατρὸς ὑπάρχων καὶ γεγονὼς ἀπὸ Ἀσκληπιοῦ, μεγάλην εὔνοιαν μετὰ σωτηρίας ἐνδέδεικται τοῖς Ἕλλησι, ὅτε καὶ λοιμοῦ ἰόντος ἀπὸ τῆς βαρβάρων ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα…δῆμος Ἀθηναίων φαίνηται προαιρούμενος τὰ χρήσιμα διὰ παντὸς ὑπὲρ τῶν Ἑλλήνων καὶ ἵνα χάριν ἀποδῷ πρέπουσαν Ἱπποκράτει ὑπὲρ τῶν εὐεργετημάτων, δεδόκηται τῷ δήμῳ μυῆσαι αὐτὸν τὰ μυστήρια τὰ μεγάλα δημοσίᾳ καθάπερ Ἡρακλέα τὸν Διὸς, καὶ στεφανῶσαι αὐτὸν στεφάνῳ χρυσῷ ἀπὸ χρυσῶν χιλίων· ἀναγορεῦσαί τε τὸν στέφανον Παναθηναίοις τοῖς μεγάλοις ἐν τῷ ἀγῶνι τῷ γυμνικῷ· καὶ ἐξεῖναι πᾶσι Κώων παισὶν ἐφηβεύειν ἐν Ἀθήναις καθάπερ παισὶν Ἀθηναίων, ἐπειδή περ ἡ πατρὶς αὐτῶν ἄνδρα τοιοῦτον ἐγέννησεν· εἶναι δὲ Ἱπποκράτει καὶ πολιτείαν καὶ σίτισιν ἐν Πρυτανείῳ διὰ βίου», Δόγμα Ἀθηναίων, 25

Ἡ παραμονή του στὴν Ἀθῆνα δικαιολογεῖ καὶ τὸ γεγονὸς πὼς ἄν καὶ Δωριεὺς στὴν καταγωγὴ, τὰ συγγράμματά του εἶναι γεγραμμένα στὴν ἰωνικὴ διάλεκτον. Ἄν καὶ ὁ Αἰλιανὸς ἔχει διαφορετικὴ ἄποψιν :

«Λέγουσι δὲ καὶ Δωριέα ὄντα Ἱπποκράτην, ἀλλ’ οὖν καὶ τοῦ Δημοκρίτου χάριν, τῇ Ἰάδι φωνῇ συγγράψας τὰ συγγράμματα», (Αἰλιανός, Ποικίλη Ἱστορία, Δ’,20). 

Πέθανε στὰ 104 ἤ σύμφωνα μὲ ἄλλους στὰ 109 του ἔτη στὴν Λάρισα, ὅπου καὶ ἐτάφη (ἐξ οὗ καὶ Θεσσαλός). Στὴν Παλατινὴ Ἀνθολογία διασώζονται οἱ ἑξῆς στίχοι ποὺ ἐπιβεβαιώνουν τὰ σχετικὰ μὲ τὴν γενιά του (Φοῖβος εἶναι προσωνύμιον τοῦ Ἀπόλλωνος, πατρὸς τοῦ Ἀσκληπιοῦ, ἄρα καὶ προγόνου τοῦ Ἱπποκράτους) καὶ τὸ τεράστιον ἔργον του ποὺ ταξίδευσε σὲ ὅλον τὸν κόσμον καὶ πέρασε πολλὲς θάλασσες, ὄχι τυχαίως, ἀλλὰ ἐπειδὴ ἦταν ἄξιος τεχνίτης/δεξιοτέχνης, ἤτοι ἰατρός καὶ ἐπιστήμων :

«Θεσσαλὸς Ἱπποκράτης, Κῷος γένος ἐνθάδε κεῖται,
Φοίβου ἀπὸ ῥίζης ἀθανάτου γεγονὼς…
Πλεῖστα τρόπαια νόσων στήσας, ὅπλοις, Ὑγιείης,
δόξαν ἁλῶν πολλῶν, οὐ τύχῃ, ἀλλὰ τέχνῃ».

Καὶ πράγματι ὅπως ἀναφέρει καὶ τὸ λεξικὸν Σουΐδα στὸ λῆμμα «Ἱπποκράτης», ἡ φήμη του εἶχε ταξιδεύσει ἀνὰ τὴν ὑφήλιον καὶ ἀκόμη καὶ ὁ ἐχθρικὸς Ἀρταξέρξης τοῦ προσέφερε ὅσον χρυσὸν καὶ πλοῦτον ἤθελε, περιουσία, τιμὲς, τὴν φιλία του, καὶ τὸν τίτλον τοῦ Πέρσου πολίτου, ἀλλὰ καὶ ὅ,τι ἄλλο ζητοῦσε, ἀρκεῖ νὰ τοῦ δωρίσει τὴν ἰατρικὴ σοφίαν του, ποὺ τὸ στράτευμά του εἶχε τότε ἀνάγκη. Ἡ ἑξηκοντάβιβλος τοῦ Ἱπποκράτους, ἐκδοθεῖσα στὴν Ἀλεξάνδρεια μὲ διαταγὴ τοῦ Πτολεμαίου, ἀλλὰ καὶ ὅλα του τὰ συγγράμματα ἐτιμῶντο σὰν θεοῦ φωνὴ καὶ ὄχι ὡς προελθοῦσα ἀπὸ ἀνθρώπινον ὄν. Στὴν πρώτη ἐμπεριεῖχετο καὶ ὁ Ὄρκος, ποὺ προανεφέρθη :

«πᾶσιν ἐγένετο διάδηλος· ὥστε καὶ τὸν τῶν Περσῶν βασιλέα, τὸν καλούμενον Ἀρταξέρξην, γράψαι πρὸς Ὑστάνην, τῆς τοῦ ἀνδρὸς σοφίας δεόμενον· βασιλεὺς βασιλέων μέγας Ἀρταξέρξης Ὑστάνῃ Ἑλλησπόντου ὑπάρχῳ χαίρειν. Ἱπποκράτους ἰητροῦ Κῴου, ἀπὸ Ἀσκληπιοῦ γεγονότος, ἐς ἐμὲ κλέος ἀφῖκται τέχνης. δὸς οὖν αὐτῷ χρυσόν, ὁπόσον ἂν βούληται, καὶ τἄλλα χύδην ὧν σπανίζει, καὶ πέμπε πρὸς ἡμέας. ἔσται γὰρ ἰσότιμος Περσέων τοῖσιν ἀρίστοισι. καὶ εἴ τις ἄλλος ἐστὶν ἀνὴρ κατ' Εὐρώπην ἀγαθός, φίλον οἴκῳ βασιλέως τίθεσο μὴ φειδόμενος ὄλβου· ἄνδρας γὰρ εὑρεῖν δυναμένους τι κατὰ συμβουλίην οὐ ῥᾴδιον. ἔῤῥωσο. αἱ μὲν οὖν γραφεῖσαι παρ' Ἱπποκράτους βίβλοι πᾶσι τοῖς μετερχομέ νοις τὴν ἰατρικὴν ἐπιστήμην ἔκδηλοι· καὶ οὕτως αὐτὰς κατασπάζονται ὡς θεοῦ φωνὰς καὶ οὐκ ἀνθρωπίνου προελθούσας ἐκ στόματος…ἡ πολυθρύλλητος καὶ πολυθαύμαστος Ἑξηκοντάβιβλος, ἡ πᾶσαν ἰατρικὴν ἐπιστήμην τε καὶ σοφίαν ἐμπεριέχουσα», Λεξικὸν Σουΐδα

 

Η ΑΡΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ ΝΑ ΠΕΡΙΘΑΛΨΕΙ ΕΠΗΛΥΔΕΣ Ο,ΤΙ ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕΤΟ

Σχετικῶς μὲ τὴν προαναφερθεῖσα παράκλησιν τοῦ Ἀρταξέρξου, διασώζονται οἱ ἐπιστολὲς τὶς ὁποῖες ἀντήλλαξαν ὁ ὕπαρχος Ὑστάνης, ὑπὸ τὴν διαταγὴ βεβαίως τοῦ Ἀρταξέρξου, μὲ τὸν πατέρα τῆς ἰατρικῆς, ὅπου ἐκεῖ ὁ Ἱπποκράτης διδάσκει γιὰ μία ἀκόμη φορὰ στὸν ἀντίπαλον σὲ τί διαφέρουν οἱ φιλαλήθεις, ὑψηλῶς κρατοῦντες τὰ ἰδανικὰ καὶ τὸ ἦθος τους, Ἕλληνες ἀπὸ τοὺς φιλοχρήματους βαρβάρους. Γράφει ὁ Ὑστάνης λοιπὸν :

«Ὑστάνης ὕπαρχος Ἑλλησπόντου Ἱπποκράτει Ἀσκληπιάδων ὄντι ἀπογόνῳ χαίρειν ( =χαιρετᾶ).
Βασιλεὺς μέγας Ἀρταξέρξης σοῦ χρήζων ἔπεμψε πρὸς ἡμέας ὑπάρχους ( =ὁ μέγας βασιλεὺς Ἀρταξέρξης σὲ χρειάζεται καὶ ἔστειλε πρὸς ἡμᾶς τοὺς ὑπάρχους), κελεύων οι ἀργύριον καὶ χρυσὸν καὶ τὰ ἄλλα χύδην ὦν σπανίζεις καὶ ὅσα βούλει διδόναι ( =διαταγὴ νὰ σοῦ δοθοῦν ἀργύριον, χρυσὸς, καὶ ὅσα ἄλλα ἀδιακρίτως χρειάζεσαι), καὶ πέμπειν πρὸς ἑωυτὸν ἐν τάχει ( =καὶ νὰ σταλεῖς πρὸς αὐτὸν γρήγορα) · ἔσεσθαι γὰρ Περσέων τοῖς ἀρίστοις ἰσότιμον ( =Θὰ εἶσαι ἰσότιμος μὲ τοὺς ἀρίστους τῶν Περσῶν). Σὺ οὖν παραγίνου ξυντόμως. Ἔρρωσο».

Γιὰ νὰ τοῦ ἀπαντήσει ὁ Ἕλλην ἰατρός :

«Ἱπποκράτης ἰητρὸς Ὑστάνει Ἑλλησπόντου ὑπάρχῳ χαίρειν.
Πρὸς τὴν ἐπιστολήν, ἥν ἔπεμψας φάμενος ( = τὴν ὁποίαν ἔστειλες λέγοντας) παρὰ βασιλέως ἀφῖχθαι ( =πὼς ἔρχεται ἀπὸ τὸν βασιλέα), πέμπε βασιλεῖ ἅ λέγω γράφων ( =στεῖλε στὸν βασιλέα αὐτὰ ποὺ λέγω γράφοντας τα) ὅ,τι τάχος ( =ὅσον τὸ δυνατὸν γρηγορότερα), ὅτι καὶ προσφορῇ καὶ ἐσθῆτι, οἰκήσει καὶ πάσῃ τῇ ἐς βίον ἀρκέουσῃ οὐσίῃ χρεόμεθα ( =ὅτι καὶ ὅσα προσφέρει καὶ ἐνδύματα καὶ οἰκία καὶ ὁποιαδήποτε ἄλλη περιουσία χρειαζόμεθα γιὰ τὸν βίον ἔχουμε ἀρκετή), Περσέων δὲ ὄλβου οὔ μὴ θέμις ἐπαύρασθαι ( =τῶν Περσῶν τὸν πλοῦτον δὲν εἶναι θεμιτὸν νὰ ἀπολαύσω), οὐδὲ βαρβάρους ἄνδρας νούσων παύειν ( =οὔτε νὰ παύσω τὶς νόσους τῶν βαρβάρων), ἐχθροὺς ὑπάρχοντας Ἑλλήνων ( =ὑπάρχοντες ἐχθροὶ τῶν Ἑλλήνων). Ἔρρωσο».

Ὅταν ὁ Ἀρταξέρξης λαμβάνει αὐτὴν τὴν ἀπαξιωτικὴ πρὸς τὸ πρόσωπον, τὸν πλοῦτον καὶ τὸ βασίλειόν του ἀπάντησιν γίνεται ἔξαλλος καὶ ἀνταπαντᾶ, στέλλοντας στοὺς Κώους ἀπειλητικὴ ἐπιστολὴν ποὺ γράφει τὰ ἑξῆς:

«Βασιλεὺς βασιλέων μέγας Ἀρταξέρξης Κῴοις τάδε λέγει.
Δότε ἐμοῖς ἀγγέλοις Ἱπποκράτην ἰητρὸν κακοὺς τρόπους ἔχοντα καὶ εἰς ἐμὲ καὶ εἰς Πέρσας ἀσελγαίνοντα. Εἰ δὲ μὴ, γνώσεσθε καὶ τῆς πρώτης ἁμαρτίας τιμωρίην τίσοντες· δηϊώσας γὰρ τὴν ὑμετέρην πόλιν καὶ νῆσον κατασπάσας εἰς πέλαγος, ποιήσω μηδὲ ἐς τὸν ἐπίλοιπον χρόνον γνῶναι, εἰ ἦν ἐπὶ τούτῳ τῷ τόπῳ νῆσος ἢ πόλις Κῶ»»

( = Παραδῶστε στοὺς ἀγγελιαφόρους μου τὸν ἰατρόν Ἱπποκράτην ὁ ὁποῖος ἔχει κακοὺς τρόπους καὶ φέρεται μὲ ἀσέβειαν καὶ σὲ ἐμένα καί στοὺς Πέρσες. Εἰ δὲ μὴ νὰ ξέρετε ὅτι θὰ ἐκτίσετε τιμωρία καὶ γιὰ τὴν πρώτην ἀστοχία σας. Θὰ ἐρειπώσω τὴν πόλιν σας καὶ στὸ πέλαγος θὰ βυθίσω τὴν νῆσον σας καὶ θὰ πράξω ἔτσι, ὥστε στὸν ὑπόλοιπον χρόνον νὰ μὴ γνωρίζουν ὅτι σ’ αὐτὸν τὸν τόπον ὑπῆρξεν νῆσος ἤ πόλις Κῶς). 

Καὶ βεβαίως ἀπτόητοι οἱ Κῶοι τοῦ σημαίνουν :

««Ἔδοξε τῷ δάμῳ ἀποκρίνασθαι τοῖς παρὰ Ἀρταξέρξου ἀγγέλοις, ὅτι Κῷοι οὐδὲν ἀνάξιον πράξουσιν οὔτε Μέροπος οὔτε Ἡρακλέους οὔτε Ἀσκληπιοῦ, ὧν ἕνεκεν πάντες οἱ πολῖται οὐ δώσουσιν Ἱπποκράτεα...» 

[ =Ὁ δῆμος ἀπεφάσισεν νὰ ἀπαντήσει στοὺς ἀγγελιαφόρους τοῦ Ἀρταξέρξου, ὅτι οἱ Κῶοι δὲν θὰ πράξουν τίποτε τό ἀνάξιον/ ἀνάρμοστον πρὸς τὸν Μέροπα ( =πανάρχαιος βασιλεὺς τῆς Κῶ), οὔτε πρὸς τὸν Ἡρακλῆ, οὔτε πρὸς τὸν Ἀσκληπιὸν καὶ αὐτῶν ἕνεκα πάντες οἱ πολῖτες ἀπεφάσισαν νὰ μὴ παραδώσουν τὸν Ἱπποκράτη].

Σκωπτικὸς ὁ Ἱπποκράτης γράφει πρὸς ἕναν φίλον του, τὸν Δημήτριον σχετικῶς μὲ τὸ θέμα :

«Ἱπποκράτης Δημητρίῳ ὑγιαίνειν.
Βασιλεὺς Περσέων ἡμέας μεταπέμπεται ( =ὁ βασιλεὺς τῶν Περσῶν μᾶς προσεκάλεσε), οὐκ εἰδὼς ὅτι λόγος ἐμοὶ σοφίης χρυσοῦ πλέον δύναται ( =χωρὶς νὰ ξέρει πὼς γιὰ ἐμένα ἡ δύναμις τῆς σοφίας ἔχει μεγαλυτέρα ἀξία ἀπὸ τὸν χρυσόν). Ἔῤῥωσο». 

Ὁ Ἱπποκράτης πέραν ἀπὸ τὸν Ὅρκον καὶ τὰ ὑπόλοιπα συγγράμματά του, τὰ ὁποῖα βρίθουν ἠθικῆς καὶ ἰδανικῶν, ὅσον καὶ ἐπιστημονικότητος, δίδαξε τὴν ἠθικὴ πρωτίστως μὲ τὸν βίον του καὶ τὶς πράξεις του, καθῶς ἄνευ αὐτῆς δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει καμμία τέχνη καὶ ἐπιστήμη. Γράφει ὁ Στοβαῖος στὸ «Περὶ ὑγείας» :

«Ἱπποκράτην ἔπειθέ τις πρὸς Ξέρξην ἀπαίρειν ( = Παρακινοῦσε κάποιος τὸν Ἱπποκράτη νὰ ἀναχωρήσει πρὸς τὸν Ξέρξην), χρηστὸν εἶναι βασιλέα ( =γιατὶ εἶναι χρηστὸς βασιλεύς). Ὁ δὲ, οὐ δέομαι, ἔφη, χρηστοῦ δεσπότου ( =ὁ δὲ -Ἱπποκράτης- εἶπε : δὲν χρειάζομαι χρηστὸν δεσπότην)».

Εἶναι αὐτὸ ποὺ ὁ Πλάτων ἐμπερικλείει σὲ μία περίοδον στὸν «Μενέξενον» (246e, 247), γράφοντας :

«πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται Ὧν ἕνεκα καὶ πρῶτον καὶ ὕστατον καὶ διὰ παντὸς πᾶσαν πάντως προθυμίαν πειρᾶσθε ἔχειν ὅπως μάλιστα μὲν ὑπερβαλεῖσθε καὶ ἡμᾶς καὶ τοὺς πρόσθεν εὐκλείᾳ· εἰ δὲ μή, ἴστε ὡς ἡμῖν, ἂν μὲν νικῶμεν ὑμᾶς ἀρετῇ, ἡ νίκη αἰσχύνην φέρει, ἡ δὲ ἧττα, ἐὰν ἡττώμεθα, εὐδαιμονίαν. Μάλιστα δ' ἂν νικῴμεθα καὶ ὑμεῖς νικῴητε, εἰ παρασκευάσαισθε τῇ τῶν προγόνων δόξῃ μὴ καταχρησόμενοι μηδ' ἀναλώσοντες αὐτήν, γνόντες ὅτι ἀνδρὶ οἰομένῳ τὶ εἶναι οὐκ ἔστιν αἴσχιον οὐδὲν ἢ παρέχειν ἑαυτὸν τιμώμενον μὴ δι' ἑαυτὸν ἀλλὰ διὰ δόξαν προγόνων.»

( =Ὁποιαδήποτε ἐπιστήμη χωριζομένη ἀπὸ τὴν δικαιοσύνη καὶ τὴν ὑπόλοιπη ἀρετή, ἀποδεικνύεται πανουργία καὶ ὄχι σοφία. Γι’αὐτὸ λοιπὸν καὶ στὴν ἀρχὴ καὶ στὸ τέλος καὶ πάντα καὶ μὲ κάθε τρόπον νὰ προσπαθεῖτε νὰ ἔχετε προθυμία πῶς θὰ ξεπεράσετε σὲ κλέος καὶ ἑμᾶς καὶ τοὺς προγόνους· εἰ δὲ μὴ νὰ ξέρετε πὼς ἄν σᾶς νικῶμεν σὲ ἀρετὴ, ἡ νικὴ φέρνει σὲ ἑμᾶς ντροπὴ, ἡ δὲ ἧττα, ἄν ἡττώμεθα εὐδαιμονία. Μάλιστα θὰ ἦταν δυνατὸν νὰ ἡττηθοῦμε καὶ ἑσεῖς νὰ μᾶς νικᾶτε, ἐὰν ἑτοιμάζεσθε νὰ μὴ καταχραστεῖτε τὴν δόξαν τῶν προγόνων, οὔτε νὰ τὴν ἁναλώσετε, γνωρίζοντας πὼς γιὰ τὸν ἄνδρα ποὺ νομίζει ὅτι εἶναι κάτι, δὲν ὑπάρχει τίποτα πιὸ αἰσχρὸν ἀπὸ τὸ νὰ παρουσιάζει τὸν ἑαυτόν του τιμώμενον, ὄχι χάριν στὸν ἴδιον, ἀλλὰ λόγῳ τῆς δόξης τῶν προγόνων του).

Ἀπὸ ὅτι φαίνεται ἡ παῦσις τῆς διδασκαλίας τῶν κειμένων τῶν προγόνων μας στὰ «σχολεῖα» καὶ τὰ «πανεπιστήμια», σκότωσε τὴν ἀρετὴ καὶ τὰ ἰδανικὰ καὶ μαζί μὲ αὐτὰ καὶ κάθε ἐπιστημονικότητα, γεμίζοντας τὴν κοινωνία μὲ ἀργυρωνήτους, ἑκουσίως/ ἀκουσίως παρασκευάσαντες ἕνα δυστοπικὸν αὔριον. Καὶ δυστυχῶς μαζὶ μὲ αὐτὰ φαίνεται πὼς πέθανε καὶ τὸ ἡρωικὸν γένος, ἀφήνοντας χῶρον σὲ φυζηλούς, ψοφοδεεῖς καὶ σκύβαλα... 

Ἡ συνέχεια ἐδῶ : ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ (ΜΕΡΟΣ 7ον)

Πληροφορίες ἠντλήθησαν ἀπὸ τὰ βιβλία : «Ο ΕΝ ΤΗι ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΕΛΛΗΝ ΛΟΓΟΣ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ, Β’ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ», ΑΝΝΑ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΝΟΜΟΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ», «ΠΕΡΙ ΑΝΑΠΝΟΗΣ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ETYMOLOGICA», ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΣΕΒΙΛΛΗΣ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΣΥΧΙΟΥ», «ΚΡΑΤΥΛΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΛΕΞΙΚΟΝ ΣΟΥΪΔΑ», «ΠΕΡΙ ΖΩΩΝ ΜΟΡΙΩΝ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΠΕΡΙ ΕΛΚΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΕΥΣΧΗΜΟΣΥΝΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΜΕΓΑ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟΝ», Ζ. ΚΑΛΛΕΡΓΟΥ, «ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ», ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΣ, «ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΣ», ΞΕΝΟΦΩΝ, «ΙΛΙΑΣ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΑΛΚΗΣΤΙΣ», ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ, «ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΕΡΙΗΓΗΣΙΣ», ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ, «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ», ΛΥΚΟΦΡΩΝ Ο ΧΑΛΚΙΔΕΥΣ, «ΜΕΝΕΞΕΝΟΣ», ΠΛΑΤΩΝ, «ΠΟΙΚΙΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ», ΑΙΛΙΑΝΟΣ, «ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ», ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, «ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΙΕΡΗΣ ΝΟΥΣΟΥ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΑΕΡΩΝ, ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΙ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΤΟΠΩΝ ΤΩΝ ΚΑΤ’ ΑΝΘΡΩΠΟΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΝΟΥΣΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΕΓΚΑΤΑΤΟΜΗΣ ΕΜΒΡΥΟΥ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΑΡΘΡΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΚΑΤ’ ΙΗΤΡΕΙΟΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΠΑΘΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΜΟΧΛΙΚΟΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΔΙΑΙΤΗΣ ΟΞΕΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΔΙΑΙΤΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΟΔΟΝΤΟΦΥΪΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΣΑΡΚΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΔΙΑΙΤΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΤΡΟΦΗΣ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΑΦΟΡΩΝ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «ΠΕΡΙ ΦΥΣΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ», ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ, «Ο ΓΑΛΗΝΟΣ ΩΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ», Σ. ΜΠΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ, «GALEN ON DENTAL ANATOMY AND PHYSIOLOGY», ΚΟΥΤΡΟΥΜΠΑΣ-ΚΟΥΝΑΡΗ, «ΠΕΡΙ ΦΛΕΒΩΝ ΚΑΙ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΑΝΑΤΟΜΗΣ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΠΕΡΙ ΟΣΤΩΝ ΤΟΙΣ ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΟΙΣ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΗΡΩΙΚΟΣ», ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, «ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ», ΣΟΦΟΚΛΗΣ, «ΠΕΡΙ ΚΡΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΤΩΝ ΑΠΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΠΕΡΙ ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΔΟΓΜΑΤΩΝ», ΓΑΛΗΝΟΣ, «ΟΔΥΣΣΕΙΑ», ΟΜΗΡΟΣ, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ», ΕΛΕΝΗ ΣΚΑΛΤΣΑ